مقایسه وجوه تفسیری وتحلیل معنا شناختی «تبیان و تفصیل» از نظرفخر رازی وعلامه طباطبایی با تکیه بر تفسیر کبیر و المیزان

نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده الهیات و ادیان دانشگاه شهید بهشتی تهران

2 استادیار دانشگاه شهرکرد

3 دانشجوی دکتری مدرسی معارف اسلامی گرایش قرآن و متون؛دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

قرآن به عنوان کتاب آسمانی مشتمل بر واژگان فراوان است که هر یک متضمن معنایی در جهت تفهیم مرادی خاص نسبت به مخاطب خود می باشند.هدف پژوهش حاضر مقایسه و تطبیق دو تفسیر المیزان و تفسیرکبیر در رویکرد به واژگان؛«تبیان»و«تفصیل» درآیاتی نظیر؛89 نحل و 138 آل عمران در مورد واژه تبیان و آیات111 یوسف،154 انعام و145 اعراف درباره واژه تفصیل است که از نتایج آن می توان به؛اختلاف نظر دربرداشت دلالت لفظى برخی آیات، یا اختلاف نظر درمحدوده معنایی برخی واژگان آنها و در مواردی اشتراک برداشت و همپوشی نظریات در تبیین معانی آیات، و در مواردی دیگر نیز شاهد سکوت و تبین از سوی هریک در تبیین معنای واژگان یک آیه هستیم.ضمن آنکه کاربرد متفاوت این دو واژه در قبال مسلمانان و مؤمنان، چه بسا بیانگر برخورداری مؤمنان از درجه بالای معرفتی و شناختی نسبت به افراد مسلمان باشد. رسالت این تحقیق تبیین موارد پیش گفته با اتکا به منابع دست اول و توجه به منابع جدید با روش تحلیلی است.

تازه های تحقیق

نتیجه

در مقام مقایسه و تطبیق واژه های تبیان و تفصیل از دیدگاه علامه و فخر رازی می توان به این نتایج دست یازید؛ از منظر علامه درآیه 89 نحل دلالت لفظى مربوط به اصول سه‏گانه دین است که بُعدى ندارد که قرآن حاوی اسرار خارج از فهم عادى نیز باشد، اما فخررازی معتقد است که علوم غیر دینی ارتباطی با آیه نداشته و علم اصول در قرآن موجود است.در آیه 138 آل عمراناین اشتراک نظر وجود داردکه برای همگان بوده وتنها افراد با صفت تقوا از هدایت برخوردارمی شوند.درآیه111یوسف از منظر علامه قرآن تمیز دهنده آنچیزیست که مردم در دین بدان نیازمندند، فخررازی نیز در تفسیر آیه مراد را اموری دانسته که متضمن بیان امور مرتبط با دین هستند.درآیه154 انعام برداشت علامه از واژه تفصیل بیان مبسوط شریعت(زمان حضرت موسی یا رسول خدا)، اما درتفسیرکبیر جز اشاره به اقوال، ذکری به میان نیامده است.به نظر علامه در آیه 145 اعراف،فخر رازی تنها به بیان مراد از تفصیل پرداخته وبر خلاف علامه به اظهار نظر درباره کامل تر بودن یا نبودن این تفصیل نسبت به تفصیل کتاب های دیگر  اشاره ای ننموده است.خداوند دراین دودسته از آیات(یعنی تبیان و تفصیل) گروه مؤمنان را از مسلمانان جدا نموده و تعابیر متفاوتی نسبت به ایشان بکار برده است که چه بسا علت این امر تفاوت مراتب وجودی ایشان از حیث معرفت  وشناخت است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Comparison of the Interpretative and Semantic Analysis of "Explaining and Detailing" from Nazarfarz Razi and Tabatabai, Recalling the Great Interpretation and Al-Mizan

نویسندگان [English]

  • hasan saiidi 1
  • Saeed Safi 2
  • seyed mojtaba jalali 3
1 دانشیار دانشکده الهیات و ادیان دانشگاه شهید بهشتی تهران
2 Professor and faculty member of Shahrekord University
3 Ph.D. student of Islamic sciences, Quranic orientation and texts; Shahid Beheshti University
چکیده [English]

The Qur'an as a book of heaven consists of many vocabulary that each implies meaning in the direction of a particular understanding of their audience. The purpose of the present study is to compare and adapt the two interpretations of al-Mizan and Kabir's interpretation in the approach to the vocabulary, "typing" and "detailed" Some of the results are: disagreements on the verbal implications of some verses or disagreement over the semantic meanings of some of their vocabulary; and In some cases, the sharing of ideas in the explanation of the meaning of the verses, and in other cases, also witnesses the silence and conjunction of each In explaining the meaning of the words of a verse. The use of the two words in relation to Muslims and believers may also indicate that believers have a high degree of cognitive and cognitive knowledge of Muslim subjects. The mission of this research is to explain the above-mentioned issues by relying on first-hand resources and paying attention to new sources by analytical method.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Explain
  • Exact
  • guidance
  • Muslim
  • Faith
  1.  

    فهرست منابع

    1-       قرآن مجید؛ ترجمه حسین انصاریان.

    2-       ابن منظور، محمد بن مکرم،( 1414ق)، لسان العرب، 15جلد،( چاپ سوم)، بیروت، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع.

    3-       جوادی آملی،عبدالله،(1388)،تسنیم،محقق:علی اسلامی، قم، بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسراء.

    4-       ---------،(1389)،همتایی قرآن و اهل بیت (علیهم السلام)،محقق:سیدمحمود صادقی، قم، بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسراء.

    5-       راغب اصفهانى، حسین بن محمد،(1412 ق)، المفردات فی غریب القرآن،(چاپ اول)،دمشق‏ بیروت، دارالعلم‏- الدار الشامیة .

    6-       صفار، محمد بن حسن، (1404 ق)، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد صلّی الله علیهم،چاپ دوم، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی.

    7-       طباطبایى سید محمد حسین،(1417 ق)، المیزان فى تفسیر القرآن، دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ى مدرسین حوزه علمیه قم - قم، چاپ پنجم.

    8-       طبرسى، فضل بن حسن،(1372)، مجمع البیان فى تفسیر القرآن،انتشارات ناصر خسرو.

    9-       طریحى، فخر الدین،(1375)، مجمع البحرین، تهران،کتابفروشى مرتضوى.

    10-  فخرالدّین رازى، ابوعبدالله محمد بن عمر، (1420 ق)، التفسیر الکبیر، (چاپ سوم)،بیروت، دار احیاء التراث العربى.

    11-  فراهیدى، خلیل بن أحمد، (1409ق)،کتاب العین، 9جلد،(چاپ: دوم)، قم ، نشر هجرت.

    12-  فیض کاشانى، ملا محسن،(1415 ق)، تفسیر الصافى، تهران، انتشارات الصدر.

    13-  کلینى، محمد بن یعقوب بن اسحاق، الکافی (ط - الإسلامیة)، 8جلد، دار الکتب الإسلامیة - تهران، چاپ: چهارم، 1407 ق.

    14-  مصطفوى، حسن،(1360)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب .

    سایر منابع

    1. دهخدا،علی اکبر،(۱۳۸۵)، ف‍ره‍ن‍گ‌ م‍ت‍وس‍ط ده‍خ‍دا، ب‍ه‌ ک‍وش‍ش‌ غ‍لام‍رض‍ا س‍ت‍وده‌، ای‍رج‌ م‍ه‍رک‍ی‌، اک‍رم‌ س‍ل‍طان‍ی‌؛ زی‍رن‍ظر ج‍ع‍ف‍ر ش‍ه‍ی‍دی‌، تهران،موسسه لغت‌نامه دهخدا.
    2. ع‍م‍ی‍د، ح‍س‍ن‌،(۱۳۵9)، ف‍ره‍ن‍گ‌ ع‍م‍ی‍د، فرهنگ، ت‍ه‍ران، ام‍ی‍رک‍ب‍ی‍ر‌.
    3. قرشى، سید على اکبر، (1371)، قاموس قرآن،( چاپ ششم)،تهران، دار الکتب الإسلامیة .
    4. م‍ع‍ی‍ن‌، م‍ح‍م‍د،(1383)، ف‍ره‍ن‍گ‌ ف‍ارس‍ی‌، تهران ،انتشارات معین.
    5. موسوى همدانى، سید محمد باقر،( 1374)، ترجمه تفسیر المیزان،(چاپ پنجم)، قم، دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ى مدرسین حوزه علمیه قم.
    6. مهیار،رضا،(بی تا)، فرهنگ ابجدى عربى-فارسى،بی جا،بی نا.
    7. نوری همدانی، حسین؛بهشتی، احمد؛صحت،علی؛ نجفی،ضیاء الدین،...(1360)، ترجمه مجمع البیان فى تفسیر القرآن، تهران، انتشارات فراهانى.
CAPTCHA Image