2024-03-28T23:54:05Z
https://ptt.qom.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=91
پژوهش های تفسیر تطبیقی
2476-4191
2476-4191
1394
1
1
تفسیر تطبیقی آیات ابتدایی سوره دخان با تکیه بر مسأله نزول قرآن
کامران
اویسی
رضا
مودب
مطالعات تطبیقی در متون اسلامی به ویژه آیات قرآن کریم از جایگاه و اهمیت ویژهای برخوردار است. آیات یکم تا ششم سوره دخان، شرافت و عظمت نازل کننده، نازل شونده، بر او نازل شده و زمان نزول را اجمالاً بیان کرده است؛ لذا می توان در میان مباحث تفسیری آیات گفته شده به مسئله شب قدر و نزول قرآن پرداخت. در فرآیند تفسیر تطبیقی آیات ابتدایی سوره دخان می توان به نکاتی دست یافت از قبیل بهترین معنایی که می توان از "حم" با راهنمایی معصوم (ع) برداشت نمود، "ای محمد" است؛ "و الکتاب المبین" یعنی قسم به کتاب مبین یعنی همان امور مقدر شده از لوح محفوظ؛ مقصود از نزول در آیات ابتدایی سوره دخان، نزول قرآن در شب قدر و نیز تقدیر امور از لوح محفوظ و منظور از انزال، نزول دفعیِ قرآنِ بسیط و اجمالی یعنی حقیقت قرآن است که در قالب الفاظ و یک امر تشریعی نبوده بلکه یک امر تکوینی است که بر قلب پیامبر (ص) افاضه گردیده است؛ مورد خطاب آیات ابتدایی سوره دخان را اصالتاً به پیامبر (ص) و تبعاً به افراد دیگر دانست؛ امر حکیم امری است که به سبب اتقان، اقتضای تعلق نهی و امر را پیدا می کند و پس از اقتضا و انشا، به مرحله فعلیت می رسد. این مهم در شب قدر با تقدیر امور از لوح محفوظ صورت می گیرد. سپس به قلب پیامبر (ص) نازل گردیده و به مناسبت در هنگام نزول تدریجی و ابلاغ پیامبر (ص) به مردم، منجز می شود.
تفسیر تطبیقی
دخان
دفعی
تدریجی
نزول
2015
08
23
7
37
https://ptt.qom.ac.ir/article_534_ba4e6067738dd1ee9ffaa54476aaa030.pdf
پژوهش های تفسیر تطبیقی
2476-4191
2476-4191
1394
1
1
بررسی تطبیقی دلالت آیه فاسئلوا اهل الذکر بر مرجعیت علمی اهل بیت پیامبر علیهم السلام از منظر مفسران فریقین
حسین
عبدالمحمدی
چکیدهآیات متعددی ازقرآن کریم برمرجعیت علمی اهلبیت (ع)دلالت میکند.برخی از آیات به طور روشن و با دلالت مطابقی و برخی دیگر با دلالت التزامی. از جمله آیاتی که به صراحت مرجعیت علمی اهل بیت علیهم السلام را بیان کرده آیات 43 سوره نحل است که در سوره انبیا آیه 7 با تفاوت اندکی تکرار شده است.خداوند متعال می فرماید: وَ مَا أَرْسَلْنَا مِن قَبْلِکَ إِلَّا رِجَالًا نُّوحِى إِلَیهِْمْ فَسَْألُواْ أَهْلَ الذِّکْرِ إِن کُنتُمْ لَا تَعْلَمُونَ؛ در این مقاله پس از بررسی مفاهیم کلیدی،دیدگاههای مختلف در باره مصداق اهل ذکرمورد بررسی قرار گرفته است.ابتدا دیدگاهی که بر اساس سیاق آیات ،اهل ذکر را اهل کتاب می داند مطرح شده و اشکالات آن بیان گردیده و سپس محذور دیدگاهی که آیه را از جهت سائل ،مسئول و مسئول عنه عام می داند روشن شده است. و در پایان دیدگاه کسانی که از فریقین با تکیه بر روایات،مصداق اهل ذکر را اهل بیت علیهم السلام می دانند تییین و روایاتی که در منابع فریقین در این باره آمده مورد توجه قرار داده است.
اهلبیت
مرجعیت علمی
اهل ذکر
قرآن
پیامبر
2015
08
23
39
56
https://ptt.qom.ac.ir/article_537_2ed75756e2c72e9d6a38c33f61d862ac.pdf
پژوهش های تفسیر تطبیقی
2476-4191
2476-4191
1394
1
1
مطالعه تطبیقی مفاد آیه عرف در دید مفسران شیعه و اهل تسنن
کاوس
روحی برندق
حمد حسین
خوانین زاده
دانشمندان شیعه امامیه به اتفاق عرف را در حوزه تعیین مفاهیم گزاره های فقهی دارای اعتبار و حجت می دانند، و بنا بر نظر برخی از اصولیان و فقهای بزرگ عرف افزون بر این در حوزه تشخیص مصادیق نیز حجت است. در مقابل، دانشمندان شیعه امامیه به صراحت منکر کارآیی عرف به عنوان منبعی از منابع فقه و استنباط احکام هستند. اما مذاهب اهل تسنن با وجود اختلاف های درونی کم و بیش عرف را به عنوان یکی از منابع فقه در کنار سایر منابع و مصادر معتبر پذیرفته اند. آیه 199 سورة اعراف: «خُذِ الْعَفْوَ وَ أْمُرْ بِالْعُرْفِ وَ أَعْرِضْ عَنِ الْجاهِلِینَ»، از مهمترین آیات قرآنی است که دانشمندان اهل تسنن برای حجّیت و اعتبار استقلالی عرف بدان استناد و استدلال کردهاند این مقاله با روش کتابخانه ای در گردآوری مطالب و شیوه اسنادی در نقل دیدگاه ها و روش تحلیل محتوا در تحلیل داده ها، دیدگاه مفسران به ویژه مفسران اهل تسنن را در زمینه مفاد آیه عرف از جهت افاده حجیت عرف به عنوان منبعی مستقل از منابع فقه مورد بررسی و تحلیل و نقد قرار داده و به این نتیجه دست یافته است که در آیه عرف مراد از عرف و معروف، اساساً عرف اصطلاحی نیست، بلکه کار و یا خصلت نیک مراد است که نیک بودن آن از راه عقل و یا شرع اثبات شده است.
عرف
معروف
آیه عرف
حجیت عرف
قرآن
2015
08
23
57
74
https://ptt.qom.ac.ir/article_535_e65b13d23137f469d5ca8a5dce529a6d.pdf
پژوهش های تفسیر تطبیقی
2476-4191
2476-4191
1394
1
1
بررسی تطبیقی مسأله جبر در تفسیر کبیر فخر رازی و تفسیر المیزان علامه طباطبایی
محمود
صیدی
احسان
منصوری
مرتضی
بیات
بررسی تطبیقی مسأله جبر در تفسیر کبیر فخر رازی و تفسیر المیزان علامه طباطبایی جبر و اختیار یکی از قدیمی ترین مباحث کلامی در عالم اسلام است که تفکر و تدبر در آیات قرآنی سبب طرح آن گردید. متکلمان و مفسران اسلامی در تفسیر این گونه آیات به دو دسته جبری و قدری تقسیم شدند. فخررازی که از مهم ترین مفسران و متکلمان اشعری است سعی بسیاری در اثبات نظریه جبر و برهانی نمودن آن می نماید. نظریه او در این زمینه دارای بخش های مختلفی است که یکی از مهم ترین آنها اثبات این نظریه با استفاده از تفسیر آیات قرآنی است. رازی در این استدلالها با استفاده از شریک نداشتن خداوند، خالق و جاعل بودن و تعلق علم او به افعال اختیاری به اثبات جبری بودن آنها می پردازد. با توجه به مبانی فکری علامه طباطبائی در تفسیرالمیزان، برخی از این استدلال ها دچار ناسازگاری درونی اند و با آیاتی که اثبات اختیار انسانی می کنند، نقض می شوند. خالق و جاعل بودن خداوند نیز مستلزم جبری بودن افعال انسانی نیست. زیرا که خداوند انسان را مختار خلق نموده و علم او به انجام اختیاری افعال تعلق گرفته است.
کلید واژگان: فخررازی
علامه طباطبائی
خداوند
جبر واختیار
قرآن
2015
08
23
75
94
https://ptt.qom.ac.ir/article_532_c5d483d289d7b2db65df2222f8f81ecb.pdf
پژوهش های تفسیر تطبیقی
2476-4191
2476-4191
1394
1
1
بررسی مکتب تفسیر علمی از دیدگاه مفسران
اسمر
جعفری
غلامحسین
اعرابی
قرآن کریم کتاب هدایت بشر در همه اعصار است، برای بهره مندی از هدایت این کتاب آسمانی لازم است که آیات آن به طور دقیق و صحیح فهمیده شود و تلاش علمی تمام مفسران در طول تاریخ برای این فهم دقیق بوده است و هر مفسری در راستای توان علمی و تخصصی خود و نیز با توجه به معارف متنوعی که در قرآن آمده است به تفسیر قرآن پرداخته و این خود سبب بوجود آمدن شیوه های مختلف تفسیری در طی قرون شده است، تفسیر علمی هم به عنوان یک روش تفسیری مستقل، مطمح نظر برخی از دانشمندان ومفسران فریقین بوده ،گر چه در دهه های اخیر بیشتر مد نظر قرار گرفته است و می توان گفت تفسیر علمی قرآن در مرحله تازه ای قرار گرفته و یکی از انواع رویکردها به قرآن است و البته مانند هر تلاش علمی دیگر در این حوزه امتیازات و آفاتی دارد که لازم است با یک نگاه دقیق و منصفانه مورد بررسی قرار بگیرد.
کلید واژه ها: مکتب
تفسیر
علم
روش های تفسیری
روش تفسیر علمی
2015
08
23
95
116
https://ptt.qom.ac.ir/article_539_c247aeafe781d42528a330041b8bf62a.pdf
پژوهش های تفسیر تطبیقی
2476-4191
2476-4191
1394
1
1
بررسی تطبیقی دیدگاه تفسیری- کلامی إبن-شهرآشوب با فِرق کلامی در متشابهالقرآن
محمد صادق
حیدری
زینب السادات
حسینی
سید علی اکبر
ربیع نتاج
پس از رحلت پیامبر(ص) و با گسترش دامنۀ فتوحات جهان اسلام، نحلهها و فرقههای فکری و عقیدتیِ جدیدی پدیدار گشت که هر یک از آنها برای اثبات عقاید خود، به آیات قرآن کریم تمسک جسته و به تأویل و تفسیر نادرست آن پرداختند. این مسأله عالمان شیعی را بر آن داشت تا با طرح دیدگاه شیعه، به تصحیح شبهات و انحرافات موجود در اینباره بپردازند. إبنشهرآشوب مازندرانی یکی از عالمانی است که با تألیفات ارزندۀ خود، خدمات شایستهای در جهت اعتلای تعالیم ارزشمند اسلام و قرآن نموده و از این طریق نقش برجستهای در دفاع از عقاید ناب شیعه ایفا کرده است. در این تحقیق که به شیوۀ توصیفی- تحلیلی انجام گرفته، سعی شده است تا با دقت در کتاب «متشابهالقرآن و مختلفه»، دیدگاه تفسیری- کلامیِ إبنشهرآشوب و نیز روشهای مقابلۀ او با گروه-هایی نظیر «معتزله، مجبره، صفاتیه، مشبّهه، اشاعره، غلات، اسماعیلیه، زیدیه، کیسانیه و خوارج» مورد تحلیل قرار گیرد. بررسیها نشان میدهد: وی با استناد به «حکم عقل، آیات قرآن، روایات، ادبیات عرب و مستندات تاریخی» به نقد و بررسی آرای دیگر فِرق کلامی پرداخته است.
إبنشهرآشوب
متشابهالقرآن
فِرق کلامی
روشهای مقابله
دیدگاه شیعه
2015
08
23
117
142
https://ptt.qom.ac.ir/article_538_8de0e7a26f56f9bc21bd24ad18d7e691.pdf
پژوهش های تفسیر تطبیقی
2476-4191
2476-4191
1394
1
1
تفسیر تطبیقی آیه «انذار» از نگاه فریقین
عزت الله
مولایی نیا
محمد امین
مومنی
آیه: (وَ أَنْذِرْ عَشیرَتَکَ الْأَقْرَبینَ) «شعراء/214» یکی از مهمترین آیاتی است که مأموریت رسول خدا را در مورد دین اسلام و انذارخویشان همراه با تعیین جانشین، به منظور پایهگذاری آن درنخستین هسته مرکزی اسلام درآغاز بعثت، بیان میکند.این،نخستین آیهای است که درروزهای آغازین،پیامبر را به انذارخویشان نزدیک خود دستورمی دهد وبا وجود فراگیر بودن انذار، به دلایلی،ازبستگان نزدیک وی، آغاز میشود. تفسیر درست آیه و اطلاع یابی ازاتفاقات پس از نزول آن، تأثیر مهمی درشناخت فرایند تعیین امام در آیین اسلام دارد زیرا این آیه ، با توجه به روایات قطعی و متواتر شأن نزول که در آثارفریقین مطرح شده است، سندی قوی بر حقانیت اندیشههای تشیع در امامت امت اسلامی است. این روایات به روشنی نشان می دهد که امیر مؤمنان، تنها کسی بود که درخواست پیامبر را به منظورجانشینی رسول خدا پذیرفته است. لیکن با این وجود، روایات گوناگون ناهماهنگ و تفاسیر ناسازگاری در آثار تفسیری عامه به چشم میخورد که اغراض سیاسی در به وجود آمدن آنها دخیل بوده و به منظور مقابله با خط امامت علوی ساخته و پرداخته شده اند وباید مورد نقد و بررسی قرار گرفته و روایت و تفسیر درست آیه تبیین شود. بنابراین، نوشتار حاضر، با بررسی دقیق آفاق نزول آیه انذار و مفهومشناسی آن و نیز با نقد آراء تفسیری فریقین و روایات شأن نزول و بررسی مشترکات و مفترقات آن ، در یک جمعبندی ، نتیجه به دست آمده را در اختیار پژوهشگران تفسیری قرار میدهد.
واژگان کلیدی : "آیه انذار"
"تفسیر تطبیقی فریقین"
"مفاهیم تفسیری"
"شأن نزول"
"انذار عشیره اقربین"
2015
08
23
143
169
https://ptt.qom.ac.ir/article_533_2133980d3e56fffd52646ede143f7f30.pdf
پژوهش های تفسیر تطبیقی
2476-4191
2476-4191
1394
1
1
متن کامل مقالات شماره 1 مجله پژوهش های تفسیر تطبیقی ( بهار و تابستان 1394)
متن کامل مقالات شماره 1 مجله پژوهش های تفسیر تطبیقی ( بهار و تابستان 1394)
2015
05
22
1
250
https://ptt.qom.ac.ir/article_1556_2b48441a13fee6f6fde89804d72dec32.pdf