بررسی و تحلیل حرکت خورشیددر قرآن از منظر مفسران با علم

نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسنده

عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب

چکیده

قرآن مجید به عنوان معجزه جاوید، در سوره‌های مختلف از حرکت خورشید سخن گفته است. هم چنین علم تجربی حرکت خورشید را پژوهش کرده است. سؤال این است، از نظر مفسران قرآن، راجع به چه حرکاتی سخن گفته است؟ نسبت یافته-های قطعی علم تجربی با نظرات مفسران چگونه است؟ اختلاف ظاهری برخی آیات مانند بقره/258 و .. با یافته‌های قطعی علم تجربی چگونه ساگار است؟
فرضیۀ این تحقیق نه تنها مطابقت یافته‌های قطعی علوم، بلکه اعجاز علمی و شگفتی علمی قرآن در برخی نحوۀ حرکات خورشید است.
روش تحقیق روش جمع آوری اطلاعات و مطالعه کتابخانه‌ای و تحلیل محتوای داده‌هاست.
در این تحقیق مشخص گردید مجموع آیات مربوط به حرکات خورشید به دو دسته تقسیم می‌شوند. در آیات توصیفی، جنبه اعجاز علمی آیات از قبیل: حرکت خورشید موقت (یجری لاجل مسمى)، حرکات وضعی و انتقالی خردمندانه (الشمس و القمر کل فی فلک یسبحون)، حرکت انتقالی- طولی (الشمس تجری لمستقر لها ذلک تقدیر العزیز العلیم)، حرکت دوری- انتقالی همراه با با کهکشان (و الشمس و القمر کل فی فلک یسبحون) وجود دارد. آیات دسته دوم ناسازگاری ظاهری با یافته های قطعی علم تجربی دارد، اما با توجه به قرنیه مقامیه، صنعت جدال احسن و شروط آن، تعارضی بین بیان و یافته-های تجربی وجود ندارد.

تازه های تحقیق

نتیجه گیری

قرآن مجید معجزه جاوید و سند حقانیت نبوت پیامبر اسلام (ص) با ارائه علمی و تبیین علمی در آیات توصیفی خود هماورد علمی ­طلبیده است. یکی از موضوعات علمی­ بیان حرکت خورشید در قرآن است. آیات حرکت خورشید در قرآن به دو صورت توصیفی و پرسشی بیان شده است. در آیات توصیفی، اولا حرکت مستمر خورشید حتما موقت، نه دائمی است. ثانیا نحوۀ حرکات خورشید در قرآن به صورت وضعی به دور خود (لا الشمس ینبغی لها ان تدرک القمر) ، وضعی به همراه منظومه شمسی (فی فلک) و انتقالی با منظومه شمسی (تجری لمستقر)، بیان شده است. امروزه این حرکات از نظر علوم تجربی تأیید قطعی شده، است. ثالثا نسبت به برخی حرکات دیگر، با توجه به عصر نزول قرآن، نظریه مخالف و رایج آن زمان، تأیید گردیده و امروزه حقانیت آن رأی اثبات شده است. و آن را می­توان جزء آیات شگفتی و اعجاب انگیز قرآن دانست.

اما در مورد آیاتی که جنبه پرسشی حرکت خورشید را بیان داشته است، دو جواب وجود دارد. در مورد احتجاج حضرت ابراهیم با توجه به محتوای آیه شریفه حضرت ابراهیم در بیان بازگویی حقیقت حرکت خورشید و جنبه تعلیمی نبوده و صرفا جهت اسکات خصم در مقام استدلال از فهم مشهور و هم چنین عقیده خصم در موضوع، استفاده برده است. درمورد سوره فرقان، آیۀ مورد بحث در مقام تشبیه بوده است. بنابراین این گونه آیات تعارضی با یافته­های قطعی علم تجربی در مورد حرکت خورشید ندارد. زیرا سالبه به انتفاع موضوع است. وحدت زبانی یکی از شروط تعارض است که در موضوع ما نحن فیه، نیست. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An analysis of the movement of the sun in the Quran from the perspective of commentators

نویسنده [English]

  • mohammad kaveh
Faculty Member of Islamic Azad University, Tehran South Branch
چکیده [English]

The Holy Quran, as a miraculous miracle, has spoken in various surahs of the movement of the sun. Experimental science has also studied the motion of the sun. The question is, in terms of Quran commentators, what motions are spoken? How are the definitive findings of empirical science with the views of the commentators? The apparent difference between some verses such as Bakhtar / 258 and .. How is Saghar correct with the definitive findings of experimental science?
The hypothesis of this research is not only the correspondence of the definitive findings of science, but also the scientific miracle and scientific spectacle of the Qur'an in some way of the movement of the sun.
The research methodology is the data collection method and the library study and analysis of the content of the data.
In this research, it was determined that the sum of verses related to the motion of the sun is divided into two categories. In the descriptive verses, the aspect of the scientific miracle of verses, such as: the moving of the Sun (Imari Lajel Masami), the wise state of movement (al-Shams and al-Qamar al-Fayl-i-Bashoon), the transitional-longitudinal movement (al-Shams-e Tazari, Lhashtar Lah, Dhlqqat al-'Aziz al-Alim) There is a long-range movement along with the galaxy (and al-Shams and al-Qamar al-Fayl-i-Bilak). The second verses of the second category have apparent inconsistencies with the definitive findings of empirical science, but with regard to the cornea of the authority, the industry of controversy and its conditions, there is no conflict between expression and empirical findings.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Movement
  • Transitional Movement
  • Deep
  • Tranny
  • Falcons and Lights
  1. 0 قرآن

          0تنخ، کتاب زبور داوود.

    1. ابن منظور، محمد بن مکرم (بی تا)‏، لسان العرب‏، بیروت، ناشر دار صادر، چاپ سوم.
    2. ابن‏کثیر، اسماعیل بن عمر (1419)، تفسیر القرآن العظیم، محقق محمد حسین شمس‏الدین، دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون، لبنان- بیروت،چاپ اول.
    3. آلوسى، محمود بن عبدالله‏ (1415)، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی، ابراهیم شمس‏الدین، محقق علی عبدالبارى عطیه، بیروت، ناشر دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون‏، چاپ اول.
    4. ‏ابن سیده، على بن اسماعیل (بی تا)، المحکم و المحیط الأعظم‏، محقق / مصحح عبد الحمید هنداوى، عبدالحمید، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول.‏
    5. ابن فارس، احمد بن فارس (بی تا)، معجم مقاییس اللغه، مصحح عبدالسلام محمد هارون، قم، مکتب الاعلام الاسلامی‏، چاپ اول.
    6. ابن هشام، عبدالله (1404) مغنی البیب، محقق محمد محی الدین عبد الحمید، قم، منشورات مکتبة آیة الله النجفی المرعشی،
    7. ابوالفتوح رازى، حسین بن على‏ (1408)، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، مصحح محمد مهدی ناصح و محمد جعفر یاحقى، مشهد، آستان قدس رضوى، بنیاد پژوهشهاى اسلامى، چاپ اول.
    8. ازهرى، محمد بن احمد (بی تا)، ‏تهذیب اللغة، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ اول‏
    9. ‏اشکورى، محمد بن على (1373)، ‏تفسیر شریف لاهیجى‏، مصحح جلال الدین محدث، ناشر دفتر نشر داد، تهران، چاپ اول.
    10. بستانى، فواد افرام (1375)، فرهنگ ابجدی، تهران،  ناشر اسلامى، چاپ دوم.
    11. باربور، ایان گریم (1374)، علم و دین، ترجمه بهاءالدین خرمشاهی، مرکز نشر دانشگاهی، تهران، چاپ دوم.
    12. بوکای، موریس، مقایسه ای میان تورات ، انجیل، قرآن و علم (1380)، ترجمه ذبیح الله دبیر، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ هشتم.
    13. دشتی، محمد (1379)، ترجمه نهج البلاغه، قم، انتشارات مشرقین، چاپ چهارم .
    14. راغب اصفهانى، حسین بن محمد (بی تا)، مفردات ألفاظ القرآن‏، بیروت، دار القلم‏، چاپ اول‏.
    15. زمخشری، محمود (1407)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فى وجوه التأویل‏، مصحح مصطفی حسین احمد،  بیروت- لبنان، دار الکتاب العربی، چاپ سوم.
    16. سبحانی، جعفر(1380)، قرآن و اسرار آفرینش، قم، انتشارات بوستان کتاب، چاپ دوم.
    17. شوکانى، محمد (1414)، فتح القدیر، سوریه- دمشق، دار ابن کثیر، چاپ اول.
    18. جمعه العروسی الحویزی، عبد علی (1384) نور الثقلین، دارالتفسیر، قم، چاپ دوم.
    19. جوهرى،اسماعیل بن حماد (بی تا)،الصحاح‏، مصحح:عطار، احمد عبد الغفور، دارالعلم للملایین‏، بیروت‏،چاپ اول‏
    20. صادقی تهرانی، محمد (1385)، ستارگان از دیدگاه قرآن، تهران، انتشارات امید فردا، چاپ سوم.
    21. طباطبایى، محمدحسین‏ (1421) المیزان فی تفسیر القرآن، مترجم ، محمد باقر موسوی،قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1374، چاپ 5.
    22. طبرسى، فضل بن حسن‏ (1412)، تفسیر جوامع الجامع‏، مصحح ابوالقاسم گرجى، قم، ناشرحوزه علمیه قم، چاپ اول
    23. طبرسى، فضل بن حسن (1372)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن‏، مصحح فضل الله یزدى طباطبایى، و هاشم رسولى، تهران، ناشر ناصر خسرو، ‏چاپ 3.
    24. طبرى، محمد بن جریر (1412)، جامع البیان فى تفسیر القرآن( تفسیر الطبرى)، بیروت، دار المعرفة، چاپ اول.
    25. طبرانى، سلیمان بن احمد (2008.م)، تفسیر الکبیبر، دار الکتاب الثقافی‏، اردن- اربد، چاپ اول.
    26. طنطاوى، محمد سید (1997)، التفسیر الوسیط للقرآن الکریم‏، نهضة مصر، مصر- قاهره، چاپ اول.
    27. طوسى، محمد بن حسن‏ (بی تا)، التبیان فی تفسیر القرآن، مصحح احمد حبیب عاملى، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ اول.
    28. عمر جحفی، علی فضل (بی تا) توحید المفضل‏، قم، انتشارات داورى، چاپ دوم .‏
    29. فخر رازى، محمد بن عمر (1420)، التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب)، بیروت، مکتب تحقیق دار احیاء التراث العربى، چاپ سوم
    30. فراهیدى، خلیل بن احمد (بی تا)، کتاب العین‏، قم، نشر هجرت، چاپ دوم‏.
    31. فضل الله، محمد حسین (1419)، من وحى القرآن، نشر دار الملاک، لبنان- بیروت‏، چاپ اول.
    32. قرائتى، محسن‏ (1388)، ‏ تفسیر نور، تهران، مرکز فرهنگى درسهایى از قرآن، چاپ اول.
    33. قرطبى، محمد بن احمد (1364)، لجامع لأحکام القرآن، تهران، ناصر خسرو، چاپ اول.
    34. کلینی (1361)،اصول کافى، قم، دفتر نشر فرهنگ اهل البیت، چاپ اسلامیه.
    35. کستلر، آرتور (1396)، ترجمه منوچهر روحانی، تهران، شرکت‌ انتشارات‌ علمی‌ و فرهنگی‌‏‫، چاپ پنجم.
    36. ماوردى، على بن محمد (بی تا)، النکت و العیون تفسیر الماوردى‏، مراجعه و تعلیق: سید بن عبد المقصود عبدالرحیم، بیروت، دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون، چاپ اول.
    37. مراغی، احمد مصطفی (بی تا) تفسیر المراغى‏، دار الفکر، لبنان- بیروت‏، چاپ اول
    38. مجلسی، محمد باقر (1404)، بحار الانوار، بیروت، مؤسسه الوفاء
    39. مظفر، محمد رضا (1400)، المنطق، بیروت، دار التعارف.

    27. مقاتل بن سلیمان (1423)، تفسیر مقاتل بن سلیمان، محقق: عبد الله محمود شحاته، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ اول.

    1. مکارم شیرازى، ناصر (1371)، تفسیر نمونه‏، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ دهم.
    2. مکى بن حموش (1429)،‏ الهدایة إلى بلوغ النهایة، اشراف شاهد بوشیخى، امارات- شارجه، جامعة الشارقه، کلیة الدراسات العلیا و البحث العلمی‏، چاپ اول.
CAPTCHA Image