ORIGINAL_ARTICLE
تأثیر شأن نزول در برداشتهای فقهی- تفسیری از آیات ازدواج
از جمله تحقیقات مؤثر در زمینۀ شأن نزول و فقه، بررسی تأثیر شأن نزول آیات قرآن در برداشتهای فقهی است. نگارنده در این مقاله به دنبال آن است که به بررسی تأثیر شأن نزول در برداشتهای فقهی در محدودۀ آیات ازدواج از دیدگاه فریقین بپردازد.
شأن نزول میتواند مصادیق احکام کلی در آیات را مشخص نماید. از جملۀ تأثیرات شأن نزول در برداشتهای فقهی عبارت است از: درک تناسب میان احکام موجود در آیات قرآن، تبیین علل، فلسفۀ احکام الهی، تبیین واژگان مبهم در آیه، محدود کردن معنای آیه به گروه یا زمانی خاص.
https://ptt.qom.ac.ir/article_821_28a67d251d81044876fc0ff842837fa6.pdf
2016-11-21
7
30
10.22091/ptt.2016.821
شأن نزول
قرآن
ازدواج
فقه
تفسیر
نکاح
محمد
امینی تهرانی
amini63@chmail.ir
1
جامعه المصطفی العالمیه/ عضو هیات علمی جامعه المصطفی العالمیه
LEAD_AUTHOR
محمد
فاکر میبدی
dr.m.faker.m@gmail.com
2
جامعه المصطقی العالمیه/ استاد تمام
AUTHOR
محمد جواد
اسکندر لو
mj_eskandarlo@miu.ac.ir
3
جامعه الصصفی العالمیه / دانشیار مدرسه عالی قرآن و حدیث
AUTHOR
1- قرآن کریم، ترجمه گروهی محمد علی رضایی اصفهانی و همکاران
1
2- ابن عاشور، (1420ق)، تفسیر التحریر و ا لتنویر، بیروت: مؤسسة التاریخ العربی، الطبعة الاولی
2
3- اسلامی پناه، هادی (1384)، «ازدواج پژوهی در آیات الهی»، مطالعات راهبردی زنان، شماره 27، ص11_47
3
4- بحرانى، هاشم بن سلیمان، (1415ق)، البرهان فی تفسیر القرآن، قم: موسسة البعثة، چاپ اول
4
5- پیروز فر، سهیلا (1391ش)، «بررسی میزان تأثیر روایات سبب نزول در تفسیر»، علوم حدیث، شماره63، ص187 - 218
5
6- جصاص، احمد بن على، (1405ق)، احکام القرآن، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، چاپ اول
6
7- جوهرى، اسماعیل بن حماد، (1376ق)، الصحاح، بیروت: دار العلم للملایین، چاپ اول
7
8- حبری، حسین بن حکم، (1408ق)، تفسیر الحبری، بیروت: مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، الطبعة الاولی
8
9- رادمنش، سید محمد، (1374ش)، آشنایى با علوم قرآنى، تهران: علوم نوین، جامى، چاپ چهارم
9
10- راغب اصفهانى، (1374ش)، حسین بن محمد، مفردات الفاظ قرآن، تهران: مرتضوی، چاپ دوم
10
11- زرقانی، عبد العظیم، (1385ش)، مناهل العرفان فی علوم القرآن، ترجمۀ آرمین محسن، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چاپ اول
11
12- زرکشی، بدر الدین، (1410ق)، البرهان فی علوم القرآن، بیروت: دار المعرفة، الطبعه الاولی
12
13- زنجانى، سید موسى شبیرى، (1419ق)، کتاب نکاح، قم: مؤسسۀ پژوهشى راىپرداز، چاپ اول
13
14- سایس، محمد على، (1423ق)، تفسیر آیات الأحکام، بیروت: المکتبة العصریة، چاپ اول
14
15- سیوطى، عبدالرحمن بن ابىبکر، (1421ق)، الإتقان فی علوم القرآن، بیروت: دار الکتاب العربی، چاپ دوم
15
16- ـــــــــــــــــــــــ ، (1404ق)، الدر المنثور فى التفسیر بالماثور، قم: کتابخانۀ عمومى حضرت آیت الله العظمى مرعشى نجفى(ره)،چاپ اول
16
17- شافعى، محمد بن ادریس، (1412ق)، احکام القرآن، بیروت: دار الکتب العلمیة، چاپ اول
17
18- شاه پسند، الهه (تابستان 1388)، «جایگاه اسباب نزول در مسالک الافهام»، پژوهش های قرآنی، شماره 58، ص132-154)
18
19- شاهعبدالعظیمى، حسین، (1363ش)، تفسیر اثنى عشرى، تهران: میقات، چاپ اول
19
20- طباطبایى، محمدحسین، (1390ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، چاپ دوم
20
21- طبرسى، فضل بن حسن، (1372ش)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: ناصر خسرو، چاپ سوم
21
22- طیب، عبدالحسین، (1369ش)، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران: اسلام، چاپ دوم
22
23- عنایه، غازی، (1411ق)، اسباب النزول القرآنی، بیروت: دار الجیل، چاپ اول
23
24- فیض کاشانى، (1415ق)، محمد بن شاه مرتضى، تفسیر الصافی، تهران: مکتبة الصدر، چاپ دوم
24
25- کلینى، محمد بن یعقوب، (1407ق)، الکافی، تهران: دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم
25
26- کیاهراسى، على بن محمد، (1422ق)، احکام القرآن، بیروت: دار الکتب العلمیة، چاپ اول
26
27- گلپایگانى، سید محمد رضا موسوى، (1413ق)، هدایة العباد، قم: دار القرآن الکریم، چاپ اول
27
28- محقق، محمد باقر، (1361ش)، نمونۀ بینات در شأن نزول آیات، تهران: اسلامی، چاپ چهارم
28
29- مرکز فرهنگ و معارف قرآن، (1382ش)، دایرة المعارف قرآن کریم، قم: بوستان کتاب، چاپ سوم
29
30- مصطفوی فرد، حامد (1391ش)، «بازخوانی مفهوم نشوز زن و مرد در قرآن»، فقه اهل بیت، شماره 69، ص76_127
30
31- معرفت، محمد هادی، (1379ش)، تفسیر و مفسران، گروه مترجمان، قم: موسسۀ فرهنگی التمهید، چاپ اول
31
32- ـــــــــــــــــــــــ ، (1415ق)، التمهید فی علوم القرآن، قم: مؤسسة النشر الاسلامى، چاپ دوم
32
33- ـــــــــــــــــــــــ ، (1381ش)، علوم قرآنى، قم: مؤسسۀ فرهنگى التمهید، چاپ چهارم
33
34- مکارم شیرازى، ناصر، (بی تا)، بررسى طرق فرار از ربا، قم، چاپ اول
34
35- ـــــــــــــــــــــــ، (1371ش)، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الإسلامیة، چاپ دهم
35
36- ـــــــــــــــــــــــ ، (1427ق)، دائرة المعارف فقه مقارن، قم: انتشارات مدرسۀ امام على بن ابى طالب علیه السلام، چاپ اول
36
37- میر محمدى زرندى، (1377)، ابو الفضل، تاریخ و علوم قرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامى، چاپ یازدهم
37
38- نورایی، محسن (پاییز 1384)، «نگاهی به تفسیر فقهی قلائدالدرر فی بیان آیات الاحکام بالاثر»، الهیات و حقوق، شماره 17، ص99 تا 128
38
39- واحدى، على بن احمد، (1383ش)، اسباب النزول واحدى، تهران: نشر نى، چاپ اول
39
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی ویژگیهایِ آل فرعون در تفاسیر فریقین
هدف قرآن، عبرت پذیری از اقوام گذشته است. یکی از این اقوام، قوم فرعون است. بسیاری از اصول و سنّتهایی که خداوند متعال در سرتاسر این کتاب شریف، به صورت کلّی بیان فرمودهاست، در داستان قوم فرعون به چشم میخورد. نگارنده در این جستار، نخست، آل فرعون و گسترۀ کاربرد آن را در آیات قرآن بررسی کرده و در ادامه به تبیین ویژگیهای اخلاقی، فرهنگی، عقیدتی و رفتاری آنان در قرآن کریم و تفاسیر فریقین پرداخته و در نهایت، از عذابها و گرفتاریهای آل فرعون در دنیا و آخرت، سخن به میان آورده است.
https://ptt.qom.ac.ir/article_820_38e88c4260f7ef52734bc4c71476c266.pdf
2016-11-21
31
48
10.22091/ptt.2016.820
آل فرعون
فرعون
عبرت
قصص قرآن
غلامحسین
اعرابی
golamhosein.arabi@gmail.com
1
دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم
AUTHOR
ابوالفضل
صادقی
sadeghi9610@gmail.com
2
کارشناسی ارشد رشته تفسیر و علوم قرآن دانشگاه قم
LEAD_AUTHOR
1- قرآن کریم، ترجمۀ محمّد مهدی فولادوند
1
2- کتاب مقدّس، عهد عتیق (تورات)، سِفر خروج
2
3- آلوسى، سیّد محمود، (1415)، تفسیر روح المعانى، تحقیق على عبدالبارى، بیروت، دارالکتب العلمیّه
3
4- ابن عاشور، محمّد بن طاهر، (بی تا)، التّحریر و التّنویر، بیروت، مؤسّسة التّاریخ العربی
4
5- ابن عطیّه اندلسی، عبدالحق بن غالب، (1422)، المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز، ییروت، دارالکتب العلمیّه
5
6- ابن کثیر دّمشقی، اسماعیل، (1419)، تفسیر القرآن العظیم، تحقیق شمس الدّین، بیروت، چاپ اوّل، دارالکتب العلمیّه
6
7- بیضاوى، عبدالله بن عمر، (1418)، انوار التّنزیل و اسرار التّأویل، بیروت، چاپ اوّل، دار احیاء التّراث العربى
7
8- ثعالبى، عبدالرّحمان بن محمّد، (1418)، تفسیر جواهر الحسان، بیروت، دار احیاء التّراث العربى
8
9- ثعلبی، احمد بن ابراهیم، (1422)، الکشف و البیان عن تفسیر القرآن، بیروت، چاپ اوّل، دار احیاء التّراث العربی
9
10- ثقفی تهرانی، محمّد، (1398)، تفسیر روان جاوید، تهران، چاپ سوّم، انتشارات برهان
10
11- دهخدا، علی اکبر، (1325)، لغت نامه، تهران، انتشارات چاپخانه مجلس
11
12- رازی، ابوالفتوح حسین بن علی، (1408)، تفسیر روض الجنان و روح الجنان، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی
12
13- راغب اصفهانى، حسین بن محمّد، (1412)، مفردات الفاظ القرآن، بیروت، چاپ اوّل، دارالقلم
13
14- زحیلى، وهبه بن مصطفى، (1418)، التّفسیر المنیر، بیروت، چاپ دوّم، دارالفکر
14
15- زمخشری، محمود، (1407)، الکشّاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت، چاپ سوّم، دارالکتاب العربی
15
16- شوکانی، محمّد بن علی، (1414)، فتح القدیر، بیروت، دار ابن کثیر 17. صادقى تهرانى، محمّد، (1365)، الفرقان فى تفسیر القرآن بالقرآن، قم،، چاپ دوّم، انتشارات فرهنگ اسلامى
16
17- طباطبایى، سیّد حسین، (1417)، المیزان فى تفسیر القرآن، قم، چاپ پنجم، انتشارات جامعه مدرّسین حوزه علمیّه قم
17
18- طبرسی، فضل بن حسن، (1372)، تفسیر مجمع البیان، تحقیق حسینى، تهران، چاپ سوّم، انتشارات ناصر خسرو
18
19- طبرى، محمّد بن جریر، (1412)، جامع البیان فى تفسیر القرآن، بیروت، چاپ اوّل، دار المعرفة
19
20- طریحى، فخرالدّین، (1375)، مجمع البحرین، تحقیق احمد حسینى، تهران، چاپ سوّم، انتشارات مرتضوى
20
21- فخر رازى، ابوعبدالله محمّد بن عمر، (1420)، مفاتیح الغیب، بیروت، چاپ سوّم، دار احیاء التّراث العربى
21
22- قرشى، سیّد على اکبر، (1377)، تفسیر احسن الحدیث، تهران، چاپ سوّم، انتشارات بنیاد بعثت
22
23- قرطبى، محمّد بن احمد، (1364)، تفسیر الجامع لاحکام القرآن، تهران، چاپ اوّل، انتشارات ناصر خسرو
23
24- مکارم شیرازی، ناصر، (1374)، تفسیر نمونه، تهران، چاپ اوّل، دارالکتب الاسلامیّه
24
25- موسوی بروجردی، کاظم، (1386)، دائره المعارف بزرگ اسلامی، تهران، چاپ اوّل، انتشارات دائره المعارف اسلامی
25
26- میبدى، رشیدالدّین، (1371)، کشف الاسرار، تحقیق على اصغر حکمت، تهران، چاپ پنجم، انتشارات امیر کبیر
26
27- خوشمنش، ابوالفضل. «آل عمران»، دائره المعارف قرآن کریم، (1385)، انتشارات مرکز فرهنگ و معارف قرآن کریم، قم، چاپ اوّل، بوستان کتاب
27
28- هاشمی رفسنجانی، اکبر و محقّقان مرکز معارف فرهنگ و معارف قرآن، (1389)، فرهنگ قرآن، قم، بوستان کتاب
28
ORIGINAL_ARTICLE
مؤلفه های وفاداری در خانواده در پرتو معناشناسی میثاق غلیظ در قرآن و تفاسیر
با تبلیغ فرهنگ جوامع غربی، خانواده و عنصر مهم وفاداری در معرض تهدید و آسیب جدی قرار گرفته است. در جامعه اسلامی برای پایداری نهاد خانواده توجه به آموزههای قرآنی و لزوم کاربست آن در رابطة زناشویی ضروری مینماید. قرآن از ازدواج با تعبیر «میثاق غلیظ» یاد کردهاست. بر اساس آن، ازدواج یک تعامل روحی روانی شمرده می شود. همچنین ازدواج بر این اساس، پیمان محکمی به شمار میرود که باید محبت و انسانیت، محور ارتباط زن و شوهر باشد. قرآن نیز یادآوری خاطرات شیرین میان زن و شوهر را مفید میداند. این عوامل میتواند از مؤلفههای وفاداری در قرآن محسوب شود.
https://ptt.qom.ac.ir/article_864_9d5d9537fcc1d25410ffb51fff0474b4.pdf
2016-11-21
49
60
10.22091/ptt.2016.864
میثاق غلیظ
ازدواج
وفاداری
پیوند روحی
سید محمد جواد
وزیری فرد
vaziryfard@yahoo.com
1
دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق دانشگاه قم
LEAD_AUTHOR
1- قرآن کریم، ترجمۀ محمّد مهدی فولادوند
1
2- کتاب مقدّس، عهد عتیق (تورات)، سِفر خروج
2
3- آلوسى، سیّد محمود، (1415)، تفسیر روح المعانى، تحقیق على عبدالبارى، بیروت، دارالکتب العلمیّه
3
4- ابن عاشور، محمّد بن طاهر، (بی تا)، التّحریر و التّنویر، بیروت، مؤسّسة التّاریخ العربی
4
5- ابن عطیّه اندلسی، عبدالحق بن غالب، (1422)، المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز، ییروت، دارالکتب العلمیّه
5
6- ابن کثیر دّمشقی، اسماعیل، (1419)، تفسیر القرآن العظیم، تحقیق شمس الدّین، بیروت، چاپ اوّل، دارالکتب العلمیّه
6
7- بیضاوى، عبدالله بن عمر، (1418)، انوار التّنزیل و اسرار التّأویل، بیروت، چاپ اوّل، دار احیاء التّراث العربى
7
8- ثعالبى، عبدالرّحمان بن محمّد، (1418)، تفسیر جواهر الحسان، بیروت، دار احیاء التّراث العربى
8
9- ثعلبی، احمد بن ابراهیم، (1422)، الکشف و البیان عن تفسیر القرآن، بیروت، چاپ اوّل، دار احیاء التّراث العربی
9
10- ثقفی تهرانی، محمّد، (1398)، تفسیر روان جاوید، تهران، چاپ سوّم، انتشارات برهان
10
11- دهخدا، علی اکبر، (1325)، لغت نامه، تهران، انتشارات چاپخانه مجلس
11
12- رازی، ابوالفتوح حسین بن علی، (1408)، تفسیر روض الجنان و روح الجنان، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی
12
13- راغب اصفهانى، حسین بن محمّد، (1412)، مفردات الفاظ القرآن، بیروت، چاپ اوّل، دارالقلم
13
14- زحیلى، وهبه بن مصطفى، (1418)، التّفسیر المنیر، بیروت، چاپ دوّم، دارالفکر
14
15- زمخشری، محمود، (1407)، الکشّاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت، چاپ سوّم، دارالکتاب العربی
15
16- شوکانی، محمّد بن علی، (1414)، فتح القدیر، بیروت، دار ابن کثیر 17. صادقى تهرانى، محمّد، (1365)، الفرقان فى تفسیر القرآن بالقرآن، قم،، چاپ دوّم، انتشارات فرهنگ اسلامى
16
17- طباطبایى، سیّد حسین، (1417)، المیزان فى تفسیر القرآن، قم، چاپ پنجم، انتشارات جامعه مدرّسین حوزه علمیّه قم
17
18- طبرسی، فضل بن حسن، (1372)، تفسیر مجمع البیان، تحقیق حسینى، تهران، چاپ سوّم، انتشارات ناصر خسرو
18
19- طبرى، محمّد بن جریر، (1412)، جامع البیان فى تفسیر القرآن، بیروت، چاپ اوّل، دار المعرفة
19
20- طریحى، فخرالدّین، (1375)، مجمع البحرین، تحقیق احمد حسینى، تهران، چاپ سوّم، انتشارات مرتضوى
20
21- فخر رازى، ابوعبدالله محمّد بن عمر، (1420)، مفاتیح الغیب، بیروت، چاپ سوّم، دار احیاء التّراث العربى
21
22- قرشى، سیّد على اکبر، (1377)، تفسیر احسن الحدیث، تهران، چاپ سوّم، انتشارات بنیاد بعثت
22
23- قرطبى، محمّد بن احمد، (1364)، تفسیر الجامع لاحکام القرآن، تهران، چاپ اوّل، انتشارات ناصر خسرو
23
24- مکارم شیرازی، ناصر، (1374)، تفسیر نمونه، تهران، چاپ اوّل، دارالکتب الاسلامیّه
24
25- موسوی بروجردی، کاظم، (1386)، دائره المعارف بزرگ اسلامی، تهران، چاپ اوّل، انتشارات دائره المعارف اسلامی
25
26- میبدى، رشیدالدّین، (1371)، کشف الاسرار، تحقیق على اصغر حکمت، تهران، چاپ پنجم، انتشارات امیر کبیر
26
27- خوشمنش، ابوالفضل. «آل عمران»، دائره المعارف قرآن کریم، (1385)، انتشارات مرکز فرهنگ و معارف قرآن کریم، قم، چاپ اوّل، بوستان کتاب
27
28- هاشمی رفسنجانی، اکبر و محقّقان مرکز معارف فرهنگ و معارف قرآن، (1389)، فرهنگ قرآن، قم، بوستان کتاب
28
ORIGINAL_ARTICLE
جستاری در ضمیر اشاره به دور در آیات آغازین سورهها
یکی از تعابیر بحث انگیز قرآن، «ذلک الکتاب» و موارد مشابه آن است که در آغاز برخی از سورههای قرآن آمده است. بررسیها در این مقاله که از طریق مقایسۀ چنین عبارتی در سوره های مربوط انجام پذیرفته، این نتیجه را حاصل کرده است که مفهوم و مشارالیه اسم اشارۀ «ذلک» و «تلک» در چنین تعابیری، قرآن موجود نیست؛ بلکه لوح محفوظ و علم الهی است. چنان می نماید که خاستگاه وجود چنین تعبیری در آغاز برخی از سوره های قرآن این بوده است که مشرکان راجع به منشأ قرآن تردید روا می داشتند و اظهار می کردند که آن از سوی خدا و فرشتگان نازل نشده؛ بلکه القائات شیاطین به پیامبر(ص) است.
https://ptt.qom.ac.ir/article_863_ee9f583e90d4d088a4798434cc201194.pdf
2016-11-21
61
88
10.22091/ptt.2016.863
ذلِکَ الْکِتابُ
تِلْکَ آیاتُ الْکِتاب
لوح محفوظ
خاستگاه الهی قرآن
فاطمه
سروی
fatima.sarvi@gmail.com
1
دانش آموخته دکتری تفسیر تطبیقی دانشگاه قم، مدرس دانشگاه فرهنگیان
LEAD_AUTHOR
جعفر
نکونام
jnekoonam@qom.ac.ir
2
دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم
AUTHOR
1- قرآن، ترجمه
1
2- نهجالبلاغه
2
3- ابنمنظور، محمّد بن مکرّم، (1414ق)، لسان العرب. بـیروت: دار صـادر.
3
4- ازهری، خلیل دریان، (1392)، غایة البیان فی تنزیه الله عن الجهة و المکان، بیروت، انتشارات دار المشاریع، چاپ سوم.
4
5- افلاطون، (1380)، دوره آثار افلاطون، ترجمه محمدحسن لطفی، تهران، انتشارات خوارزمی
5
6- ایازی، سیدمحمد علی، (1393)، «نقد و بررسی نظریه روح معنا با تأکید بر آراءامام خمینی»، نشریه نسیم وحی، ویژه نامه اندیشه قرآنی، ص54-71.
6
7- بابایی، علی اکبر،(1332)، مکاتب تفسیری، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
7
8- بروجردى، سیّد حسین (1415)، نهایة الأصول. قم: تـفکّر.
8
9- تـفتازانى، سـعدالدین (1411)، مختصر المعانی. قم: دار الفکر.
9
10- جصّاص، ابـوبکر احـمدبن عـلى (1405)، الفصول فی الأصول. تحقیق عجیل جاسم نمشى.
10
11- جوادی آملی عبدالله، (1378)، تسنیم، قم، مرکز نشر اسراء12
11
12- ــــــــــــــــــــــــ، قرآن در قرآن،مرکز نشر اسراء، قم،چاپ دوم.
12
13- حلّى، جعفربن حسن (1403ق)، معارج الأصول. قـم: آل البـیت.
13
14- حلّى، حسنبن یوسف (1404)، مبادى الوصول. قم: مکتب الاعلام الإسلامیّ.
14
15- خمینی، سید مصطفی، (1376)، تحریرات فی الاصول، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
15
16- زمخشری،محمود،(1404)،کشاف عن حقائق غوامض التنزیل، دار الکتاب العربی،بیروت،چاپ سوم.
16
17- زیّات، احمد حسن و همکاران، (1410)، المعجم الوسیط. استانبول: موسّسة ثقافیّة للتـألیف.
17
18- سیوطى، عبدالرحمانبن ابىبکر جلالالدین، (1416)، الإتقان فـى عـلوم القرآن. بیروت: دارالفکر.
18
19- شنقیطی، محمد امین، (بیتا)، اضواءالبیان فی ایضاح القرآن بالقرآن، بیروت، عالم الکتب.
19
20- ــــــــــــــــــــــــ، منع المجاز فی المنزل للتعبد و الاعجاز، چاپ شده در اضواء البیان (ج 10)، قاهره، مکتبة بن تیمیة
20
21- شیواپور، حامد،(1394)، نظریه روح معنا در تفسیر قرآن، قم: دانشگاه مفید، چاپ اول
21
22- طباطبایی، محمد حسین، (1374)، المیزان فی تفسیر القران، دفتر انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چ 5.
22
23- طریحى، فخرالدین، (1375)، مجمع البحرین. تهران: کتابفروشى مرتضوى.
23
24- علمالهدى، عـلىبن حـسین، (1363)، الذریعـة الی اصول الشریعة، تحقیق ابوالقاسم گرجى. تهران: دانشگاه تهران چ 2.
24
25- علوى یمنى، یحیىبن حمزه، (1423)، الطـراز لأسـرار البلاغة. بیروت: مکتبة عنصریّة.
25
26- فخر رازى، محمّدبن عـمر، (1412)، المـحصول. بـیروت: موسّسة الرسالة.
26
27- فراهیدى، خلیلبن احمد، (1410)، کتاب العـین. قـم: هجرت.
27
28- کلینی، محمد بن یعقوب،(1401ق)، الاصول من الکافی؛، چ4، تحقیق علیاکبر غفاری، تهران: اسلامیه، افست.
28
29- مظفر، محمّدرضا، (1386)، أصول الفقه. نجف: دار النعمان.
29
30- معرفت، محمد هادی، (1428)، التمهید فی علوم القرآن، قم: موسسۀ فرهنگی انتشاراتی التمهید.
30
31- ــــــــــــــــــــــــ،(بیتا)، التأویل فی مختلف المذاهب و الاراء،المجمع العالمی للتقریب بین المذاهب الاسلامیة.
31
32- نصیری، علی، (1387)، معرفت قرآنی، تهران، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ اول.
32
33- نویرى، شهابالدین احمدبن عـبدالوهّاب، (1423)، نهایة الأرب فی فنون الأدب. قاهره: دار الکتب و الوثائق القومیّة.
33
ORIGINAL_ARTICLE
مقایسه و نقد مفهوم مجاز از دیدگاه طباطبایی و شنقیطی
استعمال مجاز، کنایه، استعاره و دیگر محسنات بدیعی در قرآن، از بارزترین جنبههای اعجاز بیانی قرآن شناخته شده است. اغلب اهل بلاغت و ادب، بر آن اتفاق نظر دارند؛ اما در میان مفسران اختلاف دیدگاه در بهکارگیری آن در قرآن است. علامه طباطبایی، مفسر شیعی از موافقان و شنقیطی، مفسر سلفی معاصر منکر استفاده از آن در قرآن است؛ هرچند هردو بر اصل بودن استعمال حقیقی الفاظ قرآن توافق دارند و حتیالامکان مجاز و استعاره لفظی را برنمیتابند؛ اما طباطبایی درصورتیکه ظاهرلفظ منافی با معنای عقلی و ناسازگار با بافت کلمه باشد، قائل به مجازاست و با نظریههای متفاوت سعی بر توجیه استعمال الفاظ قرآن در ما وضع له و به نحو حقیقت دارند. به نظر میرسد، نظریه "روح معنا" از طباطبایی و نظریه "نفی مجاز" شنقیطی در لایه رویین با یکدیگر تلاقی میکنند؛ ولی تفاوتهای اساسی دارند. در این مقاله این دو نظریه بررسی و مقایسه می شود. طباطبایی مجاز را بهطورکلی انکار نکرده است؛ اما با توسل به نظریه «وضع الفاظ برای ارواح معانی» دایره کاربرد مجاز را در قرآن محدود کرده است و تنها درجایی که قرینهای برخلاف ظاهر باشد، پای مجاز و استعاره را به میان کشیده است؛ اما شنقیطی با رویکرد کلامی اساساً آن را انکار کرده است.
https://ptt.qom.ac.ir/article_860_f2ab31e99fe92cbbc34dbc700f3283be.pdf
2016-11-21
89
110
10.22091/ptt.2016.860
مجاز
حقیقت
روح معنا
طباطبایی
شنقیطی
کاظم
قاضی زاده
k.ghazizadeh@modares.ac.ir
1
استاد یار دانشگاه تربیت مدرس
AUTHOR
محمد علی
ایازی
ayazi1333@gmail.com
2
استاد یار دانشگاه علوم تحقیقات
AUTHOR
لیلا
ملک الشعرایی
leila2000_malek@yahoo.com
3
دانشجودکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه علوم قرآن و حدیث قم
LEAD_AUTHOR
1- قرآن، ترجمه
1
2- نهجالبلاغه
2
3- ابنمنظور، محمّد بن مکرّم، (1414ق)، لسان العرب. بـیروت: دار صـادر.
3
4- ازهری، خلیل دریان، (1392)، غایة البیان فی تنزیه الله عن الجهة و المکان، بیروت، انتشارات دار المشاریع، چاپ سوم.
4
5- افلاطون، (1380)، دوره آثار افلاطون، ترجمه محمدحسن لطفی، تهران، انتشارات خوارزمی
5
6- ایازی، سیدمحمد علی، (1393)، «نقد و بررسی نظریه روح معنا با تأکید بر آراءامام خمینی»، نشریه نسیم وحی، ویژه نامه اندیشه قرآنی، ص54-71.
6
7- بابایی، علی اکبر،(1332)، مکاتب تفسیری، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
7
8- بروجردى، سیّد حسین (1415)، نهایة الأصول. قم: تـفکّر.
8
9- تـفتازانى، سـعدالدین (1411)، مختصر المعانی. قم: دار الفکر.
9
10- جصّاص، ابـوبکر احـمدبن عـلى (1405)، الفصول فی الأصول. تحقیق عجیل جاسم نمشى.
10
11- جوادی آملی عبدالله، (1378)، تسنیم، قم، مرکز نشر اسراء12
11
12- ــــــــــــــــــــــــ، قرآن در قرآن،مرکز نشر اسراء، قم،چاپ دوم.
12
13- حلّى، جعفربن حسن (1403ق)، معارج الأصول. قـم: آل البـیت.
13
14- حلّى، حسنبن یوسف (1404)، مبادى الوصول. قم: مکتب الاعلام الإسلامیّ.
14
15- خمینی، سید مصطفی، (1376)، تحریرات فی الاصول، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
15
16- زمخشری،محمود،(1404)،کشاف عن حقائق غوامض التنزیل، دار الکتاب العربی،بیروت،چاپ سوم.
16
17- زیّات، احمد حسن و همکاران، (1410)، المعجم الوسیط. استانبول: موسّسة ثقافیّة للتـألیف.
17
18- سیوطى، عبدالرحمانبن ابىبکر جلالالدین، (1416)، الإتقان فـى عـلوم القرآن. بیروت: دارالفکر.
18
19- شنقیطی، محمد امین، (بیتا)، اضواءالبیان فی ایضاح القرآن بالقرآن، بیروت، عالم الکتب.
19
20- ــــــــــــــــــــــــ، منع المجاز فی المنزل للتعبد و الاعجاز، چاپ شده در اضواء البیان (ج 10)، قاهره، مکتبة بن تیمیة
20
21- شیواپور، حامد،(1394)، نظریه روح معنا در تفسیر قرآن، قم: دانشگاه مفید، چاپ اول
21
22- طباطبایی، محمد حسین، (1374)، المیزان فی تفسیر القران، دفتر انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چ 5.
22
23- طریحى، فخرالدین، (1375)، مجمع البحرین. تهران: کتابفروشى مرتضوى.
23
24- علمالهدى، عـلىبن حـسین، (1363)، الذریعـة الی اصول الشریعة، تحقیق ابوالقاسم گرجى. تهران: دانشگاه تهران چ 2.
24
25- علوى یمنى، یحیىبن حمزه، (1423)، الطـراز لأسـرار البلاغة. بیروت: مکتبة عنصریّة.
25
26- فخر رازى، محمّدبن عـمر، (1412)، المـحصول. بـیروت: موسّسة الرسالة.
26
27- فراهیدى، خلیلبن احمد، (1410)، کتاب العـین. قـم: هجرت.
27
28- کلینی، محمد بن یعقوب،(1401ق)، الاصول من الکافی؛، چ4، تحقیق علیاکبر غفاری، تهران: اسلامیه، افست.
28
29- مظفر، محمّدرضا، (1386)، أصول الفقه. نجف: دار النعمان.
29
30- معرفت، محمد هادی، (1428)، التمهید فی علوم القرآن، قم: موسسۀ فرهنگی انتشاراتی التمهید.
30
31- ــــــــــــــــــــــــ،(بیتا)، التأویل فی مختلف المذاهب و الاراء،المجمع العالمی للتقریب بین المذاهب الاسلامیة.
31
32- نصیری، علی، (1387)، معرفت قرآنی، تهران، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ اول.
32
33- نویرى، شهابالدین احمدبن عـبدالوهّاب، (1423)، نهایة الأرب فی فنون الأدب. قاهره: دار الکتب و الوثائق القومیّة.
33
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی تطبیقی دیدگاهها دربارة آیات رجم شیاطین با شهابها
موضوع مقالة حاضر، بررسی آیات مربوط به رجم شیاطین با شهاب آسمانی و واکاوی نظرهای تفسیری مختلف در این باره است. دیدگاههای متعددی در بارة آن از سوی مفسران و متفکران مطرح شده است. در این نوشتار دیدگاههای مختلف مفسران و محققانی چند از جمله سید قطب، استاد مکارم، علامه طباطبایی، طبرسی، عبدالعلی بازرگان، طنطاوی، نصر حامد ابوزید، دکتر سروش بررسی می شود. برخی از مفسران این آیات را سربسته تفسیر کرده وبرخی دیگر با تکیه به تفصیل، معانی ظاهری آیات و روایات را بررسی کردهاند. برخی هم آیات را با تکیه بر نظرهای کیهانی جدید تفسیر نمودهاند. گروهی نیز بر تئوریهای حدسی و احتمالی تکیه نمودهاند. برخی دیگر معنای غیر ظاهری برای آیات بیان کرده و آنها را از باب تشبیه و مثل دانستهاند. در مقابل، برخی به تفسیرناپذیری این آیات قائل اند. در بین این دیدگاهها دیدگاهی که این آیات را از باب مثل دانسته قابل تامل بوده و دیدگاهی که ظاهر آیات را با اکتشافات جدید علمی در زمینۀ کیهانشناسی تفسیر و توجیه مینماید، به صواب نزدیکتر به نظر میرسد. [1] . استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه اراک k-ehsani@araku.ac.ir [2] . کارشناسی ارشد رشتۀ علوم قرآن و حدیث دانشگاه اراک (نویسندۀ مسئول) Maryam_65@yahoo.com
https://ptt.qom.ac.ir/article_822_3dbe9a278604f89dc6934fd9c3b8c576.pdf
2016-11-21
111
136
10.22091/ptt.2016.822
شهاب
شیطان
استراق سمع
آسمان
مریم
پرویزیان
maryam_65p@yahoo.com
1
دانشگاه
LEAD_AUTHOR
کیوان
احسانی
k-ehsani@araku.ac.ir
2
عضو هیئت علمی دانشگاه اراک
AUTHOR
1- قرآن کریم، ترجمه فولادوند.
1
2- ابن عربی، ابوعبدالله محیی الدین محمد، (1422ق)، تفسیر القرآن الکریم، بیروت: نشر دار احیاء التراث العربی.
2
3- ابوزید، نصر حامد، (1380)، معنای متن، ترجمه مرتضی کریمی نیا، تهران: انتشارات طرح نو.
3
4- اصفهانی، راغب، (1387ش)، مفردات الفاظ قرآن کریم، ترجمه حسین خداپرست، قم: دفتر نشر نوید اسلام.
4
5- آلوسی، سید محمود، (1415ق)، روح المعانی، بیروت: دار الکتب العلمیة.
5
6- بازرگان، عبدالعلی، فایلهای صوتی جلسات تفسیری ایشان قابل دریافت از سایت رسمی ایشان به نشانی:
6
http://bazargan.com/abdolali/main0. html
7
7- حویزی، عبدالعلی بن جمعه، (1415ق)، تفسیر نور الثقلین، قم: نشر اسماعیلیان.
8
8- خسروپناه، عبدالحسین، مقالۀ «قرآن کریم، تنزیل ربوبی»
9
http://www.khosropanah.ir
10
9- زمخشری، محمود بن عمر، (بیتا)، تفسیر کشاف، بیروت: دارالکتبالعربی، بیروت لبنان.
11
10- سروش، عبدالکریم، مقالۀ «محمد، راوی رؤیاهای رسولانه»، انتشار یافته در سایت رسمی ایشان به نشانی: http://www.drsoroush.com
12
11- سروش، عبدالکریم، گفتگوی دکتر سروش با روزنامه کارگزاران مورخ 20/11/86 در باب وحی و قرآن انتشار یافته در سایت رسمی ایشان: http://www.drsoroush.com/Persian
13
12- سید قطب، ابراهیم حسین شاذلی، (بیتا)، فی ظلال القرآن، بیروت: دارالشروق للنشر و التوزیع، بیروت، لبنان.
14
13- طباطبایی، محمدحسین، (1374ش)، تفسیر المیزان، ترجمۀ محمدباقر موسوی، قم: جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیة.
15
14- طبرسی، فضل بن حسن، (1352ش)، ترجمۀ تفسیر مجمع البیان، تهران: مؤسسۀ انتشارات فراهانی.
16
15- طنطاوی بن جوهری، (بیتا)، الجواهر فی تفسیر القرآن الکریم، بیروت: دارالکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون.
17
16- فخر الدین رازی، ابوعبدالله محمد بن عمر، (1420ق)، مفاتیح الغیب، بیروت: نشر دار احیاء التراث العربی.
18
17- قرائتی، محسن، (1375ش)، تفسیر نور، تهران: مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن.
19
18- قرشی، علیاکبر، (1352ش)، قاموس قرآن، تهران: دارالکتب الاسلامیة، تهران.
20
19- مکارم شیرازی، ناصر، (1374ش)، تفسیر نمونه، دارالکتب الاسلامیه، تهران.
21
20- نوفل، عبدالرزاق، (1359ش)، قرآن بر فراز اعصار، ترجمه و اقتباس پاورقی از ابوالفضل بهرامپور و محمودشکیب، تهران
22
21- واعظی، احمد، مقالۀ «نقد تقریر نصر حامد ابوزید از تاریخمندی قرآن»، مجلۀ قرآن شناخت، پاییز و زمستان 89، شماره 6.
23
22- تصویر شماره1 و شماره2 برگرفته از سایت قرآنشناسی به آدرس:
24
http://www.quranology.com/farsi/jav.html
25
23- تصویر شماره3 از سایت فضا به آدرس:
26
http://www.space.com/14400-killer-electrons-radiation-belt-space.html
27
24- تصویر شماره4 از سایت ناسا به آدرس:
28
http://www.nasa.gov/topics/earth/features/2012-poleReversal.html
29
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی تطبیقی سطوح روایت و عناصر آن در قصص سورۀ کهف
روایتشناسی، الگویی نظری و کاربردی برای تجزیه و تحلیل داستانها از جمله داستانهای قرآنی به شمار میرود. بهرهگیری از نظریههای روایتشناسی و تئوریهای آن مانند، سطوحروایی، طرح، داستان، متنروایی، شیوۀ روایی قصص، معانی و مبانی از شیوههای کارآمد برای تجزیه و تحلیل داستانهای قرآن به حساب میآید. سورۀ کهف حاوی سه داستان ویژۀ در قرآن است که عبارتاند از: داستان اصحابکهف، داستان حضرت موسی(ع) و خضر و داستان ذوالقرنین.
حاصل تحقیق آن است که طرحِروایی قصص سورۀ کهف از منظر شیوههای تشکیل پیاپیِ سطوح روایی متعدد؛ آمیخته شدن و درهمتنیدگی این سطوح با یکدیگر؛ شکستهای پیدرپی خط روایت و تحلیل اپیزودیک بودن قصص در ظاهر و یکپارچه بودن آنها در بطن سوره قابل توجه است.
https://ptt.qom.ac.ir/article_866_a72bc33fd4645e473ad27a770eeaf03a.pdf
2016-11-21
187
206
10.22091/ptt.2016.866
قصص قرآن
روایتشناسی
مطالعه تطبیقی
سورۀ کهف
سطوح روایت
طرح
مهدی
حامدسقایان
saghaian2002@yahoo.com
1
عضو هیئت علمی دانشکده هنر-دانشگاه تربیت مدرس
LEAD_AUTHOR
رضا
عباسی
rezaabasi92@yahoo.com
2
کارشناس ارشد کارگردانی
AUTHOR
عبدالله
بکی
a.bekaa@yahoo.com
3
کارشناس ارشد کارگردانی تأتر - دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران
AUTHOR
1- قرآن کریم
1
2- اخوت، احمد(1371). دستورزبان داستان. تهران: انتشارات فردا.
2
3- برگر، آرتور(1387). روایت در فرهنگ عامیانه. ترجمه محمدرضا لیراوی، تهران: انتشارات سروش.
3
4- پرین، لارنس(1387). در باب داستان. ترجمه محسن سلیمانی، تهران: انتشارات حوزه هنری.
4
5- پروینی، خلیل(1379). تحلیل عناصر ادبی و هنری داستانهای قرآن. تهران: انتشارات فرهنگگستر.
5
6- تئودوروف، تزوتان(1381). روایت و ضد روایت. ترجمه منصور براهیمى، تهران: انتشارات فارابى.
6
7- تولان، مایکلجی(1383). درآمدی نقادانهـزبان شناختی بر روایت. ترجمه ابوالفضل حری، تهران: بنیاد فارابی.
7
8- چتمن، سیمور.(1390). داستان و طرح. ترجمه راضیه سادات میرخندان، قم: انتشارات صدا و سیما.
8
9- حری، ابوالفضل(1391). «نگاهی به کتاب شیوههای داستانپردازی در هزار و یک شب نوشته دیوید پینالت با ترجمه فریدون بدره ای». مجله کتاب ماه ادبیات، شماره 62.
9
10- حری، ابوالفضل (1387). «احسن القصص: رویکرد روایت شناختی به قصص قرآنی. فصلنامه نقد ادبی»، مرکز تحقیقات زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تربیت مدرس.شماره 2.
10
11- حری، ابوالفضل(1388). «سنخشناسی وجوه تمایز قصص قرآن». فصلنامه پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شماره 15.
11
12- ریمونـکنان، شوملیت(1387). روایتشناسی: بوطیقای معاصر. ترجمه ابوالفضل حری، تهران: انتشارات نیلوفر.
12
13- رایان، ماریلاور و آلفن، ارنستوان(1388). دانشنامۀ نظریههای ادبی معاصر، ویراستۀ ایرنا ریما مکاریک، ترجمه مهران مهاجر و محمد نبوی، چ سوم، تهران: نشرآگاه.
13
14- مکوئیلان، مارتین(1388). گزیدۀ مقالات روایت. ترجمه محمد فتاح، تهران: انتشارات مینویخرد.
14
15- مارتین، والاس(1386). نظریههای روایت. ترجمه محمدشهبا، تهران: انتشارات هرمس.
15
16- میرصادقی، جمال (1380). عناصر داستانی. چ سوم، تهران: انتشارات سخن.
16
17- ناظر زادۀ کرمانی، فرهاد(1373). «مطالعۀ تطبیقی میان نمایشنامه و داستان». فصلنامۀ هنر، شمارۀ 25.
17
18- وبستر، راجر(1383). «روایت و زبان». ترجمه محبوبه خراسانی، مجله ادبیات داستانی.
18
19- یوسفزاده، غلامرضا (1392). سطوح روایت در قصههای قرآن. قم: انتشارات صدا و سیما.
19
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی تطبیقی روایات تفسیری آیۀ ذنب النبی(ع) بر پایۀ قواعد تفسیری
از دیدگاه علم تفسیر، شرط لازم برای صحّت هر رأی تفسیری ـ از جمله روایات تفسیری ـ مطابقت با اصول و قواعد پذیرفته شده تفسیری است؛ از این رو تحلیل تفاسیر مأثور با قواعد تفسیری به صورت تطبیقی روشی مهم در بررسی میزان اعتبار آنهاست. ذیل آیۀ دوم سورۀ فتح، روایات و آراء تفسیری مختلفی در تبیین معنای «ذنب» و انتساب آن به پیامبر (ص) و «مغفرت» آن مطرح شده است. در این نوشتار هر یک از این آراء، دلالتها و ملزومات معنایی آنها از ابعاد مختلف مطرح در علم قواعد تفسیر از جمله مطابقت آن رأی با مادۀ لغوی در مفردات و ترکیبات،قواعد ادبی، دلالت سیاقی، آیات و روایات هم مضمون، ضروریات و مسلّمات، گزارههای عقلی مورد تحلیل قرار گرفته و تلاش شده است، اعتبار هر یک از آراء مختلف نسبت به اصول عقلایی تفسیری سنجیده شود. به نظر میرسد، رأی تفسیری منقول از امام رضا (ع) نسبت به سایر آراء بیان شده، تناسب و توافق بیشتری با اصول تفسیری دارد.
https://ptt.qom.ac.ir/article_865_8050d1ae90c4ab3f83ac22f87cabc64e.pdf
2016-11-21
159
186
10.22091/ptt.2016.865
ذنب پیامبر
مغفرت
قواعد تفسیری
مبانی تفسیری
عتاب به پیامبر
محمد مجید
شیخ بهائی
mmjsh110@yahoo.com
1
شهرک پردیسان میدان ایمان خیابان شهیدان آقا یوسفی کوچه هشتم پلاک 14 طبقه دوم
LEAD_AUTHOR
محمد کاظم
رحمان ستایش
kr.setayesh@gmail.com
2
بلوار پانزده خرداد، خیابان شهید نظری ثابت، انتهای شهرک جهاد، موسسه علمی فرهنگی دار الحدیث
AUTHOR
1- قرآن کریم
1
2- آلوسی، سید محمود (1415ق)، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، تحقیق: علی عبد الباری عطیه، چاپ اول، دار الکتب العلمیه، بیروت.
2
3- ابن عقیل، عبد الله بن عبد الرحمن (بیتا)، شرح ابن عقیل، تحقیق: محمد محیی الدین عبد الحمید، چاپ دوم، بینا، بیجا.
3
4- ابن منظور، محمد بن مکرم (1414ق)، لسان العرب، بیچا، دار صادر، بیروت.
4
5- بحرانی، سید هاشم (1416ق)، البرهان فی تفسیر القرآن، تحقیق: قسم الدراسات الاسلامیة مؤسسة البعثة، چاپ اول، بنیاد بعثت، تهران.
5
6- بخاری، محمد بن اسماعیل(1401ق)، صحیح بخاری، بیچا، دار الفکر، بیجا.
6
7- جوهری، اسماعیل بن حمّاد(1376ق)، تاج اللغه و صحاح العربیه، تحقیق: احمد عبد الغفور عطّار، چاپ چهارم، دار العلم الملایین، بیروت.
7
8- حسن، عباس (1367ش)، النحو الوافی مع ربطه بالأسالیب الرفیعة والحیاة اللغویة المتجددة، چاپ دوم، انتشارات ناصر خسرو، تهران.
8
9- حویزی، عبد علی بن جمعه (1415ق)، نور الثقلین، تحقیق: سید هاشم رسولی محلاتی، چاپ چهارم، انتشارات اسماعیلیان، قم.
9
10- راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412ق)، المفردات فی غریب القرآن، بیچا، دار العلم، دمشق.
10
11- الفقه المنسوب الی الامام الرضا علیه السّلام(1406ق)، چاپ اول، مؤسسه آل البیت (ع)، مشهد.
11
12- رضی، محمد بن حسین (1414ق)، نهج البلاغه، تحقیق و تصحیح: صبحی صالح، چاپ اوّل، نشر هجرت،قم.
12
13- رضی الدین استرآبادی، محمد بن حسن (1384ش)، شرح الرضی علی الکافیة، تصحیح: یوسف حسن عمر، چاپ اول، مؤسسة الصادق للطباعة و النشر، تهران.
13
14- زجاجی، عبد الرحمن بن اسحاق (بیتا)، کتاب اللامات، تحقیق: مبارک مازن، چاپ دوم، دار صادر، بیروت.
14
15- زمخشری، محمود (1407ق)، الکشّاف عن حقائق غوامض التنزیل، چاپ سوم، دار الکتب العربی، بیروت.
15
16- سبزواری، ملا هادی (1379ش)، شرح منظومه، تصحیح و تعلیق: حسن حسن زاده آملی، چاپ اوّل، نشر باب، تهران.
16
17- سیوطی، جلال الدین عبدالرحمن بن ابی بکر (1404ق)، الدر المنثور فی التفسیر بالمأثور، بیچا، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، قم.
17
18- ـــــــــــــــــــــــ (بیتا)، البهجة المرضیة علی الفیة ابن مالک، تعلیق: مصطفی حسین دشتی، چاپ نوزدهم، نشر اسماعیلیان، قم.
18
19- صدوق، محمد بن علی بن بابویه (1378ق)، عیون أخبار الرضا (ع)، محقق و مصحح: مهدی لاجوردی، چاپ اول، نشر جهان، تهران.
19
20- طباطبایی، سید محمد حسین (1417ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، چاپ پنجم، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم.
20
21- طبرسی، فضل بن حسن (1372ش)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، محقق: محمد جواد بلاغی، چاپ سوم، انتشارات ناصر خسرو، تهران.
21
22- طبری، ابو جعفر محمد بن جریر (1412ق)، جامع البیان فی تفسیر القرآن، چاپ اول، دار المعرفة، بیروت.
22
23- طوسی، محمد بن حسن (بیتا)، التبیان فی تفسیر القرآن، مقدمة:شیخ آغا بزرگ تهرانی و تحقیق: احمد قصیر عاملی، بیچا، دار احیاء التراث العربی، بیروت.
23
24- ـــــــــــــــــــــــ (1414ق)، الأمالی، چاپ اوّل، دار الثقافة،قم.
24
25- غلایینی، مصطفی (بیتا)، جامع الدروس العربیة، چاپ اول، دار احیاء التراث العربی، بیروت.
25
26- فخر الدین رازی، ابو عبد الله محمد بن عمر (1420ق)، مفاتیح الغیب، چاپ سوم، دار احیاء التراث العربی، بیروت.
26
27- فراهیدی، خلیل بن احمد (1410ق)، کتاب العین، بیچا، انتشارات هجرت،قم.
27
28- فیّومی، احمد بن محمد (1414ق)، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، چاپ دوم، مؤسسة دار الهجرة، قم.
28
29- قمی، علی بن ابراهیم (1367ش)، تفسیر القمی، تحقیق: سید طیب موسوی جزایری، چاپ چهارم، دار الکتاب، قم.
29
30- کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق)، الکافی، تحقیق و تصحیح: علی اکبر غفّاری و محمد آخوندی، چاپ چهارم، دار الکتب الاسلامیه، تهران.
30
31- مجلسی، محمد باقر (1403ق)، بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار ائمة الاطهار، چاپ دوم، دار احیاء التراث العربی، بیروت.
31
32- مرتضی، علی بن حسین (1377ش)، تنزیه الانبیاء علیهم السّلام، چاپ اول، دار الشریف الرضی، قم.
32
33- مصطفی، ابراهیم؛ زیات، احمد حسن؛ عبد القدر، حامد؛ نجار، محمد علی (1410ق)، المعجم الوسیط، بیچا، دار الدعوة، استانبول.
33
34- مصطفوی، حسن(1360ش)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، بیچا، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران.
34
35- مکارم شیرازی، ناصر(1374ش)، تفسیر نمونه، چاپ اوّل، دار الکتب الاسلامیه، تهران.
35
36- میبدی، رشید الدین احمد بن ابی سعد(1371ش)، کشف الاسرار و عدة الابرار، تحقیق: علی اصغر حکمت، چاپ پنجم، انتشارات امیر کبیر، تهران.
36
37- سبحانی، جعفر(آبان 1367)، پاسخ به یک سؤال قرآنی مقصود از بخشیدن ذنب پیامبر چیست؟ درسهایی از مکتب اسلام، سال 28، شماره 7.
37
38- مسعودی، عبدالهادی(بهار و تابستان 1392)، اعتبارسنجی منابع تفسیر رواییشیعی، نشریه تفسیر اهل بیت (ع)، شماره 1.
38
39- نرم افزارهای «قواعد ادبیات عربی»، «جامع التفاسیر»، «جامع الاحادیث» و «قاموس النور»، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور)
39
40- نرمافزار مکتبة اهل البیت (ع)، مرکز معجم فقهی و مرکز پژوهشهای اسلامی المصطفی
40
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی تطبیقی شأن نزول آیه انفاق (بقره، 274) نزد فریقین
آیات بسیاری درقرآن وجود دارند که شأن نزول آنها در تفاسیر روائی شیعه، اهل بیت(ع) یا امام علی(ع) دانسته شدهاست؛ اما در تفاسیر اهل سنت بر افراد دیگری از جمله خلفای راشدین انطباق داده شده است. آیۀ 274 بقره یکی از این آیات است. آیۀ مذکور در تفاسیر اهل سنت، بر اصحاب خیل، عثمان بن عفان، عبدالرحمن بن عوف و ابوبکر مصادیق انفاق کنندگان منطبق شده است. بررسیها در این مقاله نشان میدهد، روایات مورد استناد صحیح نیستند. این در حالی است که آیۀ مذکور به طرق متعدد از فریقین بر امام علی (ع) تطبیق داده شده است؛ به علاوه، این تطبیق با ظاهر آیه نیز هماهنگ است. مفسران اهل سنت و تشیع این آیه را عام دانستهاند. منتها مفسران شیعه کوشیدهاند، آن را بر خصوص امام علی(ع) انطباق دهند و برخی از مفسران اهل سنت نیز تطبیق آن آیه بر امیرالمؤمنین علی (ع) مخدوش شمرده اند.
https://ptt.qom.ac.ir/article_861_95266baa44197d3168824ecc0024be38.pdf
2016-11-21
137
158
10.22091/ptt.2016.861
انفاق پنهانی
انفاق آشکار
اصحاب خیل
اهل سنت
شیعه
امام علی(ع)
حامد
دژآباد
h.dejabad@ut.ac.ir
1
استادیار علوم قرآن و حدیث پردیس فارابی
LEAD_AUTHOR
زهرا
خداپرست
khodaparast70@gmail.com
2
دانش آموخته پردیس فارابی
AUTHOR
آلوسی، سید محمود، (1415ق)، روح المعانى فى تفسیر القرآن العظیم، تحقیق على عبدالبارى عطیة، بیروت، دارالکتب العلمیة.
1
ابن أبى حاتم، عبدالرحمن بن محمد، (1419ق)، تفسیر القرآن العظیم، تحقیق اسعد محمد الطیب، عربستان سعودى، مکتبة نزار مصطفى الباز.
2
ــــــــــــــــــــ، (1271ق)، الجرح والتعدیل، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ اول.
3
ابن بابویه، محمد بن على، (1378ق)، عیون أخبار الرضا علیه السلام، تحقیق مهدی لاجوردی، تهران، نشر جهان.
4
ــــــــــــــــــــ ، (1413ق)، من لا یحضره الفقیه، تحقیق علی اکبر غفاری،قم، دفتر انتشارات اسلامى جامعه مدرسین حوزه علمیه، چاپ دوم.
5
ابن تیمیة الحرانی،أحمد بن عبدالحلیم، (1406ق)، منهاج السنة النبویة، تحقیق د. محمد رشاد سالم، بی جا،نشر مؤسسة قرطبة، چاپ اول.
6
ابن جزى غرناطى، محمد بن احمد، (1416ق)، کتاب التسهیل لعلوم التنزیل، تحقیق دکتر عبدالله خالدى، بیروت، شرکت دار الارقم بن ابى الارقم.
7
ابن جوزی، ابوالفرج عبدالرحمن بن على، (1422ق)، زاد المسیر فى علم التفسیر، تحقیق عبدالرزاق المهدی،بیروت، دار الکتاب العربی، چاپ اول.
8
ــــــــــــــــــــ ، (1406ق)، أبو الفرج عبدالرحمن بن علی، الضعفاء والمتروکین، تحقیق عبدالله قاضی، بیروت، دارالکتب العلمیة.
9
ابن حجر عسقلانی، أبو الفضل أحمد بن علی، (1406ق)، تقریب التهذیب،سوریه،دار الرشید.
10
ــــــــــــــــــــ ، (بی تا)، تهذیب التهذیب، بی جا، بی نا.
11
ــــــــــــــــــــ ،(1406ق)، لسان المیزان،تحقیق دائرة المعرف النظامیة، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، چاپ سوم.
12
إبن حجر الهیتمی،أبی العباس أحمد بن محمد بن محمد بن علی، (1997م)، الصواعق المحرقة على أهل الرفض والضلال والزندقة، تحقیق عبدالرحمن بن عبدالله الترکی وکامل محمد الخراط،لبنان، مؤسسة الرسالة، چاپ اول.
13
ابنشهر آشوب مازندرانى، محمد بن على، (1369ق)، متشابه القرآن و مختلفه، قم، دار بیدار للنشر.
14
ابن عربى، ابو عبدالله محیى الدین محمد، (1422ق)، تفسیر ابن عربى، تحقیق سمیر مصطفى رباب، بیروت، دار احیاء التراث العربى.
15
ابن عساکر، أبو القاسم علی بن الحسن بن هبة الله المعروف، (1415ق)، تاریخ دمشق، تحقیق عمر بن غرامة العمری، بیروت، الناشر دار الفکرللطباعة والنشر والتوزیع.
16
ابن عطیه اندلسى،عبدالحق بن غالب، (1422ق)، المحرر الوجیز فى تفسیر الکتاب العزیز، بیروت، دارالکتب العلمیه.
17
ابن کثیر دمشقى، اسماعیل بن عمر، (بی تا)، البدایة و النهایة، بیروت، مکتبة المعارف.
18
ــــــــــــــــــــ ، (1419ق)، تفسیر القرآن العظیم، تحقیق محمد حسینشمس الدین،بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول.
19
اربلى، على بن عیسى، (1381ق)، کشف الغمة فی معرفة الأئمة، تبریز، بنى هاشمى.
20
اندلسى،ابو حیان محمد بن یوسف، (1420ق)، البحر المحیط فى التفسیر، تحقیق صدقی محمد جمیل،بیروت، دار الفکر.
21
بحرانى، سید هاشم بن سلیمان، (1374ش)، البرهان فی تفسیر القرآن، تحقیق قسم الدراسات الإسلامیة مؤسسة البعثة، قم، مؤسسه بعثه.
22
بغدادى، علاء الدین على بن محمد، (1415ق)، لباب التاویل فى معانى التنزیل، تحقیق محمد على شاهین، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول.
23
بغدادی، محمد بن حبیب (1405ق)، کتاب المنمق فی اخبارالقریش، تحقیق خورشید احمد فاروق، بیروت، عالم الکتب.
24
68- بغوى،حسین بن مسعود، (1420ق)، معالم التنزیل فى تفسیر القرآن، تحقیق عبدالرزاق المهدى، بیروت،داراحیاء التراث العربى.
25
بیضاوى، عبدالله بن عمر، (1418ق)، أنوارالتنزیل وأسرارالتأویل، بیروت، داراحیاءالتراث العربى.
26
ثعلبى نیشابورى، ابو اسحاق احمد بن ابراهیم، (1422ق)، الکشف و البیان عن تفسیر القرآن، بیروت،دار إحیاء التراث العربی، چاپ اول.
27
حسکانى، عبید الله بن احمد، (1411ق)، شواهد التنزیل لقواعد التفضیل، تحقیق محمد باقر محمودى، تهران، سازمان چاپ وانتشارات وزارت ارشاد اسلامى، چاپ اول.
28
حقى بروسوى اسماعیل، (بی تا)، تفسیر روح البیان، بیروت، دارالفکر.
29
حلى، حسن بن یوسف بن مطهر، (1982م)، نهج الحقّ و کشف الصدق، بیروت، دار الکتاب اللبنانی.
30
دیلمی، حسن بن محمد، (1427ق)، غرر الأخبار، قم، دلیل ما.
31
ذهبی، شمس الدین محمد بن أحمد (1407ق)، تاریخ الإسلام ووفیات المشاهیر والأعلام، تحقیق عمر عبدالسلام تدمرى،لبنان- بیروت، دارالکتاب العربى،چاپ دوم.
32
ــــــــــــــــــــ ، (بی تا)، المغنی فی الضعفاء، تحقیق نورالدین عتر، بی جا، بی نا.
33
ــــــــــــــــــــ ، (1995ق)، میزان الاعتدال فی نقد الرجال، تحقیق الشیخ علی محمد معوض والشیخ عادل أحمد عبدالموجود، بیروت، الناشر دار الکتب العلمیة.
34
رازى،فخرالدین ابو عبدالله محمد بن عمر، (1420ق)، مفاتیح الغیب، بیروت، دار احیاء التراث العربى.
35
زمخشرى،محمود، (1407ق)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت، دار الکتاب العربی.
36
سمرقندى، نصربن محمد بن احمد، (بی تا)، بحرالعلوم، بی جا، بی نا.
37
سور آبادى، ابوبکر عتیق بن محمد، (1380ش)، تفسیر سور آبادى، تحقیق على اکبر سعیدى سیرجانى، تهران، فرهنگ نشر نو، چاپ اول.
38
سیوطی، جلال الدین، (1404ق)، الدر المنثور فى تفسیر المأثور، قم، کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى.
39
ــــــــــــــــــــ ، (بی تا)، لباب النقول فی أسباب النزول، تصحیح أحمد عبد الشافی، بیروت، دار الکتب العلمیة.
40
طباطبایى، سید محمد حسین، (1417ق)، المیزان فى تفسیر القرآن،قم، دفتر انتشارات اسلامى جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه، چاپ پنجم.
41
طبرسى، فضل بن حسن، (1372ش)، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، تحقیق محمد جواد بلاغى، تهران، انتشارات ناصر خسرو،چاپ سوم.
42
طبرى، ابو جعفر محمد بن جریر، (1412ق)، جامع البیان فى تفسیر القرآن، بیروت،دار المعرفة.
43
طوسى، محمد بن حسن، (بی تا)، التبیان فى تفسیر القرآن، بیروت، دار احیاء التراث العربى.
44
عقیلی،أبو جعفر محمد بن عمر بن موسى، (1404ق)، الضعفاء الکبیر، تحقیق عبدالمعطی امین قلعجی، بیروت، دارالمکتبة العلمیة.
45
عیاشى، محمد بن مسعود، (1380ق)، تفسیر العیّاشی، تحقیق هاشم رسولی محلاتی، تهران، المطبعة العلمیة.
46
غرناطی کلبی، محمد بن أحمد بن محمد، (1403ق)، التسهیل لعلوم التنزیل، بیروت، دار الکتاب العربی.
47
فرات کوفى، ابوالقاسم فرات بن ابراهیم، (1410ق)، تفسیر فرات الکوفى، تحقیق محمد کاظم محمودى، تهران، سازمان چاپ وانتشارات وزارت ارشاد اسلامى.
48
قرطبى، محمد بن احمد، (1364ش)، الجامع لأحکام القرآن، تهران، انتشارات ناصر خسرو، چاپ اول.
49
کاشانی، ملا فتح الله، (1373ق)، خلاصة المنهج، تحقیق آیت الله ابوالحسن شعرانى، تهران، انتشارات اسلامیه.
50
مرعشی شوشتری،قاضی نورالله، (1409ق)، إحقاق الحق و إزهاق الباطل،قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی،چاپ اول.
51
مزی،یوسف بن الزکی عبدالرحمن أبو الحجاج، (1400ق)، تهذیب الکمال، تحقیق بشار عواد معروف، بیروت، مؤسسة الرسالة.
52
مغنیه، محمد جواد، (1424ق)، تفسیر الکاشف، تهران، دار الکتب الإسلامیة.
53
مفید،محمدبن محمد، (1413ق)، الإفصاح فی الإمامة، قم، نشرالمؤتمر العالمی للشیخ المفید، چاپ اول.
54
مکارم شیرازى، ناصر، (1374ش)، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول.
55
واحدی،علی بن احمد، (1411ق)، اسباب نزول القرآن، تحقیق کمال بسیونى زغلول،بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول.
56
هیثمی، نور الدین علی بن أبی بکر، (1412ق)، مجمع الزوائد ومنبع الفوائد، بیروت، دارالفکر.
57