بررسی تطبیقی عصبیت مذموم در تفاسیر فریقین

نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم

2 دانشجوی دکتری رشته تفسیر تطبیقی

3 کارشناس ارشد اخلاق اسلامی دانشگاه قم

چکیده

تحقیق حاضر به دنبال بررسی تطبیقی مفهوم عصبیت مذموم در تفاسیر فریقین با روش توصیفی و تحلیلی است. این تطبیق بین تفاسیر المیزان علامه طباطبایی(ره)، مجمع‌البیان طبرسی، نمونه‌ی مکارم شیرازی، مفاتیح‌الغیب فخررازی، درالمنثور سیوطی، روح‌البیان بروسوی و کشاف زمخشری انجام شده است. از تطبیق این تفاسیر برداشت می‌شود که همه‌ی مفسرین مذکور متفق القول، عصبیت مذموم را محکوم کرده و درباره‌ی عواقب و پیامدهای خطرناک آن هشدار داده‌اند، عواقبی چون داشتن حجاب بر دیدگان، کافر و مشرک شدن، کر و لال و در ظلمات بودن، محشور شدن با اعراب جاهلی، تبعیت از شیطان، گرفتار شدن درآتش دوزخ، تفرقه و از بین رفتن وحدت بین مسلمانان و ... که هر کدام از آن‌ها برای شقاوت و سیاه روز شدن افراد در دنیا و آخرت کفایت می‌کند. برای در امان ماندن از این پیامدهای شوم، مخصوصا برای حفظ وحدت بین مسلمانان باید از دامن زدن به اختلافاتی که موجب بروز تعصبات بی‌مورد می‌شود، خودداری کرد و برای جلوگیری از پیدایش این صفت رذیله و یا درمان آن می‌توان از عواملی چون قیام لله، تفکر، تقوا، توجه به پیامدهای شوم عصبیت، جهت دادن و هدایت کردن تعصبات مذموم به سوی تعصبات مطلوب و ممدوح، صبر، تسلیم در برابر حق، بالا بردن سطح فرهنگ و ایمان انسان‌ها و ... استفاده کرد که در آیات و روایات به آن‌ها اشاره شده است

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Comparative study of condemned nervousness in the interpretation of Judgment

نویسندگان [English]

  • aliahmad naseh 1
  • negin alizadeh 2
  • mohammad javad haqparast 3
1 Associate Professor Quran and Hadith Qom University
2 Ph.D. student of comparative interpretation
3 Master of Science in Islamic Ethics, University of Qom
چکیده [English]

This study sought to compare the implementation of condemned nervousness in the interpretation of Judgment analytical method. This compare has been done among Al-Mizan of Tabatabai, Mjm-Albyan of Tabarsi, Nemooneh of Makarem Shirazi, Mfatyh-Alghyb of Fkhrrazy, Dralmnsvr of Suyuti, Rvh-Albyan of Broosavi, Kshaf of Zmkhshry comments. From comparing between two sects commentators are understood that almost all of them have unanimously condemned blameworthy nervousness and warned about its dangerous consequences. These consequences such as having veil of the eyes, blasphemy, idolatry, being deaf and dumb in darkness, joining of the ignorant Arabs, fire, division and the loss of unity among Muslims and so on, that each of them is enough for cruelty and black people in the world and the next day. Whit considering dire consequences of blameworthy nervousness, especially for unity among Muslims should be refused to rise to differences that cause bad nervousness and to prevent from this trait vice or treatment can be used factors such as the uprising for Allah, thinking, piety, giving the dire consequences of nervousness, and lead to favorable nervousness toward bad nervousness, raising the level of human culture and faith, patience and submission to God and so on, that they are mentioned in the verses and traditions

کلیدواژه‌ها [English]

  • blameworthy nervousness
  • nervousness
  • Shia and Sunni Interpretations
  • Judgment comments
  • shia
  • sunni

حاصل تطبیق تفاسیر المیزان، مجمع‌البیان، نمونه، مفاتیح‌الغیب، درالمنثور، روح‌البیان و کشاف این است که همۀ این مفسران، عصبیت مذموم را محکوم کرده‌اند و در تفاسیر خود به عوامل ایجاد کنندۀ آن اشاره کرده و دربارۀ عواقب و پیامدهای خطرناک آن هشدار داده‌اند. عصبیت مذموم یکی از صفات رذیلۀ اخلاقی است که می‌تواند مانند حجابی بر دیدگان انسان قرار گیرد و او را از درک حقایق محروم کند. باید خاطر نشان کرد که افراد متعصب بر اثر تعصبات و لجاجت‌های بیجا و کورکورانه، طوق بندگی و عبودیت خدا از گردنشان باز می‌شود و طوق بندگی هوا و هوس و شیطان بر آن‌ها نهاده می‌شود.

این نوع عصبیت در دل‌ها بذر کینه و نفاق می‌پراکند و موجب تفرقه و درگیری و از دست رفتن قوا و نیروی مسلمانان شده و شکست به بار می‌آورد. باید برای حفظ وحدت بین انسان‌ها خصوصاً مسلمانان از دامن زدن به اختلافاتی که موجب بروز عصبیت‌های مذموم می‌شود، خودداری کرد و با عواملی چون تقوا، توجه به پیامدهای عصبیت، هدایت کردن تعصبات مذموم به راه صحیح، قیام لله، تفکر عاقلانه و درست، بالا بردن سطح فرهنگ و ایمان انسان‌ها، صبر، تسلیم در برابر حق تعالی می‌توان جلوی عصبیت‌های کورکورانه و ناپسند را گرفت و این صفت رذیله را در خود و جامعه از بین برد. 

  1. قرآن کریم، ترجمه عبد المحمد آیتی.
  2. نهج البلاغه(1379ش)، ترجمۀ محمد دشتی، قم، افق فردا.
  3. ابوداود، سلیمان بن اشعث، سنن ابی داود(275ق)، بیروت، دار القبلة للثقافة الاسلامیة، 275ق.
  4. آمدی، عبد الواحد(1389ش)، غررالحکم و دررالکلم، قم، نشر امام عصر(عج)، چاپ هفتم.
  5. تستری، محمد تقی(1400ق)، الاربعون حدیثا، قم، نشر خیام.
  6. جریسی، خالد بن عبدالرحمن(1429ق)، العصبیة القبلیة من المنظور الاسلامی، ریاض، مکتبه الملک فهد الوطنیة اثناءالنشر، چاپ دوم.
  7. حرعاملی، محمد بن حسن(1370ق)، وسایل الشیعة الی تحصیل مسایل الشریعة، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
  8. حقی بروسوی، اسماعیل(1405ق)، تفسیر روح البیان، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
  9. خمینی، روح الله(1386ق)، شرح چهل حدیث، ت‍ه‍ران، م‍وس‍سۀ‌ ت‍ن‍ظی‍م‌ و ن‍ش‍ر آث‍ار ام‍ام‌ خ‍م‍ی‍ن‍ی‌(ره‌)‏‫‏، چاپ چهل و دوم.
  10. زمخشری، محمود بن عمر(683ق)، کشاف عن حقایق غوامض التنزیل و عیون الاقاویل فی وجوه التاویل، بیروت، دارالمعرفة.
  11. سیوطی، جلال الدین(849ق)، درالمنثور فی تفسیر بالماثور، بیروت، دار المعرفة.
  12. طباطبایی، محمد حسین(1374ش)، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمۀ محمد باقر موسوی همدانی، قم، انتشارت اسلامی جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه قم.
  13. طبرسی، فضل بن حسن(1372ش)، مجمع البیان فی تفسیرالقرآن، ترجمۀ مترجمان، تهران، ناصر خسرو.
  14. فخررازی، ابوعبدالله محمدبن عمر(1420ق)، مفاتیح الغیب، بیروت، نشر دار احیاء التراث العربی.
  15. فراهیدی، ابی عبدالرحمن الخلیل ابن احمد(1405ق)، العین، قم، دارالهجرة.
  16. کلینی، محمد بن یعقوب(1389ش)، اصول کافی، قم، موعود اسلام.
  17. مجلسی، محمد باقر(1403ق)، بحارالانوار، بیروت، الوفا، چاپ دوم.
  18. مکارم شیرازی، ناصر و دیگران(1383ش)، آیات الولایة فی القرآن، قم، نسل جوان، چاپ اول.
  19. مکارم شیرازی، ناصر و دیگران(1382ش)، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیة.
  20. مکارم شیرازی، ناصر و دیگران(1387ش)، اخلاق در قرآن(پیام قرآن دورۀ دوم)، قم، مدرسۀ امام علی بن ابیطالب(ع)، چاپ پنجم.
  21. مکارم شیرازی، ناصر و دیگران(1375ش)، پیام قرآن، قم، هدف، چاپ سوم.
  22. مکارم شیرازی، ناصر(1378ش)، مثال های زیبای قرآن، قم، نسل جوان، چاپ اول.
  23. نراقی، احمد بن محمد مهدی(1348ق)، معراج السعادة، قم، طوبای محبت.
  24. هندی، علاء الدین علی المتقی بن حسام(1372ق)، کنزالعمال فی سنن الاقوال و الافعال، ب‍یروت‌، م‍وس‍سة‌ ال‍رس‍الة.
CAPTCHA Image