بررسی دیدگاه‌های تفسیری آیات حجاب و مجرمانه بودن عدم رعایت حجاب شرعی

نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسندگان

استادیار گروه حقوق دانشگاه آیت‌الله بروجردی

چکیده

یکی از واجبات الهی که در شرع مقدس اسلام مورد تأکید قرار گرفته است، مسئله پوشش (حجاب) زن و مرد است؛ به‌گونه‌ای که چگونگی پوشش می تواند نماد حیا و عفت یا طهارت قلبی در انسان باشد. آیات و روایات بسیاری به اهمیت و وجوب پوشش شرعی برای مکلفین در برابر نامحرم اشاره دارند. باید پذیرفت مراعات یا عدم مراعات پوشش اسلامی، سهم بسزایی در سلامت یا انحطاط افراد جامعه اسلامی دارد. برخی با ترویج این شبهه که مسئله پوشش یا حجاب امری کاملاً شخصی و فردی است، از کارکرد دینی و اجتماعی حجاب در سلامت جامعه و یا تأثیر عدم رعایت حجاب و بدپوششی در ترویج مفاسد اخلاقی و ناهنجاری‌های اجتماعی غفلت کرده و معتقدند که حکومت نمی‌تواند برای مبارزه با بی‌حجابی از باب امر به معروف و نهی از منکر اقدام نماید؛ چراکه اساسا بدحجابی جرم نیست. پژوهش حاضر براساس مبانی قرآنی و روایی، مفهوم و حکم پوشش شرعی و مفهوم جرم در آیات را با مراجعه به نظر مفسران امامیه و اهل‌سنت به دست آورده است. همچنین، عنوان مجرمانه‌بودن بدحجابی و بیحجابی (عدم رعایت پوشش شرعی)را با بهره‌گیری از دیدگاه‌های مفسران و فقیهان و قاعده «لکل ذنب حد» تأکید و اثبات کرده است.
 

تازه های تحقیق

نتیجه‌گیری

رعایت پوشش و حجاب شرعی یکی از راه‌های حفظ عفت و پاکدامنی در جامعه، خانواده و فرد است، طهارت قلبی و سلامت معنوی انسان‌های مؤمن در گرو چشم‌فروافکندن در مقابل نامحرم و رعایت تراز‌ها و معیارهای قرآنی در گفتار، رفتار، پوشش و تعاملات با انسان‌های بیگانه و نامحرم میباشد. به‌همین دلیل، آیات و روایات فراوانی به رعایت پوشش شرعی در برابر نامحرم تأکید و الزام نموده است. براساس یافتههای قرآنی رعایت پوشش شرعی یکی از واجبات بوده و ترک آن منکر میباشد.

ازسوی دیگر، با مفهوم‌شناسی واژة جرم در آیات، دریافتیم که قرآن هرنوع منکر و معصیت و انحراف از حق و میل به باطلی را چه در حوزة اعتقاد و چه در عرصة رفتار و کنش، جرم تلقی نموده است و برای آن عقوبتهای اخروی و در بسیاری موارد مجازاتهای دنیوی نیز درنظر گرفته است.

براساس ادله قرآنی و روایی امر به معروف و نهی از منکر و جرم‌بودن بدپوششی و بی‌حجابی که مستند قرآنی آن گذشت و همچنین با کمک روایات باب تعزیر که مستند به ادله قرآنی امر به معروف و نهی از منکر است نیز میتوان سطحی از مجازات را برای عنوان مجرمانه بدحجابی در نظر گرفت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Analysis of the Interpretative Views on Hijab Verses and the Criminology of Not Wearing Islamic Hijab

نویسندگان [English]

  • Behrooz Soraqi
  • Meisam Khazaii
Assistant Professor, Department of Law, University of Ayatollah Borujerdi
چکیده [English]

 One of the religious commands emphasized in the holy Shari’ah of Islam is Hijab or Islamic dress of men and women so that it can represent modesty and chastity or heartfelt purity in humans. Many Qur’anic verses and traditions point to the importance and obligation of Islamic dress for adults in front of any stranger outside immediate family (Namahram). It should be admitted that obeying or not obeying Islamic dress has a significant effect on the chastity or deviation of people in Islamic society. By advocating this fallacy that Hijab or dress is a quite private and personal issue, some ignore its religious and social influence on social health or the impact of not obeying Hijab and bad Hijab on spreading ethical corruption and social disorder. They believe that government cannot act against not having Hijab by enjoining good and forbidding evil as in their view bad Hijab is not basically considered a crime. Based on the principles of the Qur’an and Hadith, the present study extracts the concept and command of Islamic dress and its relative crimes with regard to the views of Sunni and Shi’ite commentators. Moreover, it confirms and approves the criminality of not having Hijab or bad Hijab using the viewpoints of commentators, Islamic jurists, as well as the decree which states “there is penalty for every guilt”.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Bad Hijab (Un-Islamic dress)
  • Islamic Dress
  • Hijab
  • Sunni and Shi’ite Interpretation
  • Criminology
- قرآن کریم.
- آقابابایی، حسین؛ «گفتمان فقهی و جرم‌انگاری در حوزه جرایم علیه امنیت ملت و دولت»؛ مجله فقه و حقوق، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، سال دوم، شماره 5، 1384ش.
ابن‌ابی‌حاتم، عبدالرحمن محمد؛ تفسیر القرآن العظیم؛ عربستان: انتشارات مکتبة نزار مصطفی الباز، بی‌تا.
ابن‌کثیر دمشقی، اسماعیل‌بن‌عمرو؛ تفسیر القرآن العظیم؛ تحقیق یوسف عبدالرحمن؛ بیروت: ناشر دارالمعرفه، 1412ق.
ابن‌منظور، ابوالفضل جمال‌الدین، محمد‌بن‌مکرم؛ لسان العرب؛ چاپ سوم، بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع، 1414ق.
افراسیابی، محمداسماعیل؛ حقوق جزای عمومی؛ تهران: نشر فردوسی، 1376.
ایازی، سیدمحمدعلی؛ «نقد و بررسی ادله فقهی الزام حکومتی حجاب»؛ کاوشی نو در فقه (مسئولیت‌ها و اختیارات دولت اسلامی، ویژه حجاب)، دوره 12. شماره 52ـ51. صفحه 233-187، 1386.
بحرانی، سیدهاشم؛ البرهان فی تفسیر القرآن؛ تهران: بنیاد بعثت، 1416ق.
قمی، علی‌بن‌ابراهیم؛ تفسیر قمی؛ چاپ چهارم، قم: دارالکتب، 1376.
جصاص، احمد‌بن‌علی؛ احکام القرآن؛ بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1405ق.
جوهری، اسماعیل‌بن‌حماد‌؛ الصحاح ـ تاج اللغة و صحاح العربیة؛ بیروت: دار العلم للملایین، 1410ق.
حداد عادل، غلامعلی؛ فرهنگ برهنگی و برهنگی فرهنگی؛ ایران: انتشارات سروش، 1359ش.
حرّ عاملی، محمد‌بن‌حسن؛ تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعه؛ قم: مؤسسه آل‌البیت علیهم السلام، 1409ق.
حکیم طباطبایی، سیدمحسن؛ مستمسک العروة الوثقی؛ قم: مؤسسة دار التفسیر، 1416ق.
حکیم، سیدمحمد سعید طباطبایی؛ فقه المرأة المسلمة؛ قم، دار الهلال، 1427ق.
حلبی، ابوالصلاح، تقی الدین‌بن‌نجم‌الدین؛ الکافی فی الفقه؛ اصفهان: کتابخانه عمومی امام امیر المؤمنین علیه السلام، 1403ق.
خویی، سیدابوالقاسم؛ تکمله المنهاج، موسوعة الإمام الخوئی؛ قم: مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی، 1418ق.
دهخدا، علی اکبر؛ لغت‌نامه؛ چاپ دوم، تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران،1377.
- راغب اصفهانی، حسین‌بن‌محمد؛ مفرداتالفاظقرآن؛ بیروت: دارالعلم، 1412ق.
زبیدی، حنفی، محب‌الدین، سیدمحمد مرتضی حسینی؛ تاج العروس من جواهر القاموس؛ بیروت: دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع، ‌1414ق.
زمخشری، محمود؛ الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل؛ چاپ سوم. بیروت: دارالکتاب العربی،1407ق.
سبزواری نجفی، محمد‌بن‌حبیب‌الله؛ الارشاد الی تفسیر القرآن؛ بیروت: دارالتعارف للمطبوعات، 1419ق.
سیوطی، جلال‌الدین؛ الدر المنثور فی تفسیر المنثور؛ قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی، 1404ق.
شاذلی، سید‌بن‌قطب‌بن‌ابراهیم؛ فی ظلال القرآن؛ چاپ هفدهم، بیروت: دارالشروق، 1412ق.
شهید ثانی، زین‌الدین‌بن‌علی؛ مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام؛ قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة، 1413ق.
صدوق، محمّد‌بن‌علی‌بن‌بابویه؛ علل الشرائع؛ قم: کتابفروشی داوری، 1386ق.
ضیائی‌فر، سعید؛ «مبانی اختیارات نظام اسلامی در زمینه جلوگیری از بدحجابی»؛ کاوشی نو در فقه (مسئولیت‌ها و اختیارات دولت اسلامی، ویژه حجاب)، دوره 14، شماره 52ـ51، صفحه 124-96، 1386.
طباطبائی، سیدمحمدحسین؛ تفسیرالمیزان؛ مترجم: سیدباقر موسوی همدانی؛ قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1386.
طبرسی، فضل‌بن‌حسن؛ تفسیر مجمع البیان؛ تحقیق  محمد جواد بلاغی؛ چاپ سوم؛ تهران: انتشارات ناصر خسرو، 1372.
طریحی، فخرالدین؛ مجمع البحرین؛ تحقیق سیداحمد حسینی؛ چاپ سوم، تهران: کتابفروشی مرتضوی، 1416ق.
طوسی، ابوجعفر محمد‌بن‌حسن؛ التبیان فی تفسیر القرآن؛ بیروت: دار احیاء تراث العربی، 1416ق.
_________________________؛ تهذیب الأحکام؛ چاپ چهارم، تهران: دارالکتب الإسلامیة، 1407ق.
طوسی، ابوجعفرمحمدبن‌حسن؛ المبسوط فی فقه الإمامیة؛ تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة، 1387ق.
- عالی‌پور، حسن؛ مفهوم نسبی بودن جرم؛ پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، 1381ش.
عاملی (بهاء الدین)، نظام‌بن‌حسین؛ جامع عباسی و تکمیل آن؛ قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1429ق.
- عاملی، کرکی، محقق ثانی، علی‌بن‌حسین؛ جامع المقاصد فی شرح القواعد؛ قم: مؤسسه آل‌البیت علیهم‌السلام، 1414ق.
علامه حلّی، حسن‌بن‌یوسف‌بن‌مطهر اسدی؛ تحریر الأحکام الشرعیة علی مذهب الإمامیة (ط ـ الحدیثة)؛ قم: مؤسسه امام صادق علیه السلام، 1420ق.
عوده، عبدالقادر؛ التشریع الجنائی الاسلامی فی المذهب الخمسه مقارنا بالقانون الوضعی؛ گردآورنده سیداسماعیل صدر، تهران: موسسه البعثه، قسم الدراسات الاسلامیه، 1361ش.
فراهیدی، خلیل‌بن‌احمد؛ العین؛ مصحح مهدی مخزومی و ابراهیم سامرائی، قم:‌ نشر هجرت، 1410ق.
فیض کاشانی، محمدمحسن؛ تفسیر صافی؛ تهران: انتشارات صدر، 1415ق.
______________________؛ الاصفی فی تفسیر القرآن؛ قم: دفتر تبلیغات اسلامی، 1418ق.
______________________؛ الوافی؛ محقق ضیاءالدین حسینی، اصفهان: کتابخانه امام امیرالمؤمنین، 1406ق.
فیض، علیرضا؛ مقارنه و تطبیق در حقوق جزای عمومی اسلام؛ چاپ پنجم، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1379ش.
- قرطبی، محمد‌بن‌احمد؛ الجامع لاحکام القرآن؛ تهران: انتشارات ناصر خسرو، 1364ش.
کردی اردکانی، احسان؛ شه‌گلی، احمد؛ «بحران پوچ‌گرایی انسان معاصر و معنای زندگی از دیدگاه قرآن»؛ دوفصلنامه مطالعات معنوی، شماره دهم، قم: انتشارات باقر العلوم، 1395ش.
کلینی، محمد‌بن‌یعقوب؛ الکافی (ط ـ الإسلامیة)؛ تهران: دارالکتب الإسلامیة، 1407ق.
مجلسی، محمدباقر؛ حدود و قصاص و دیات (مجلسی)؛ تهران: مؤسسه نشر آثار اسلامی، بیتا.
محقق حلّی، نجم‌الدین جعفر‌بن‌حسن؛ شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام؛ چاپ دوم، قم: مؤسسه اسماعیلیان، 1408ق.
مراغی، سیدمیرعبدالفتاح‌بن‌علی حسینی؛ العناوین الفقهیة؛ قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1417ق.
مرتضوی، سیدضیاء، «درآمدی بر مبانی کلی فقهی حجاب و مسئولیت دولت اسلامی»؛ کاوشی نو در فقه (مسئولیت‌ها و اختیارات دولت اسلامی، ویژه حجاب)، دوره 14، شماره 52ـ51، صفحه 25-12، 1386ش.
مصطفوی، حسن ، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم ، تهران، نشرکتاب، 1360ش.
مطهری، مرتضی؛  مجموعه آثار؛ تهران: نشر صدرا، 1378ش.
معین، محمد؛ فرهنگ معین؛ چاپ چهارم، تهران: انتشارات امیرکبیر، 1360ش.
مکارم شیرازی، ناصر؛ تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الإسلامیه، 1374ش.
موسوی خمینی، سیدروح‌الله؛ تحریر الوسیله؛ قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، بیتا.
- _______________________؛  استفتائات؛ چاپ پنجم، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1422ق.
نجفی، محمدحسن؛ جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام؛ چاپ هفتم، بیروت: دارإحیاء التراث العربی، 1404ق.
واحدی، علی‌بن‌احمد؛ اسباب النزول؛ مترجم علیرضا ذکاوتی قرهگوزلو؛ تهران: نشر نی، 1383ش.
- وزارة الأوقاف والشئون الإسلامیة – الکویت؛ الموسوعة الفقهیة؛ کویت: وزارة الأوقاف والشئون الإسلامیة، 1404ق.
 
CAPTCHA Image