ORIGINAL_ARTICLE
مبانی قرآنی «نصرت الهی» در کلام امام خمینی(ره) و مفسران
بهنظر میرسد نصرت الهی که از طرق گوناگون با ارادۀ خداوند، نسبت به مؤمنان صورت میگیرد و موجب حیرت همگان میشود، مبتنی بر چند مبناست که در قرآن به آنها اشاره شده است؛ از قبیل ایمان به خدا، عمل به دستورات الهی، اتکا، توکل به خدا، اعتماد به وقوع حتمی وعدههای الهی، عزم بر استمرار بر عمل خالص و بالاخره مبتنی به سنتهای الهی که در همۀ زمانها جاری و ساری است. در این مقاله بهصورت توصیفی–تحلیلی این موضوع بررسی گردیده و در مجموع به اثبات میرسد که با نگاهی توحیدی به تاریخ بشر، این واقعیت در مقابل چشمان ما قرار میگیرد که وقتی مؤمنان با تکیه بر این مبانی اقدام کردهاند، از عقبههای سخت و مشکلات سهمگین، سربلند عبور کردهاند. امام خمینی(ره) از ابتدای نهضت اسلامی در ایران شخصاً با اتکا به این مبانی اقدامات خود را انجام داده و در بیانات خود مکرراً این مبانی را گوشزد فرموده است که البته اثرات واقعی آن را مردم دنیا و جهان به چشم خود دیدهاند. پیروزی انقلاب اسلامی با محاسبات مادی قابل تحلیل و پیشبینی نبود و همگان رژیم طاغوت را پابرجا میدیدند و ایران را جزیره ثبات مینامیدند، اما امدادهای غیبی الهی و نصرت خداوندی و مجاهدت رهبر و مردم ایران با اتکا به پروردگار و اعتماد به وقوع حتمی وعدۀ الهی مبنی بر نصرتِ مؤمنان در برابر دشمنان، باعث گردید که رژیم گذشته در برابر حیرت دنیای استکبار از هم بپاشد و مردم بتوانند حکومت دلخواه خود را بر سر کار آورند؛ اینها نبود جز نفوذ اراده الهی و جاری شدن یکی از سنتهای بزرگ خدای متعال مبنی بر پیروز کردن کسانی که با اخلاص درصدد یاری کردن دین خدا هستند. @اعرابی، غ؛ ناصح، ع.ا؛ جنتی، ل. (1399). مبانی قرآنی «نصرت الهی» در کلام امام خمینی(ره)، دوفصلنامۀ پژوهشهای تفسیر تطبیقی. 6 (11)، 18-7. Doi: 10.22091/ptt.2020.5335.1730
https://ptt.qom.ac.ir/article_1543_5caa435a0d748fdeac590a23feaa1f02.pdf
2020-06-21
7
18
10.22091/ptt.2020.5335.1730
نصرت الهی
امداد غیبی
سنت الهی
اتکا و توکل
اعتماد به وعدههای خدا
غلامحسین
اعرابی
golamhosein.arabi@gmail.com
1
دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم
LEAD_AUTHOR
علی احمد
ناصح
aliahmadnaseh@yahoo.com
2
استاد تمام گروه علوم قرآن دانشگاه قم
AUTHOR
لیلا
جنتی
ls.janati@gmail.com
3
دانشجوی دکتری رشته علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم
AUTHOR
قرآن کریم
1
خمینی، سید روحالله؛ صحیفة امام؛ چاپ چهارم، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1385ش.
2
خمینی، سید روحالله؛ شرح چهل حدیث؛ چاپ پنجاه و یک، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1389ش.
3
رجبی، محمود؛ «تبیین جامعهشناختی برخی از سنتهای اجتماعی قرآن»، قران شناخت؛ شماره اول، 1390ش.
4
طباطبایی، محمدحسین؛ المیـزان فی تفسـیر القـرآن؛ قم: دفتر انتشارات جامعه، 1379ش.
5
طبرسی، ابوعلی فضلبنالحسن؛ مجمع البیان؛ بیجا: بینا، بیتا.
6
طوسی، محمدابنالحسن؛ التبیان فی تفسیر القرآن؛ بیروت: داراحیاء التراث العربی، بیتا.
7
مطهری، مهدی؛ ره، رهرو، رهبر (مجموعه بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی، حضرت آیتالله العظمی خامنهای(مدظلهالعالی)، دربارۀ شخصیت حضرت امام خمینی(ره)،رهبر کبیر انقلاب اسلامی)؛ تهران: نشر انقلاب اسلامی، 1394ش.
8
مکارم شیرازی، ناصر؛ تفسیر نمونه؛ بیجا: بینا، بیتا.
9
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل روششناختی نقدهای علامه جوادی آملی در خصوص آیۀ مباهله بر تفسیر المنار
از برجستهترین تفاسیر شیعه، تفسیر «تسنیم» نوشتۀ علامه جوادی آملی و از تفاسیر طراز اوّل قرآن در بین اهلسنت، تفسیر «المنار» تألیف رشیدرضا میباشند. این دو تفسیر از دو خاستگاه فکری و اعتقادی متفاوت برآمدهاند اما نسبتاً از شیوهها و اسلوبهای مشترکی برخوردارند، به همین دلیل المنار حضور قابل توجهی در تسنیم دارد و در جایجای تسنیم شاهد مواجهههای مختلف علامه جوادی با آراء رشیدرضا هستیم. نظر خاصّ المنار در خصوص شأن نزول و بیان مصادیق در خصوص جریان مباهله از مطالبی است که بهطور مبسوط در تفسیر تسنیم به نقد کشیده شده است. نگارندگان این پژوهش برآنند که با روش تحلیلی، مواجهۀ دو مفسّر در مورد این آیه را مورد مداقۀ روششناختی قرار دهند تا میزان سقیم یا غیرسقیم بودن آراء این دو مفسر مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد. یافتههای این پژوهش حکایت از آن دارد که المنار در موضوع مباهله جانبدارانه و با پیشفرض عمل کرده و از مفسران، محدثان و مورخان اهلسنت بلکه از صاحبان صحاح نیز به نحو مشهود فاصله گرفته و آراء ابنتیمیه را بر دیگر شخصیتهای علمی اهلسنت ترجیح داده است؛ بر همین اساس است که میبینیم آیتالله جوادی از اساس کلام رشیدرضا را مردود دانسته و علاوه بر ابطال اندیشه و روش وی، گرایشها و تعصّبات ناصوابش را نیز یادآور شده است. © بیات، م.ح؛ محققی،ح. (1399). تحلیل روششناختی نقدهای علامه جوادی آملی در خصوص آیۀ مباهله بر تفسیر المنار، دوفصلنامۀ پژوهشهای تفسیر تطبیقی. 6 (11)، 42-19. Doi: 10.22091/ptt.2020.4457.1575
https://ptt.qom.ac.ir/article_1546_0c1e1db74cc2434285552cf8a5dd0aec.pdf
2020-06-21
19
42
10.22091/ptt.2020.4457.1575
تسنیم
المنار
مباهله
نقد
تحلیل روششناختی
محمد حسین
بیات
mohammadhosein.bayat13@gmail.com
1
استاد گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه علامه طباطبائی
LEAD_AUTHOR
حسین
محققی
hosein.mohagheghi1366@gmail.com
2
* دانشجوی دکترای علوم قرآن و حدیث دانشگاه علامه طباطبائی
AUTHOR
فهرست منابع
1
قرآن کریم؛ ترجمه ناصر مکارم شیرازی.
2
آلوسى، محمود؛ روحالمعانی فی تفسیر القرآنالعظیم؛ بیروت: دار الکتبالعلمیة، 1415ق.
3
بحرانى، هاشم؛ البرهان فی تفسیر القرآن؛ قم: موسسة البعثة، 1415ق.
4
بخاری، محمد؛ صحیحالبخاری؛ بیروت: دارالفکر، 1401ق.
5
تاجآبادی، مسعود؛ المنار در آینه المیزان (تحلیل و بررسی نقدهای علامهطباطبایی(ره) بر تفسیرالمنار)؛ قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1392ش.
6
تفتازانی، سعدالدین؛ المطول شرح تلخیص مفتاح العلوم؛ تحقیق عبدالحمید هنداوی؛ بیروت: دارالکتب العلمیة، 1434ق.
7
جوادیآملی، عبدالله؛ تسنیم؛ قم: إسراء، 1388ش.
8
رادمنش، سید محمد؛ آشنایى با علوم قرآنى؛ تهران، علوم نوین، 1374ش.
9
رشیدرضا، محمد؛ تفسیر القرآن الحکیم الشهیر بتفسیر المنار؛ بیروت: دار المعرفة، 1414ق.
10
زمخشرى، محمود؛ الکشاف؛ بیروت: دارالکتاب العربی، 1407ق.
11
سیوطى، جلالالدین؛ الدر المنثور فى تفسیر المأثور؛ قم: کتابخانه آیتالله مرعشى نجفى، 1404ق.
12
صدوق، محمد؛ الخصال؛ قم: جامعه مدرسین، 1362ش.
13
طباطبایى، محمدحسین؛ المیزان فی تفسیر القرآن؛ بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، 1390ق.
14
طبری، ابوجعفر؛ جامعالبیان فی نفسیرالقرآن؛ بیروت: دارالمعرفة، 1412ق.
15
فخر رازى، محمد؛ التفسیر الکبیر؛ بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1420ق.
16
قرطبى، محمد؛ الجامع لأحکام القرآن؛ تهران: انتشارات ناصرخسرو، 1346ش.
17
مجلسی، محمدباقر؛ بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار ائمة الأطهار؛ بیروت: دار احیاء التراثالعربی، 1403ق.
18
مسلم؛ صحیح مسلم؛ بیروت: دارالفکر، بیتا.
19
معرفت، محمدهادی؛ «گفتوگو با استاد آیتالله معرفت»؛ فصلنامه پژوهشهای قرآنی؛ مشهد: دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم، 1376ش.
20
مفید، محمد؛ الفصول المختارة؛ بیجا: کنگره شیخ مفید، 1413ق.
21
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی دیدگاه مفسران فریقین پیرامون توقیفی یا اجتهادی بودن چینش سور
دانشوران و محققان علومقرآنی از دیرباز به موضوع ارتباط و تناسب سورههای قرآن که به دنبال مسئلهی توقیفی بودن یا نبودن ترتیب سورههای قرآن مطرح میشود توجه داشتهاند و درباره آن نظریات متعددی مطرح نمودهاند، برخی همچون سید مرتضی، آیةالله خویی و ... معتقدند که ترتیب سورههای قرآن به شکل فعلی در زمان رسول خدا (ص) تحققیافته است و اکثر محققان برآنند که در زمان صحابه سامانیافته است. در این میان برخی براین باورند که با توجه به شواهد فراوان بر قول اول نمیتوان دیدگاه دوم را بهطور مطلق پذیرفت، ازاینروی قائل بهتفصیل شده و با توجه به اسناد موجود ترتیب اکثر سورهها را توقیفی و تعداد محدودی را به اجتهاد صحابه دانستهاند، جهتگیری نوشتار حاضر بررسی و تحلیل دیدگاه دانشمندانی است که معتقد به توقیفی بودن ترتیب سورههای قرآن هستند.این پژوهش فراتر از آثاری که تاکنون به تحلیل این مسئله پرداخته، به بررسی و نقد دلایل و دیدگاه معتقدان به توقیفی بودن ترتیب سورهها پرداخته و کوشیده است تا در حد توان به معرفی قرآنپژوهان معتقد به توقیفی بودن ترتیب سورهها بپردازد و نشان دهد که پژوهش و موشکافی دیدگاههای این گروه از دانشمندان ازآنرو حائز اهمیت است که میتواند راه را برای محققان جویای حقیقت بگشاید، امید آنکه این نوشتار قدمی هرچند کوتاه در بیان حقایق علوم قرآن باشد.
https://ptt.qom.ac.ir/article_1538_d20fd9eccaf991bad25b6024447e6bd4.pdf
2020-06-21
43
66
10.22091/ptt.2020.5072.1680
توقیفی
اجتهادی
ترتیب سوره ها
تناسب سوره ها
مفسران
محمد علی
اخویان
ma_akhaviyan@yahoo.com
1
دانشیار گروه معارف دانشگاه قم
LEAD_AUTHOR
رحمان
زارع
zare1397@gmail.com
2
دانشجوی دکتر دانشگاه قم
AUTHOR
قرآن کریم
1
ابنحنبل، احمد؛ مسند الامام احمد بن حنبل؛ بیروت: موسسة الرساله، 1420ق.
2
ابنعطیة؛ المحرر الوجیز؛ بیروت: دارالکتب العلمیة، بیتا.
3
ابیداود، سلیمانابنالاشعث؛ سنن ابی داود؛ بیروت: دارالفکر، بیتا.
4
بقاعی، برهانالدین ابیالحسن؛ نظم الدرر فی تناسب الایات و السور؛ بیروت: دارالکتب العلمیه، 1415ق.
5
بیآزار شیرازی، عبدالکریم؛ تفسیر کاشف؛ محمد باقر حجتی؛ تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1366ش.
6
بىآزار شیرازى، عبدالکریم؛ قرآن ناطق؛ اول، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامى، 1376ش.
7
حکیم، سید محمدباقر؛ علوم القرآن؛ سوم، قم: مجمع الفکر الاسلامى، 1417ق.
8
خویى، ابوالقاسم؛ البیان فى تفسیر القرآن؛ پنجم، بیروت: دار الزهراء، 1405 ق.
9
راغب اصفهانى، حسینبنمحمد؛ مفردات ألفاظ القرآن؛ اول، بیروت: دار القلم، بیتا.
10
رامیار، محمود؛ تاریخ قرآن؛ دوم، تهران: امیر کبیر، بیتا.
11
زرزور، عدنانمحمد؛ الحاکم الجشمى و منهجه فی التفسیر؛ بیروت: مؤسسه الرسالة، بىتا.
12
زرقانى، محمدعبدالعظیم؛ مناهل العرفان؛ اول، بیروت: دار الکتب العلمیة، بیتا.
13
زرکشى، محمدبنعبدالله؛ البرهان فى علوم القرآن؛ چاپ اول، بیروت: دار المعرفة،1410ق / 1990م.
14
سیوطی، جلالالدین عبدالرحمن؛ ترتیب سور القرآن؛ بیروت: دار و مکتبه الهلال، 2000م.
15
سیوطی، جلالالدین؛ الاتقان فی علوم القرآن؛ دوم، بیروت: دار الکتاب العربى، 1421ق / 2001م.
16
سیوطی، جلالالدین؛ تناسق الدرر فی تناسب السور؛ عبدالقادر احمد عطا؛ بیروت: دار الکتب العلمیه، ۱۴۰۶ق.
17
شریعتى، محمدتقى؛ تفسیر نوین؛ اول، تهران: شرکت سهامى انتشار، 1346ش.
18
صبحى، صالح؛ مباحث فى علوم القرآن؛ قم: انتشارات الشریف الرضى، 1368ش.
19
صبحی، صالح؛ مباحث فی علوم القرآن؛ چاپ هفتم، بیروت: دار العلم للملایین، 1988م.
20
صبحی، صالح؛ مباحث فی علوم القرآن؛ بیروت: دار العلم للملایین، 1972م.
21
صنعانی، ابیبکر عبدالرزاق؛ المصنف؛ تحقیق ایمن نصرالدین الازهری؛ بیروت: داراالکتب العلمیه، 1421ق.
22
ضاری، سلیمان حارث، الإمام الزهری وأثره فی السنة «دکتوراه»؛ موصل: مکتبه بسام، 1405ق.
23
طباطبایی، سید محمدحسین؛ المیزان فی تفسیر القرآن؛ بیجا: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، 1417ق.
24
طباطبایى، سید محمدحسین؛ الاعجاز و التحدی فی القرآن الکریم؛ قاسم الهاشمى؛ چاپ اول، بیروت: موسسة الاعلمى للمطبوعات، 1423ق/2002م.
25
طبرسی، فضلبنحسن؛ مجمع البیان فی تفسیر القرآن؛ بیروت: موسسة الاعلمی للمطبوعات، 1415ق.
26
عبدالسلام، عزالدین؛ درر الفوائد فى مشکل القرآن؛ کویت: وزارت اوقاف، بیتا.
27
عسکرى، سید مرتضى؛ القرآن الکریم و روایات المدرستین؛ چاپ دوم، تهران: مجمع العلمى الاسلامى، 1416ق / 1996م / 1386ش.
28
علىالصغیر، محمدحسین؛ تاریخ القرآن؛ اول، بیروت: دار المؤرخ العربى، 1420ق / 1999م.
29
فیض کاشانی، محسن؛ علم الیقین؛ تهران: حکمت، 1379ش.
30
فیض کاشانی، محسن؛ علم الیقین؛ تهران: بینا، 1312ق.
31
قدورى الحمد، غانم؛ محاضرات فی علوم القرآن؛ اول، عمان: دار عمار، 1423ق / 2003م.
32
قشیری، ابوالحسین مسلم بن الحجاج؛ صحیح مسلم؛ شرح نووی، یحیی بن شرف؛ بیروت: داراحیاء التراث العربی، بیتا.
33
کرمانى، محمودبنحمزة؛ البرهان فی متشابه القرآن؛ دوم، بیجا: دار الوفاء، 1418ق / 1997م.
34
کورانی العاملی، علی؛ تدوین القرآن؛ بیجا: دارالقرآن الکریم، 1418ق.
35
مرتضی عاملی، سید جعفر؛ حقائق هامة حول القرآن الکریم؛ لبنان: دارالصفوة، 1413ق / 1992م.
36
معرفت، محمدهادى؛ التمهید فی علوم القرآن؛ دوم، قم: مؤسسة النشر الاسلامى، 1415ق.
37
معرفت، محمدهادى؛ تاریخ قرآن؛ پنجم، تهران: سمت، 1382ش.
38
معرفت، محمدهادی؛ علوم قرآنی؛ چاپ اول، قم: مؤسسۀ فرهنگی انتشاراتی تمهید، 1378ش.
39
مؤلف گمنام و ابنعطیه؛ مقدمتان فی علوم القرآن؛ تصحیح آرتور جفری؛ قاهره: بینا، 1954م.
40
نوری، میرزا حسین؛ فصل الخطاب؛ تهران: چاپ سنگی، 1298ق.
41
نهاوندی، محمد بن عبدالرحیم؛ نفحات الرحمن فی تفسیر القرآن؛ قم: موسسه البعثه، مرکز الطباعه و النشر، ۱۳۸۴ش.
42
ORIGINAL_ARTICLE
نقد و بررسی آرای تفسیری فریقین در تفسیر آیه 44 سوره «ص»
نقد و بررسی آراء تفسیری فریقین در تفسیر آیه 44 سورۀ «ص»
رسول محمدجعفری* | مهدی اصلانی**
تاریخ دریافت: 07/09/1398 | تاریخ پذیرش: 25/01/1399
چکیده
یکی از پیامبران برجستۀ الهی که در قرآن، نام ایشان در چند نوبت و چند سوره یاد شده، حضرت ایوب(ع) است. دربارۀ این پیامبر الهی، چندین موضوع چالشبرانگیز در تفاسیر فریقین انعکاس یافته که از جملۀ آنها، مباحثی است که در آیه 44 سورۀ «ص» مطرح میباشند و برخی آراء تفسیری ارائه شده ذیل این آیه در معرض نقد جدی هستند، ازاینروی پژوهش حاضر با روش توصیفی و تحلیلی در صدد پاسخ به این سؤال است که نقد و بررسی آرای تفسیری فریقین در تفسیر آیه 44 سوره «ص» چگونه است؟ یافتههای تحقیق حکایت از آن دارند که در این آیه، دو مسئلۀ مهم میان عالمان و مفسران فریقین مطرح بوده است؛ نخست، علت سوگند و فرد مضروب؛ و دوم، امکان استفادۀ فقهی از آیه. دربارۀ مسئلۀ نخستین اجمالاً میتوان گفت سیاق آیه به سوگند ایوب(ع) بر مضروب ساختن همسرش و حکم تخفیف الهی اشاره دارد و براى رعایت ادب و حفظ احترام، دقیقاً سبب سوگند آن حضرت و خطای همسرش ذکر نشده است. در خصوص امکان استفاده فقهی از آیه نیز، فقها و مفسران چهار برداشت فقهی ارائه کردهاند که عبارتند از «جاری کردن حد بر زناکار بیمار»، «سوگند مولا بر تنبیه عبد»، «ضرب همسر در غیر نشوز» و «جواز حیله شرعی». به همۀ این برداشتها اشکالات متعددی وارد شده است، اما اشکال تقریباً مشترک همۀ آنها این است که آنچه در آیه مطرح گردیده از احکام اختصاصی ایوب(ع) است و دلیلی بر الغای خصوصیت از ایشان و تعمیم به دیگر شرایع و یا تعمیم به اشخاص دیگر، وجود ندارد.
© محمدجعفری، ر؛ اصلانی، م. (1399). نقد و بررسی آراء تفسیری فریقین در تفسیر آیه 44 سورۀ «ص»، دوفصلنامۀ پژوهشهای تفسیر تطبیقی. 6 (11)، 92-67. Doi: 10.22091/ptt.2020.4371.1560
https://ptt.qom.ac.ir/article_1545_2e7e2082c9fdfa62ee117ab3b766a123.pdf
2020-06-21
67
92
10.22091/ptt.2020.4371.1560
ایوب(ع)
آیه 44 سوره «ص»
سوگند
ضرب همسر
احکام فقهی
رسول
محمدجعفری
rasulmohamadjafari@yahoo.com
1
استادیار دانشگاه شاهد
LEAD_AUTHOR
مهدی
اصلانی
mahdiaslani710@gmail.com
2
** دانشجوی دکتری مدرسی معارف گرایش قرآن و متون، دانشگاه قرآن و حدیث، پردیس تهران
AUTHOR
قرآن کریم؛ ترجمه: محمدمهدی فولادوند، تهران: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی، 1415ش.
1
آلوسى، سید محمود؛ روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم؛ تحقیق: على عبدالبارى عطیة، بیروت: دار الکتب العلمیة، 1415ق.
2
ابنادریس حلّى، محمدبنمنصور؛ السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى؛ قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1410ق.
3
ابنجوزى، عبدالرحمنبنعلى؛ زاد المسیر فی علم التفسیر؛ تحقیق: عبدالرزاق المهدی، بیروت: دار الکتاب العربی، 1422ق.
4
ابنحنبل، احمد؛ المسند؛ بیروت: دار صادر، بیتا.
5
ابنشهرآشوب مازندرانی، محمدبنعلی؛ متشابه القرآن و مختلفه؛ قم: دار بیدار، 1369ش.
6
ابنعاشور، محمدبنطاهر؛ التحریر و التنویر؛ بیجا: بینا، بیتا.
7
ابنفارس، أحمد؛ معجم المقاییس اللغة؛قم: مکتب الاعلام الاسلامی، 1404ق.
8
ابنقیم جوزى، شمس الدین محمدبنابىبکر؛ اعلام الموقعین عن رب العالمین؛ قاهره: مکتبة الکلیات الأزهریة، 1388ق.
9
ابنکثیر دمشقی، اسماعیلبنعمرو؛ تفسیر القرآن العظیم؛ بیروت: دارالکتب العلمیة، 1419ق.
10
ابنماجه، محمدبنیزید القزوینی؛ السنن؛ تحقیق: محمد فؤاد عبدالباقی؛ بیجا: دار إحیاء الکتب العربیة، بیتا.
11
ابنمنظور، محمدبنمکرم؛ لسان العرب؛ بیروت: دار الفکر، 1414ق.
12
ابوداود، سلیمانبناشعث سجستانی؛ السنن؛ به تحقیق شعیب الأرنؤوط و محمد کامل قره بللی؛ بیجا: دار الرسالة العالمیة، 1430ق.
13
احمدنژاد و دیگران، امیر؛ «نقد و بررسی آرای مفسران در تفسیر آیۀ 44 سورۀ «ص» و تازیانهزدن ایوب(ع) به همسرش»، مجلۀ آموزههای قرآنی، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، شماره 22، پاییز و زمستان، 1394ش.
14
بیهقی، أحمدبنالحسین؛ السنن الکبرى؛ بیجا: دار الفکر، بیتا
15
جصاص، احمدبنعلى؛ احکام القرآن؛ تحقیق: محمد صادق قمحاوى؛ بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1405ق.
16
جلالیان، حبیبالله؛ تاریخ تفسیر قرآن کریم؛ تهران: اسوه، 1378ش.
17
جوادیآملی، عبدالله؛ تسنیم؛ قم: اسراء، 1389ش.
18
جوادیآملی، عبدالله؛ «تقریرات تفسیر سورۀ «ص»»؛ پایگاه اینترنتی مدرسه فقاهت (www.eshia.ir).
19
جوهری، اسماعیلبنحماد؛ الصحاح؛ بیروت: دار العلم للملایین، 1407ق.
20
حمیرى، عبداللهبنجعفر؛ قرب الإسناد؛ قم: مؤسسة آل البیت(ع)، 1413ق.
21
خویی، سید ابوالقاسم؛ معجم رجال الحدیث؛ قم: مرکز نشر آثار شیعه، 1410ق.
22
دروزه، محمد عزت؛ التفسیر الحدیث؛ قاهره: دار إحیاء الکتب العربیة، 1383ق.
23
راغب اصفهانى، حسینبنمحمد؛ مفردات ألفاظ القرآن؛ بیروت: دار العلم، 1412ق.
24
راوندى، قطب الدین سعیدبنهبةالله؛ فقه القرآن فى شرح آیات الأحکام؛ قم: کتابخانه آیتالله مرعشى نجفى، 1405ق.
25
رجبى، محمود؛ روش تفسیر قرآن؛ قم: پژوهشکدۀ حوزه و دانشگاه، 1383ش.
26
رکنى یزدى، محمدمهدى؛ آشنایى با علوم قرآنى، تهران: سمت، 1379ش.
27
زحیلی، وهبةبنمصطفی؛ التفسیر المنیر فی العقیدة والتشریع والمنهج؛ دمشق: دارالفکر المعاصر، 1418 ق.
28
سایس، محمدعلى؛ تفسیر آیات الاحکام؛ بیجا: بینا، بیتا.
29
سبحانی، جعفر؛ مصادر الفقه الإسلامی و منابعه؛ بیروت: دار الأضواء، 1419ق.
30
سیدقطب، سیدبنقطببنابراهیم شاذلی؛ فی ظلال القرآن؛ چاپ اول، بیروت-قاهره: دارالشروق، 1412ق.
31
سیوطى، جلالالدین؛ الدر المنثور فى تفسیر المأثور؛ قم: کتابخانه آیتالله مرعشى نجفى، 1404ق.
32
شافعی، محمدبنادریس؛ أحکام القرآن؛ تحقیق: عبد الغنی عبد الخالق؛ بیروت: دار الکتب العلمیة، 1400ق.
33
شافعی، محمدبنادریس؛ کتاب الأم؛ بیروت: دارالفکر، 1403ق.
34
شهید ثانى، زینالدینبنعلى عاملى؛ تمهید القواعد الأصولیة و العربیة؛ قم: دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم، 1416ق.
35
شهید ثانى، زینالدینبنعلى عاملى؛ مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام؛ قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة، 1413ق.
36
صادقی، تهرانی؛ الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن؛ قم: فرهنگ اسلامی، 1365ش.
37
صدوق، محمدبنعلی؛ من لا یحضره الفقیه؛ تصحیح: علی اکبر غفاری؛ قم: دفتر انتشارات اسلامی،1413ق.
38
طباطبایى، سید محمدحسین؛ المیزان فی تفسیر القرآن؛ قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعۀ مدرسین حوزه علمیه قم، 1417ق.
39
طبرسی، فضلبنحسن؛ مجمع البیان فی تفسیر القرآن؛ تهران: ناصر خسرو، 1372ش.
40
طبری، محمدبنجریر؛ جامع البیان فی تفسیر القرآن؛ بیروت: دار المعرفة، 1412ق.
41
طبرى کیاهراسى، ابوالحسن علىبنمحمد؛ احکام القرآن؛ بیروت: دارلکتب العلمیة، 1405ق.
42
طوسى، محمدبنحسن؛ الاستبصار فیما اختلف من الأخبار؛ تهران: دار الکتب الإسلامیة، 1390ق.
43
طوسى، محمدبنحسن؛ تهذیب الأحکام؛ تهران: دار الکتب الإسلامیة، 1407ق.
44
طوسى، محمدبنحسن؛ الخلاف؛ قم: انتشارات مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین، 1414ق.
45
طوسى، محمدبنحسن؛ المبسوط فی فقه الإمامیة؛ محقق: سیدمحمدتقى کشفى؛ تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة، 1387ق.
46
عاملی، حسینبنعبدالصمد؛ وصول الأخیار إلى اصول الأخبار؛ تحقیق: السید عبد اللطیف الکوهکمری؛ بیجا: مجمع الذخائر الإسلامیة، بیتا.
47
علامه حلّى، حسنبنیوسفبنمطهر اسدى؛ تحریر الأحکام الشرعیة على مذهب الإمامیة؛ محقق: ابراهیم بهادرى؛ قم: مؤسسه امام صادق(ع)، 1420ق.
48
فاضل مقداد، مقدادبنعبدالله سیورى؛ کنز العرفان فی فقه القرآن؛ قم: مرتضوى، 1425ق.
49
فخر رازى، محمدبنعمر؛ مفاتیح الغیب؛ بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1420ق.
50
فراهیدی، خلیلبناحمد؛ العین؛ تحقیق: مهدی مخرومی و ابراهیم سامرایی؛ قم: مؤسسه دار الهجرة، 1409ق.
51
فیومى، احمد؛ المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی؛ قم: مؤسسه دار الهجرة، 1414ق.
52
قرشى، سید علىاکبر؛ تفسیر احسن الحدیث؛ تهران: بنیاد بعثت، 1377ش.
53
قرطبى، محمدبناحمد؛ الجامع لأحکام القرآن؛ تهران: انتشارات ناصر خسرو، 1364ش.
54
قمّى ، علىبنابراهیم؛ تفسیر قمی؛ تحقیق: سید طیب موسوى جزایرى؛ قم: دار الکتاب، 1367ش.
55
کلینی، محمدبنیعقوب؛ الکافی؛ تهران: دار الکتب الإسلامیة، 1407ق.
56
گنابادی، سلطان محمد؛ تفسیر بیان السعادة فی مقامات العبادة؛ بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، 1408ق.
57
مجلسى، محمدباقر؛ مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول؛ محقق: سید هاشم رسولى؛ تهران: دار الکتب الإسلامیة، بیتا.
58
مدرسى، سید محمدتقى؛ من هدى القرآن؛ تهران: دار محبى الحسین(ع)، 1419 ق.
59
مصطفوى، حسن؛ التحقیق فی کلمات القرآن الکریم؛ تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1368ش.
60
معرفت، محمدهادى؛ التفسیر و المفسرون؛ مشهد: الجامعة الرضویة للعلوم الاسلامیة، 1418ق.
61
مکارم شیرازى، ناصر؛ تفسیر نمونه؛ تهران: دار الکتب الإسلامیة، 1374ش.
62
مکارم شیرازى، ناصر؛ حیلههاى شرعى و چارهجوئىهاى صحیح؛ قم: انتشارات مدرسة الإمام علیبنأبیطالب(ع)، 1428ق.
63
میرزاى قمّى، ابوالقاسمبنمحمدحسن؛ رسائل المیرزا القمی؛ قم: دفتر تبلیغات اسلامى، 1427ق.
64
نجفى، محمدحسن؛ جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام؛ بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1404ق.
65
نووی، ابوزکریا محیالدینبنشرف؛ المجموع؛ بیجا: دار الفکر، بیتا.
66
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی دلالت آیه 55 سوره نور بر رجعت از دیدگاه فریقین
رجعت از جمله مسائل مورد اختلاف بین فرق اسلامی است؛ شیعیان با اعتقاد به رجعت، به زنده شدن برخی از مؤمنان و گروهی از کافران بعد از ظهور حضرت مهدی(عج) و قبل از برپایی قیامت باور دارند اما در مقابل، اهلسنت منکر رجعت هستند. معتقدان به رجعت در اثبات امکان رجعت، به وقوع آن در امتهای گذشته به شکل معجزاتی همچون زنده کردن مردگان توسط حضرت عیسی(ع) استناد میکنند و برای اثبات وقوع آن در آخرالزمان نیز به دلایل متعددی اتکاء دارند که از مجموعه ادلۀ قرآنی آن میتوان به آیه 55 سورۀ نور اشاره کرد. در این آیۀ شریفه، خداوند وعدۀ قطعی جانشینی صالحان و حکومت آنها را داده است. در این نوشتار با بررسی دیدگاه فریقین در تفسیر این آیه، روشن میشود که بر اساس قرائن موجود در آیۀ شریفه و با تایید روایات ائمه(ع)، این آیه بر رجعت دلالت دارد.
© نوروزی، ر؛ قاسمپور، م. (1399). بررسی دلالت آیه 55 سورۀ نور بر رجعت از دیدگاه فریقین، دوفصلنامۀ پژوهشهای تفسیر تطبیقی. 6 (11)، 113-93. Doi: 10.22091/ptt.2020.4371.1560
https://ptt.qom.ac.ir/article_1599_a2b0d13321d0648a6997a177a808d68f.pdf
2020-06-21
93
114
10.22091/ptt.2020.3947.1489
رجعت
ظهور
شیعه
اهلسنت
آیه 55 سورۀ نور
حکومت حضرت مهدی(عج)
رضا
نوروزی
r.nourouzy@yahoo.com
1
استادیار گروه معارف دانشگاه قم
LEAD_AUTHOR
محسن
قاسم پور
m.qasempour@atu.ac.ir
2
** دانشجوی کارشناسی ارشد رشته مدرسی معارف
AUTHOR
قرآن کریم.
1
آلوسی بغدادی، شهابالدین محمود؛ روح المعانی فی تقسیر القرآن؛ بیروت: دارالکتب العلمیة، 1414ق.
2
ابناثیر، ابوالسادات مجدالدین مبارک؛ النهایة فی غریب الحدیث و الأثر؛ قم: مؤسسه اسماعیلیان، 1367ش.
3
ابنمنظور، محمدبنمکرم؛ لسان العرب؛ بیروت: دار صادر، 1404ق.
4
استرآبادی، علی؛ تأویل الآیات الظاهرة فی فضائل العترة الطاهرة؛ قم: جامعه مدرسین، 1409ق.
5
امین، احمد؛ فجرالاسلام؛ بیروت: دارالکتاب العربی، 1385ق.
6
بحرانی، هاشمبنسلیمان؛ البرهان فی تفسیر القرآن؛ قم: مؤسسه البعثة، 1415ق.
7
توفیقی، حسین؛ آشنایی با ادیان بزرگ؛ تهران: سمت، 1391ش.
8
ثعالبی، عبدالرحمنبنمحمد؛ تفسیر الثعالبی؛ بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1418ق.
9
جمعی از نویسندگان؛ در انتظار خورشید؛ قم: مرکز جهانی علوم اسلامی، 1385ش.
10
جوادی آملی، عبدالله؛ درس تفسیر مسجد اعظم، (eshia.ir)، 1390ش.
11
حر عاملی، محمدبنحسن؛ الایقاظ من الهجعة بالبرهان علی الرجعة؛ تهران: نوید، 1362ش.
12
حر عاملی، محمدبنحسن؛ وسائل الشیعة؛ قم: آل البیت لإحیاء التراث، 1409ق.
13
حویزی، عبدعلیبنجمعه؛ تفسیر نورالثقلین؛ قم: مطبعة العلمیة، 1383ق.
14
رازی، فخرالدین محمدبنعمر؛ التفسیر الکبیر؛ تهران: دارالکتب العلمیة، 1411ق.
15
راغب اصفهانی، حسینبنمحمد؛ مفردات فی غریب الفاظ القرآن؛ بیروت: دارالعلم، 1412ق.
16
زمخشری، محمودبنعمر؛ الکشاف؛ بیروت: دارالکتاب العربی، 1407ق.
17
سعودی، ربیعبنمسعود؛ الشیعة الامامیة الاثنی عشریة فی میزان الاسلام؛ مکتبة ابنتیمیة، 1414ق.
18
سلیمیان، خدامراد؛ درسنامه مهدویت؛ قم: بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود علیهالسلام، 1386ش.
19
سیّاح، احمد؛ فرهنگ جامع؛ تهران: کتابفروشی اسلام بازار، 1354ش.
20
سید مرتضی، ابوالقاسم علیبنحسینبنموسی؛ رسائل المرتضی؛ تحقیق:سیدمهدی رجائی؛ قم: دارالقرآن، 1405ق.
21
شیبانی، احمدبنحنبل؛ مسند؛ بیروت: دار صادر، بیتا.
22
صدر، سید محمد؛ تاریخ ما بعد الظهور؛ اصفهان: مکتبة الامام امیرالمؤمنین علیهالسلام، بیتا.
23
صدوق، ابنبابویه محمدبنعلی؛ من لایحضر الفقیه؛ قم: انتشارات جامعه مدرسین، 1413ق.
24
صدوق، ابنبابویه محمدبنعلی؛ کمال الدین؛ ترجمه پهلوان؛ قم: دار الحدیث، 1380ش الف.
25
صدوق، ابنبابویه محمدبنعلی؛ صفات الشیعه؛ تهران: زراره، 1380ش ب.
26
طباطبایی، سید محمدحسین؛ المیزان فی تفسیر القرآن؛ قم: اسماعیلیان، 1371ش.
27
طبرسی، امینالاسلام؛ مجمع البیان فی تفسیر القرآن؛ تهران: ناصر خسرو، 1372ش.
28
طبسی، محمدرضا؛ الشیعه والرجعه؛ نجف اشرف: مطبعة الآداب، بیتا.
29
طریحی، فخرالدین؛ مجمع البحرین؛ تهران: کتابفروشی مرتضوی، 1375ش.
30
طوسی، محمدبنمحمد؛ الغیبه؛ قم: جامعه مدرسین دفتر انتشارات اسلامی، 1411ق.
31
طوسی، محمدبنمحمد؛ التبیان؛ بیروت: مکتب الاعلام الاسلامی، 1409ق.
32
عسقلانی، شهابالدین ابیفضل احمدابنحجر ؛ تهذیب التهذیب؛ بیروت: دارالکتب العلمیة، بیتا.
33
فرید، عبدالوهاب؛ اسلام و رجعت؛ تهران: دانش، 1318ش.
34
فیروز آبادی، محمدبنیعقوب؛ القاموس المحیط؛ بیروت: المؤسسة العربیة، 1412ق.
35
فیض کاشانی، مرتضی؛ تفسیرالصافی؛ تهران: مکتبة الصدر، 1415ق.
36
فیومی، احمدبنمحمد؛ المصباح المنیر؛ قم: دارالهجرة، 1414ق.
37
قفّازی، ناصر؛ اصول مذهب الشیعه؛ الطبعة الثانیة، بیجا: بینا، 1415ق.
38
قمی، علیبنابراهیم؛ تفسیر قمی؛ قم: دار الکتاب، 1363ش.
39
کلینی، محمدبنیعقوب؛ الکافی؛ قم، دارالحدیث، 1429ق.
40
لاهیجی، محمدبنعلی؛ تفسیر شریف لاهیجی؛ تهران: دفتر نشر داد، 1373ش.
41
مجلسی، محمدباقر؛ بحار الأنوار؛ بیروت: مؤسسة الوفاء، 1403ق.
42
مزی، ابوالحجاج، یوسف؛ تهذیب الکمال؛ تحقیق: الدکتور بشار عواد معروف؛ بیجا: مؤسسة الرسالة، 1407ق.
43
مصطفوی، حسن؛ التحقیق؛ تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1360ش.
44
مظفر، محمدرضا؛ عقائد الإمامیة؛ قم: انصاریان، 1387ق.
45
مفید، محمدبننعمان؛ المسائل السرویة؛ قم:المؤتمر العالمی لالفیة الشیخ المفید، 1413ق.
46
مکارم شیرازی، ناصر؛ تفسیر نمونه؛ تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1371ش.
47
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی تطبیقی روایات منابع فریقین در پنج قرن نخست هجری دربارۀ «إِنَّما أَنْتَ مُنْذِرٌ وَ لِکُلِّ قَوْمٍ هادٍ»
روایاتی در منابع فریقین دربارۀ آیۀ هفتم سورۀ رعد آمده که ازنظر تعداد و تفاوت دیدگاههای دو فرقه، قابلتوجه است و پژوهشی تطبیقی دربارۀ آنها صورت نگرفته است. ازاینرو، در این پژوهش با شیوۀ توصیفی-تحلیلی، به بررسی تطبیقی مصداقهای یادشده در روایات منابع فریقین در پنج قرن نخست هجری پرداخته شده است. در این میان، تنها روایاتی که حضرت علی(ع) را هادی پس از پیامبر(ص) و سپس دیگر امامان علیهمالسلام را یکی پس از دیگری بهعنوان هادی بعد از وی معرفی مینمایند، با معیارهایی چون سیاق و ظاهر آیه، معنای مفردات و جامعیت فرازمانی قرآن سازگار هستند؛ گرچه آن دسته از روایات اهلسنت که تنها پیامبر(ص) را هادی میداند، در مطابقت با عصر آن حضرت درست است و نیز آن دسته از روایات که فقط به بیان هادی بودن حضرت علی(ع) پرداخته، در مطابقت با زمان حیات آن حضرت بعد از پیامبر(ص) صحیح میباشد. © رضائی هفتادر، ح؛ زاهدیفر، س.ع، کوهی، ق. (1399). بررسی تطبیقی روایات منابع فریقین در پنج قرن نخست هجری دربارۀ «إِنَّما أَنْتَ مُنْذِرٌ وَ لِکُلِّ قَوْمٍ هادٍ»، دوفصلنامۀ پژوهشهای تفسیر تطبیقی. 6 (11)، 139-115. Doi: 10.22091/ptt.2020.4110.1522
https://ptt.qom.ac.ir/article_1541_038b75c7e02e14c0ffa5ba9301515092.pdf
2020-06-21
115
140
10.22091/ptt.2020.4110.1522
هادی
منذر
حضرت علی(ع)
تفسیر روایی
تفسیر تطبیقی
جامعیت قرآن
حسن
رضایی هفتادر
hrezaii@ut.ac.ir
1
دانشیار پردیس فارابی دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
سیفعلی
زاهدی فر
s_zahedifar@yahoo.com
2
استادیار دانشگاه شهید مدنی آذربایجان
AUTHOR
قمر
کوهی
analmarbub@yahoo.com
3
دانشجوی دکتری دانشگاه تهران(پردیس فارابی)
AUTHOR
قرآن کریم
1
ابنابىحاتم، عبدالرحمنبنمحمد؛ تفسیر القرآن العظیم؛ ریاض: مکتبة نزار مصطفى الباز، 1419ق.
2
ابنأبیزینب، محمدبنابراهیم؛ الغیبة للنعمانی؛ تهران: نشر صدوق، 1397ق.
3
ابناثیر جزری، مبارکبنمحمد؛ النهایة فی غریب الحدیث و الأثر؛ قم: مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، 1367ش.
4
ابنبابویه، علىبنحسین؛ الإمامة و التبصرة من الحیرة؛ قم: مدرسه امام مهدی(عج)، 1404ق.
5
ابنحنبل، احمد؛ المسند؛ بیروت: مؤسسة الرسالة، 1416ق.
6
ابنشاذان، محمدبناحمد؛ مائة منقبة من مناقب أمیر المؤمنین علی بن أبی طالب و الأئمة من ولده(ع)؛ قم: مدرسه امام مهدی(عج)، 1407ق.
7
ابنعادل، عمربنعلى؛ اللباب فى علوم الکتاب؛ بیروت: دار الکتب العلمیة، 1419ق.
8
ابنعقده کوفى، احمدبنمحمد؛ فضائل أمیر المؤمنین علیه السلام؛ قم: دلیل ما، 1424ق.
9
ابنفارس، أحمد؛ معجم مقاییس اللغة؛ قم: مکتب الاعلام الاسلامی، 1404ق.
10
ابنمردویه، احمدبنموسى؛ مناقب علی بن أبی طالب علیه السلام و ما نزل من القرآن فی علی؛ قم: مؤسسه علمى فرهنگى دار الحدیث، 1424ق.
11
ابنمنظور، محمدبنمکرم؛ لسان العرب؛ بیروت: دار الفکر، 1414ق.
12
ابولیث سمرقندى، نصربنمحمد؛ بحر العلوم؛ بیروت: دار الفکر، 1416ق.
13
ابونعیم اصفهانی، احمدبنعبدالله؛ النور المشتعل من کتاب ما نزل من القرآن فى على علیه السلام؛ تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، 1406ق.
14
ابوهلال عسکرى، حسنبنعبدالله؛ الفروق فی اللغة؛ بیروت: دار الآفاق الجدیدة، 1400ق.
15
أزدى، عبداللهبنمحمد؛ کتاب الماء؛ تهران: مؤسسه مطالعات تاریخ پزشکی، 1387ش.
16
ثعلبى، احمدبنمحمد؛ الکشف و البیان؛ بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1422ق.
17
جصاص، احمدبنعلى؛ احکام القرآن؛ بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1405ق.
18
حاکم حسکانى، عبیداللهبنعبدالله؛ شواهد التنزیل لقواعد التفضیل؛ تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1411ق.
19
حسین یوسف، موسی و عبدالفتاح صعیدی؛ الافصاح فی فقه اللغه؛ قم: مکتب الإعلام الإسلامی، بیتا.
20
حسینی زبیدی، محمد مرتضى؛ تاج العروس من جواهر القاموس؛ بیروت: بینا، 1414ق.
21
خزاز رازى، علىبنمحمد؛ کفایة الأثر فی النصّ على الأئمة الإثنی عشر؛ قم: بینا، 1401ق.
22
دارمى، عبداللهبنعبدالرحمن؛ مسند الدارمی؛ ریاض: دار المغنی، 1421ق.
23
راغب اصفهانى، حسینبنمحمد؛ مفردات ألفاظ القرآن؛ بیروت: بینا، 1412ق.
24
زمخشرى، محمودبنعمر؛ أساس البلاغة؛ بیروت: دارالفکر، 1979م.
25
سمین حلبی، احمدبنیوسف؛ الدر المصون فى علوم الکتاب المکنون؛ بیروت: دار الکتب العلمیة، 1414ق.
26
صاحببنعباد، إسماعیلبنعباد؛ المحیط فی اللغة؛ بیروت: عالم الکتاب، 1414ق.
27
صادقى تهرانى، محمد؛ الفرقان فى تفسیر القرآن بالقرآن و السنه؛ قم: فرهنگ اسلامى، 1406ق.
28
صدوق، محمدبنعلى؛ الأمالی؛ تهران: کتابچی، 1376ش.
29
صدوق، محمدبنعلى؛ کمال الدین و تمام النعمة؛ تهران: اسلامیه، 1395ق.
30
صفار، محمدبنحسن؛ بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد صلّى الله علیهم؛ قم: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، 1404ق.
31
صنعانى، عبدالرزاقبنهمام؛ تفسیر القرآن العزیز؛ بیروت: دارالمعرفه، 1411ق.
32
طباطبایى، محمدحسین؛ المیزان فی تفسیر القرآن؛ بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، 1390ق.
33
طبرانى، سلیمانبناحمد؛ التفسیر الکبیر؛ اربد: دار الکتاب الثقافی، 2008م.
34
طبرسى، فضلبنحسن؛ مجمع البیان لعلوم القرآن؛ تهران: ناصر خسرو، 1372ش.
35
طبرى، محمدبنجریر؛ جامع البیان عن تأویل آی القرآن؛ بیروت: دار المعرفة، 1412ق.
36
طریحی، فخرالدین؛ مجمع البحرین؛ تهران: مرتضوی، 1375ش.
37
عکبرى، عبداللهبنحسین؛ التبیان فی إعراب القرآن؛ ریاض: بیت الأفکار الدولیة، 1419ق.
38
عیاشى، محمدبنمسعود؛ التفسیر العیاشی؛ تهران: مکتبة العلمیة الاسلامیة، 1380ق.
39
فراهیدى، خلیلبنأحمد؛ کتاب العین؛ قم: نشر هجرت، 1409ق.
40
قمى، علىبنابراهیم؛ تفسیر القمی، قم: دار الکتاب، 1363ش.
41
کلینى، محمدبنیعقوب؛ الکافی؛ تهران: الإسلامیة، 1407ق.
42
کوفى، فراتبنابراهیم؛ تفسیر فرات الکوفی؛ تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1410ق.
43
ماوردى، علىبنمحمد؛ النکت و العیون تفسیر الماوردى؛ بیروت: دار الکتب العلمیة، بیتا.
44
مصطفوى، حسن؛ التحقیق فی کلمات القرآن الکریم؛ تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1368ش.
45
مکىبنابیطالب، ابومحمد؛ مشکل اعراب القرآن؛ بیروت: دار الیمامة، 1423ق.
46
مکىبنابیطالب، ابومحمد؛ الهدایة إلى بلوغ النهایة؛ شارجه: جامعة الشارقه، 1429ق.
47
نحاس، احمدبنمحمد؛ اعراب القرآن؛ بیروت: دار الکتب العلمیة، 1421ق.
48
نسائى، احمدبنعلى؛ السنن الکبرى؛ بیروت: دار الکتب العلمیة، 1411ق.
49
ORIGINAL_ARTICLE
پژوهشی تحلیلی پیرامون انواع سیاق، در تفسیر «روض الجنان و روح الجنان»
در مباحث معناشناسی قرآن کریم، سیاق بهعنوان قرینۀ اصیل کلامی اهمیت ویژهای دارد، که در آن، معنا از طریق قرینههای لفظی، حالی و عقلی بهدست میآید. شیخ ابوالفتوح رازی در فهم معنای آیات در تفسیر روض الجنان، برای پدیدۀ سیاق در انواع مختلفش اهمیت قائل شده است؛ در نوع لفظی سیاق، به انواع متصل آن که شامل قرینههای مقدم، مؤخر و مکتنف میباشد و نیز به نوع منفصل یا همان روش «قرآن به قرآن» پرداخته است؛ شیخ رازی همچنین به سیاق حالی و سبب نزول آیات بهعنوان قرینۀ حالیه و نیز به سیاق عقلی از مسیر استدلالهای منطقی علم کلام شیعی و مبانی عقل توجه میکند. این پژوهش بر آن است تا با روش توصیفی-تحلیلی به بررسی انواع سیاق و میزان استفادۀ شیخ رازی از این روش در تفسیر روض الجنان بپردازد. نتایج بحث گویای آن است که شیخ، در روش تفسیری خود به انواع سیاق توجه کرده ولی توجه او به همۀ آنها یکسان نبوده است.
© مظفری، س؛ ناعمی، ز؛ اشکوری، س.ع؛ بابایی، ش. (1399). پژوهشی تحلیلی پیرامون انواع سیاق، در تفسیر «روض الجنان و روح الجنان»، دوفصلنامۀ پژوهشهای تفسیر تطبیقی. 6 (11)، 160-141. Doi: 10.22091/ptt.2020.4271.1546
https://ptt.qom.ac.ir/article_1540_a1411e6ebeda95ff8a67216307e4972c.pdf
2020-06-21
141
160
10.22091/ptt.2020.4271.1546
روض الجنان
معناشناسی و سیاق
انواع سیاق
سیاق لفظی
سیاق حالی
سیاق عقلی
سودابه
مظفری
mozaffari_arabic@yahoo.com
1
استادیار زبان و ادبیات عربی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
AUTHOR
زهره
ناعمی
naemi.zohreh@gmail.com
2
استادیار زبان و ادبیات عربی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
AUTHOR
سید عدنان
اشکوری
eshkewaree@yahoo.com
3
استادیار زبان و ادبیات عربی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
AUTHOR
شهلا
بابایی
sbabai52@yahoo.com
4
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
قرآن کریم
1
ابنمنظور، محمدبنمکرم؛ لسان العرب؛ چاپ سوم، لبنان: دار التراث العربی، 1999م.
2
ابوالفرج، محمد احمد؛ المعاجم اللغویه فی ضوء دراسات علم اللغة الحدیث؛ مصر: دار النهضه العربیه، 1966م.
3
بدرالخزرجی، عبدالباقی؛ «قرینه السیاق و اثرها فی النص القرآنی»، مجله کلیه التربیه الاساسیه؛ الجامعه المستنصریه، عدد68، 2011م.
4
بشیر، خلیل خلف؛ «السیاق انماطه و تطبیقاته فی التعبیر القرآنی»، مجله القادسیه فی الآداب و العلوم التربویه، جامعه بصره، مجلد9، عدد2، 2010م.
5
جرجانی، ابوبکر عبدالقاهربنعبدالرحمن؛ دلائل الإعجاز؛ تصحیح شیخ محمد عبده و شیخ محمد عمود الشنقیطی؛ لبنان: دار الکتب العلمیه، 1961م.
6
حبلص، محمدیوسف؛ البحث الدلالی عندالاصولیین؛ چاپ اول، المملکه العربیه السعودیه: مکتبه عالم الکتب، 1991م.
7
حسان، تمام؛ اللغه العربیه مبناها و معناها؛ چاپ3، قاهره: عالم الکتب، 1998م.
8
دهخدا، علی اکبر و دیگران؛ لغت نامه دهخدا؛ تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1377ش.
9
رازی، ابوالفتوح حسینبنعلی؛ روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن؛ تحقیق: محمد جعفر یاحقی و محمد مهدی ناصح؛ مشهد: بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی، 1408ق.
10
زبیدی، محمدبنمحمدبنعبدالرزاق المرتضی؛ تاج العروس من جواهر القاموس؛ مصر: المطبعه الخیریه، 2009م.
11
زرکشی، بدرالدین محمدبنعبدالله؛ البرهان فی علوم القرآن؛ تحقیق ابوالفضل الدمیاطی؛ قاهره: دار الحدیث، 2006م.
12
زمخشری، جارالله ابوالقاسم محمودبنعمر؛ اساس البلاغه؛ تحقیق عبدالرحیم محمود؛ بیروت: دارالمعرفه، 1979م.
13
زیدی، ابتهال کاصد یاسر؛ «البحث الدلالی فی التبیان فی تفسیر القرآن»؛ رساله دکتری، به راهنمایی دکتر علی جمیل السامرائی، رشتۀ زبان و ادبیات عربی، دانشکده التربیه للبنات، دانشگاه بغداد، 1424ق.
14
زیدی، کاصدیاسر؛ «الدلاله فی البنیه العربیه بین السیاق اللفظی و السیاق الحالی»، آداب الرافدین، جامعه موصل، عدد26، 1995م.
15
سعران، محمود؛ علم اللغه؛ مصر: دارالمعارف، 1962م.
16
صدر، سید محمد باقر؛ دروس فی علم الاصول؛ بیروت: دارالکتب اللبنانی، مکتبه المدرسه، 1406ق.
17
عباس، حامد کاظم؛ الدلاله القرآنیه عند الشریف المرتضی(دراسه لغویه)؛ چاپ اول، بغداد: دارالشؤؤن الثقافیه، 2004م.
18
علیالصغیر، محمدحسین؛ المبادی العامه لتفسیر القرآن الکریم؛ بیروت: دارالمؤرخ العربی، 1420ق.
19
عمر، احمد مختار؛ علم الدلاله، چاپ4، قاهره: عالم الکتب، 1993م.
20
عمید زنجانی، عباسعلی؛ مبانی و روش های تفسیر قرآن؛ چاپ سوم، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1373ش.
21
غذامی، عبدالله محمد؛ الخطیئه و التفکیر؛ چاپ ششم، مغرب: دارالبیضاء (المرکز الثقافی العربی)، 2006م.
22
فایدئی، اکبر؛ «برخی از اندیشه های کلامی شیخ ابوالفتوح رازی»، مجله آینه پژوهش، شماره 94، 1384ش.
23
کنعانی، سید حسین؛ «سیر تحول کاربرد سیاق در تفسیر»، مجله مشکوه، شماره 87، 1384ش.
24
لاینز، جون؛ علم الدلاله؛ ترجمه مجید عبدالحلیم الماشطه؛ بصره: بینا، 1980م.
25
مجلسی، محمدباقربنمحمدتقی؛ بحارالأنوار، چاپ دوم، بیروت: مطبعه مؤسسه الوفاء، 1983م.
26
مصطفی، عواطف کنوش؛ الدلاله السیاقیه عند اللغویین؛ لندن: دارالسیاب للطباعه و النشر، 2007م.
27
معین، محمد؛ فرهنگ معین؛ تهران،انتشارات ادنا، 1386ش.
28
هاشمی، حسین؛ «ابوالفتوح رازی و تفسیر قرآن به قرآن»، فصلنامه پژوهش های قرآنی، مرکز پژوهش های علوم اسلامی و انسانی، ش41، 1384ش.
29
ORIGINAL_ARTICLE
سازگاری إسناد حسنات و سیئات به خدا و انسان در آیات 78 و 79 سورۀ نساء در اندیشۀ فخر رازی و امام خمینی
مسئلۀ «إسناد حسنات و سیئات به خدا» بهمثابه فرعی از فروع مسئلۀ جبر و اختیار، مورد اهتمام فرهنگ قرآنی است. در این میان، در برخی آیات، حسنات و سیئات از جانب خداوند قلمداد شده (نساء:78) اما در برخی دیگر، میان حسنات و سیئات تفکیک بهوجود آمده و حسنات از جانب خدا و سیئات از جانب انسان قلمداد گردیده است که این تفاوت در إسناد، بهمثابه چالشی مهم، همواره مورد اهتمام مفسران بوده که در این میان، فخررازی و امام خمینی با دو نگرش متفاوت به بررسی این مسئله پرداخته و با مبانی مختلف، دو دیدگاه برجسته در حل این مسئله ارائه نمودهاند که در نوشتار حاضر به تنظیم، تقریر، مقایسه و ارزیابی این دو دیدگاه پرداخته شده است. از این رهگذر، مشخص میشود که فخررازی با پذیرش دیدگاه کسب، إسناد حسنات و سیئات به خدا را حقیقی دانسته، إسناد سیئات به انسان را از باب «رعایت ادب» و یا «استفهام انکاری» میداند؛ این درحالی است که به باور امام خمینی، «خیرات» به خدا و «شرور» به ممکنات، إسناد حقیقی دارند اما «شرور» به خدا و «خیرات» به ممکنات، إسناد مجازی.
© عشریه، ر. (1399). سازگاری إسناد حسنات و سیئات به خدا و انسان در آیات 78 و 79 سورۀ نساء، دوفصلنامۀ پژوهشهای تفسیر تطبیقی. 6 (11)، 186-161. Doi: 10.22091/ptt.2020.4643.1601
https://ptt.qom.ac.ir/article_1539_e696675a754526fcf37369061052dfaa.pdf
2020-06-21
161
186
10.22091/ptt.2020.4643.1601
حسنات
سیئات
خیرات
شرور
فخررازی
امام خمینی
رحمان
عشریه
oshryeh@quran.ac.ir
1
دانشیار دانشگاه علوم ومعارف قرآن کریم قم
LEAD_AUTHOR
قرآن کریم
1
اسفراینى، ملا اسماعیل؛ انوار العرفان؛ چاپ اول، قم: دفتر تبلیغات اسلامى، 1383ش.
2
اسماعیلی، محمدعلی؛ شرح رساله طلب و اراده امام خمینی (پژوهشی در توحید صفاتی، کلام الهی، اراده الهی، جبر و اختیار، سعادت و شقاوت و سرشت انسان)؛ چاپ اول، قم: جامعة المصطفی العالمیة، 1396ش.
3
اشعرى، ابوالحسن؛ اللمع فی الرد على أهل الزیغ و البدع؛ تصحیح وتعلیق و تقدیم: حموده غرابة؛ قاهره: المکتبة الأزهریة للتراث، بیتا.
4
اشعرى، ابوالحسن؛ مقالات الإسلامیین و اختلاف المصلین؛ چاپ سوم، آلمان: ویسبادن، 1400ق.
5
بهرامی، محمد؛ «خیر و شرّ در منظر علامه طباطبایی»؛ فصلنامه پژوهشهای قرآنی، شماره 48، 1385ش.
6
تفتازانی، سعدالدین؛ شرح المقاصد؛ مقدمه و تحقیق و تعلیق: عبدالرحمن عمیره، چاپ اول، بیجا: نشر الشریف الرضی، 1409ق.
7
ثعلبى نیشابورى، ابواسحاق؛ الکشف و البیان عن تفسیر القرآن؛ چاپ اول، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1422ق.
8
جرجانی، میرسیدشریف؛ شرح المواقف؛ چاپ اول، قم: الشریف الرضی، 1325ق.
9
خمینی، روحالله؛ الطلب و الاراده؛ چاپ دوم، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1421ق.
10
خمینی، روحالله؛ تقریرات فلسفه (تقریرات درس امام خمینی)؛ مقرر: سید عبدالغنى اردبیلى؛ قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى، 1392ش.
11
خمینی، روحالله؛ شرح چهل حدیث؛ چاپ سی و یکم، قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1383ش.
12
خمینی، روحالله؛ لب الأثر فی الجبر و القدر؛ مقرر: جعفر سبحانی؛ چاپ اول، قم: مؤسسة الإمام الصادق علیه السلام، 1418ق.
13
رازى، فخرالدین، مفاتیح الغیب؛ چاپ سوم، بیروت: دار احیاء التراث العربى،1420ق.
14
رازى، فخرالدین؛ الأربعین فی أصول الدین؛ چاپ اول، قاهره: بینا، 1986م.
15
رازى، فخرالدین؛ القضاء و القدر؛ تصحیح و تعلیق: محمدمعتصم بالله، چاپ دوم، بیروت: دار الکتاب العربی، 1414ق.
16
رازى، فخرالدین؛ تلخیص المحصل المعروف بنقد المحصل؛ چاپ دوم، بیروت: دار الاضواء، 1405ق.
17
راغب اصفهانی، حسینبنمحمد؛ مفردات الفاظ القرآن الکریم؛ چاپ اول، دمشق: دارالقلم، 1412ق.
18
سبزواری، ملاهادی؛ شرح الاسماء الحسنی؛ تحقیق: نجفقلی حبیبی؛ تهران: انتشارات دانشگاه تهران،1372ش.
19
صدرالمتألهین، محمدبنابراهیم؛ الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة؛ چاپ سوم، بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1981م.
20
صدرالمتألهین، محمدبنابراهیم؛ تفسیر القرآن الکریم؛ چاپ دوم، قم: بیدار، 1366ش.
21
صدرالمتألهین، محمدبنابراهیم؛ شرح أصول الکافی؛ چاپ دوم، تهران: مؤسسه مطالعات وتحقیقات فرهنگی وابسته به وزارت فرهنگ وارشاد عالی، 1383ش.
22
صدوق، محمدبنعلی؛ التوحید؛ چاپ اول، قم: موسسة النشر الاسلامی، 1398ق.
23
طباطبایی، سیدمحمدحسین؛ المیزان فی تفسیر القرآن؛ چاپ اول، بیروت: مؤسسة الاعلمی، 1411ق.
24
طباطبایی، سیدمحمدحسین؛ نهایة الحکمة؛ تصحیح وتعلیق: غلامرضا فیاضی؛ چاپ سوم، قم: مؤسسه آموزشی امام خمینی، 1385ش.
25
طبرسى، فضلبنحسن؛ مجمع البیان فى تفسیر القرآن؛ چاپ سوم، تهران: انتشارات ناصر خسرو، 1372ش.
26
طوسى، محمدبنحسن؛ التبیان فى تفسیر القرآن؛ تحقیق: احمد قصیرعاملى، چاپ اول، بیروت: دار احیاء التراث العربى، بیتا.
27
عبدالجبار، ابوالحسن؛ المغنی فی ابواب التوحید و العدل؛ قاهره: الدار المصریة، 1965م.
28
عبدالجبار، ابوالحسن؛ شرح الاصول الخمسة؛ تعلیق: احمدبنحسین ابی هاشم؛ چاپ اول، بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1422ق.
29
فیاض لاهیجى؛ گوهر مراد؛ چاپ اول، تهران: نشر سایه، 1383ش.
30
فیض کاشانى؛ الشافی فی العقائد و الأخلاق و الأحکام؛ چاپ اول، تهران: لوح محفوظ، 1425ق.
31
فیومی، احمدبنمحمدبنعلی؛ المصباح المنیر؛ چاپ اول، قم: دارالهجرة، 1405ق.
32
کریمزاده قراملکی، قربانعلی؛ «مسألۀ شرّ و انتساب آن به خداوند با تکیه بر آیه 79 - 78 نساء»، فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات تفسیری، شماره 20، 1393ش.
33
کلینى، محمدبنیعقوب؛ الکافی؛ چاپ چهارم، تهران: الطبعة الإسلامیة، 1407ق.
34
موسوی بجنوردی، سیدمحمد؛ «خیر و شرّ»، فصلنامه علمی پژوهشی متین، شماره 23 و 24، 1383ش.
35
میرداماد، محمدباقر؛ التعلیقة على أصول الکافی؛ چاپ اول، قم: خیام، 1403ق.
36
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی تطبیقی آیه 80 سورۀ نمل در نگاه فریقین با تأکید بر نقد نظریۀ عدم سماع اموات
بررسی آیات شریفۀ قرآن در میان مفسران فریقین میتواند در بهدست آوردن معنای صحیح و جامعتری از آیات و رفع بعضی اختلافات ظاهری و نقد دیدگاههای هردو گروه راهگشا باشد. باوجود نقاط مشترک، در تفسیر آیه 80 سورۀ مبارکۀ نمل، اختلافاتی در تفسیر قسمت اول آن بهچشم میخورد. برخی این آیۀ شریفه را دلیل مثبتی بر نظریۀ «عدم سماع اموات» میدانند و بعضی از مفسرین، چنین برداشتی از این آیه را نادرست میشمارند. این مقاله با روش تحلیلی-انتقادی به بررسی تطبیقی این موارد اختلاف میپردازد. پژوهشهای این نوشتار در چند گام به این موارد منتج میشوند که اولاً میتوان مطابق با دیدگاه علامه طباطبایی گفت تشبیه در این آیۀ شریفه بهکار نرفته است؛ ثانیاً اثبات میگردد که اگرهم تشبیه را بپذیریم، وجه شبه عدم انتفاع یا فقدان حیات است نه عدم سماع؛ ثالثاً روشن میشود که حتی در صورت پذیرش عدم سماع بهعنوان وجه شبه، مخالفت با صریح آیات دیگر قرآن و همچنین روایاتی که حتی در منابع اهلسنت نیز وجود دارد. نتیجه اینکه مجموعۀ این موارد، دلایلی متقن مبنی بر این مطلب است که این آیۀ شریفه، نهتنها نمیتواند مؤید و مثبتی بر نظریۀ عدم سماع اموات باشد، بلکه نافی این عقیده است.
© نقیه، م.ر؛ ابراهیمی فخاری، آ. (1399). بررسی تطبیقی آیه 80 سورۀ نمل در نگاه فریقین با تأکید بر نقد نظریۀ عدم سماع اموات، دوفصلنامۀ پژوهشهای تفسیر تطبیقی. 6 (11)، 206-187. Doi: 10.22091/ptt.2020.3565.1425
https://ptt.qom.ac.ir/article_1544_bc28db4978d917aeea0bc42d5ed49013.pdf
2020-06-21
187
206
10.22091/ptt.2020.3565.1425
فریقین
سماع موتی
قرآن کریم
مشترکات
اختلافات
محمد رضا
نقیه
naghieh_110@yahoo.com
1
استادیار گروه معارف دانشگاه علوم پزشکی اصفهان
LEAD_AUTHOR
آزاده
ابراهیمی فخاری
msarjooghian@gmail.com
2
دانشجوی دکتری تفسیر تطبیقی موسسه آموزش عالی فاطمه الزهرای خراستگان
AUTHOR
قرآن کریم؛ محمد باقر موسوی همدانی
1
آشتیانی، محمد؛ قضاء الاشتیانی؛ بیجا: بینا، بیتا.
2
آلوسی، سید محمود؛ روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم؛ چاپ اول، بیروت: دار الکتب العلمیه، 1415ق.
3
ابنابیالحدید، عبدالحمید؛ شرح نهج البلاغه؛ چاپ اول، قم: مکتبه آیتالله مرعشی نجفی، 1404ق.
4
ابندرید، محمدبنحسن؛ جمهره اللغة؛ چاپ اول، بیروت: دار العلم للملایین، 1376ش.
5
ابن عاشور، محمدبنطاهر؛ التحریر و التنویر؛ بیجا: بینا، بیتا.
6
ابنفارس،احمد؛ معجم مقاییس اللغظ؛ چاپ اول، قم: مکتب اعلام الاسلامی، 1404ق.
7
ابنمنظور، محمدبنمکرم؛ لسان العرب؛ چاپ سوم، بیروت: دار الصادر، 1414ق.
8
ابوالفتوح رازی، حسینبنعلی؛ روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن؛ مشهد: آستان قدس رضوی، 1408ق.
9
ازهری، محمدبناحمد؛ تهذیب اللغه؛ چاپ اول، بیروت: دار احیاء تراث العربیه، 1421ق.
10
البانی، محمدناصرالدین؛ صحیح و ضعیف سنن ابن ماجه؛ مصر: مرکز نور الاسلام، بیتا.
11
بغوی، حسین؛ معالم التنزیل فی تفسیر القرآن؛ چاپ اول، بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1420ق.
12
بن باز، عبدالعزیز؛ مجموع الفتاوی؛ بیجا: دار الافتاء، بیتا.
13
جرجانی، ابوالمحاسن؛ جلاء الاذهان و جلاء الاخزان؛ چاپ اول، تهران: دانشگاه تهران، 1377ش.
14
جوهری،اسماعیلبنحماد؛ الصحاح؛ چاپ اول، بیروت: دار العلم للملایین، 1376ش.
15
حر عاملی، محمد؛ وسائل الشیعه؛ چاپ اول، قم: مؤسسه آل البیت(علیهم السلام)، 1409ق.
16
دروزه، محمدعزت؛ التفسیر الحدیث؛ قاهره: دار احیاء الکتب العربیه، 1383ش.
17
راغب اصفهانی، حسینبنمحمد؛ المفردات فی غریب القرآن؛ چاپ اول، دمشق: دارالعلم الدار الشامیه، 1412ق.
18
زحیلی، وهبهبنمصطفی؛ التفسیر المنیر فی تفسیر الشریعه و النهج؛ چاپ دوم، بیروت: دار الفکر المعاصر، 1418ق.
19
زبیدی، محمد بن محمد؛ تاج العروس؛ چاپ اول، بیروت: دارالفکر، 1414ق.
20
زحیلی، وهبه بنمصطفی؛ التفسیر الوسیط؛ چاپ اول، دمشق: دار الفکر، 1422ق.
21
زمخشری، محمود؛ الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل؛ چاپ سوم، بیروت: دار الکتاب العربی، 1407ق.
22
شریف رضی، محمدبنحسن؛ نهج البلاغه؛ حسین انصاریان؛ چاپ اول، قم: دار العرفان، 1388ش.
23
طباطبایی، محمدحسین؛ المیزان فی تفسیر القرآن؛ چاپ پنجم، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه، 1417ق.
24
طبرسی، فضلبنحسن؛ مجمع البیان لعلوم القرآن؛ چاپ سوم، تهران: ناصر خسرو، 1372ش.
25
طبری، محمدبنجریر؛ جامع البیان فی تفسیر القرآن؛ چاپ اول، بیروت: دار المعرفه، 1412ق.
26
طریحی، فخرالدین؛ مجمع البحرین؛ چاپ سوم، تهران: مرتضوی، 1375ش.
27
طوسی، محمدبنحسن؛ التبیان فی تفسیر القرآن؛ بیروت: دار احیاء التراث العربی، بیتا.
28
عاملی، ابراهیم؛ تفسیر عاملی؛ تهران: انتشارات صدوق، 1360ش.
29
فراهیدی، خلیلبناحمد؛ العین؛ چاپ دوم، قم: انتشارات هجرت، 1409ق.
30
فیومی، احمدبنمحمد؛ المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی؛ چاپ دوم، قم: دار الهجره، 1414ق.
31
قاسمی، محمدجمالالدین؛ محاسن التأویل؛ چاپ اول، بیروت: دار الکتب العلمیه، 1418ق.
32
قرشی، علیاکبر؛ قاموس القرآن؛ چاپ ششم، تهران: دار الکتب الاسلامیه، 1371ش.
33
قشیری نیشابوری، مسلمبنالحجاج؛ صحیح مسلم؛ بیروت: دار احیاء التراث العربی، بیتا
34
قمی مشهدی، محمد؛ کنز الدقائق و بحر الغرائب؛ چاپ اول، تهران: وزارت ارشاد اسلامی، 1368ش.
35
کاشانی، ملافتحالله؛ منهج الصادقین فی الزام المخالفین؛ تهران: کتابفروشی محمد حسن علی، 1336ش.
36
مراغی، احمدبنمصطفی؛ تفسیر المراغی؛ بیروت: دار احیاء التراث العربی، بیتا.
37
مصطفوی، حسن؛ التحقیق فی الکلمات القرآن الکریم؛ چاپ سوم، بیروت: دار الکتب العلمیه، 1430ق.
38
مطلوب، احمد؛ معانی بیان بدیع؛ چاپ اول، بیروت: مکتبه لبنان ناشرون، بیتا
39
نسائی، ابوعبدالرحمن؛ السنن الصغری النسائی؛ چاپ دوم، حله: مکتب المطبوعات الاسلامیه، 1406ق.
40
ORIGINAL_ARTICLE
اعتبارسنجی دیدگاه تفسیری علّامه طباطبایی و مفسّران المنار پیرامون رفع طور و مسخ بنیاسرائیل
اگرچه قرآن کریم در طول چهارده قرنی که بر آن گذشته، همواره در معرض برداشتها و خوانشهای متفاوت و بعضاً متعارض قرار داشته است ولی پیشرفت بیسابقۀ علوم تجربی در دوران معاصر، مفسّران قرآن کریم را واداشت، صرفنظر از تفاوت در مبانی و روش تفسیری، نگاه علمی و عقلی خود به آیات قرآن را تقویت کنند. محمّد عبده از پیشگامان جریان نواعتزالی سعی داشته مواجههای متعادل با قرآن در امور خارقِ عادت داشته باشد، از این رو در کنار پذیرش تعبّدی آنها، برخی احتمالات و توجیهات علمی را نیز روا دانسته است. اما صاحب تفسیر المیزان طرح توجیهات علمی را بهمنزلۀ انکار خوارق عادت دانسته، و تعامل درست را پذیرش ظاهری آنها بر وجه اعجاز معرفی نموده، و در صورت لزوم، به تبیین فلسفی و اثبات امکان عقلی آنها روی آورده است که بهنظر میرسد نظر علامه صحیحتر و دارای ادلۀ متقنتری است. موضوع نوشتار پیشرو، مطالعۀ تطبیقی «کندن کوه» و «مسخ بنیاسرائیل» بهعنوان دو امر خارق عادت در قرآن و اعتبارسنجی ادلّه و قرائن مؤیّد هرکدام از این دو دیدگاه است.
© رضوی، س.م؛ طاهر، م؛ نبوی، س.م. (1399). اعتبارسنجی دیدگاه تفسیری علّامه طباطبایی و مفسّران المنار پیرامون رفع طور و مسخ بنیاسرائیل،6 (11)، 234-207. Doi: 10.22091/ptt.2020.4428.1571
https://ptt.qom.ac.ir/article_1499_558a59485a4b4fb1a93ab1cc5135d8a9.pdf
2020-06-21
207
235
10.22091/ptt.2020.4428.1571
خوارق عادت
عبده
طباطبایی
مسخ
رفع جبل
مهری
طاهر
rahasetareyou977@gmail.com
1
* دانشآموخته دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز
LEAD_AUTHOR
سید محمد
رضوی
dsmrazavi@yahoo.com
2
استادیار و عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز
AUTHOR
سیدمجید
نبوی
majidnabavi1366@gmail.com
3
دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه اراک
AUTHOR
قرآن کریم؛ با ترجمۀ محمد مهدی فولادوند
1
آل غازی، عبدالقادر؛ تفسیرالقرآن العظیم (بیان المعانی علی حسب الترتیب النزول)؛ دمشق: مطبعه الترقی، 1382ق.
2
آلوسى، سید محمود؛ روح المعانى فى تفسیر القرآن العظمی؛ به تحقیق على عبدالبارى عطیه؛ چاپ اول، بیروت: دارالکتب العلمیه، 1415ق.
3
ابنابىحاتم، عبدالرحمنبنمحمد؛ تفسیر القرآن العظمی؛ به تحقیق اسعد محمد الطیب؛ چاپ سوم، عربستان: مکتبة نزار مصطفى الباز، 1419ق.
4
ابندرید، محمدبنحسن؛ جمهرة اللغة؛ چاپ اول، بیروت: دار العلم للملایین، بیتا.
5
ابنعاشور، محمدبنطاهر؛ التحریر و التنویر؛ چاپ اول، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1422ق.
6
ابنعجیبه، احمدبنمحمد؛ البحر المدید فى تفسیر القرآن المجید؛ به تحقیق احمد عبدالله قرشى رسلان؛ قاهره: دکتر حسن عباس زکى، 1419ق.
7
ابنعربى، محمدبنعلى؛ تفسیر ابن عربى؛ به تحقیق رباب سمیر مصطفى؛ چاپ اول، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1422ق.
8
ابنعطیه، عبدالحقبنغالب؛ المحرر الوجیز فى تفسیر الکتاب العزیز؛ چاپ اول، بیروت: دار الکتب العلمیة، منشورات محمدعلی بیضون، 1422ق.
9
ابنکثیر دمشقى، اسماعیلبنعمرو؛ تفسیر القرآن العظمی؛ به تحقیق محمدحسین شمسالدین؛ چاپ اول، بیروت: دار الکتب العلمیة - منشورات محمدعلى بیضون، 1419ق.
10
ابوالفتوح رازى، حسینبنعلى؛ روض الجنان و روح الجنان فى تفسیر القرآن؛ به تحقیق محمدجعفر یاحقى و محمدمهدی ناصح؛ مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامى آستان قدس رضوى، 1408ق.
11
ابوحیان اندلسی، محمدبنیوسف؛ البحر المحیط فى التفسیر؛ به تحقیق صدقی محمد جمیل؛ بیروت: دار الفکر، 1420ق.
12
امین، نصرتبیگم؛ تفسیر مخزن العرفان در علوم قرآن؛ بىجا: بىنا، بىتا.
13
بلاغی، سید عبدالحجت؛ حجة التفاسیر و بلاغ الإکسیر؛ قم: انتشارات حکمت، 1386ق.
14
بیضاوى، عبداللهبنعمر؛ أنوار التنزیل و أسرار التأویل؛ به تحقیق محمد عبدالرحمن المرعشلى؛ چاپ اول، بیجا: دار احیاء التراث العربى، 1418ق.
15
ثعالبى، عبدالرحمنبنمحمد؛ تفسیر الثعالبى المسمى بالجواهر الحسان فى تفسیر القرآن؛ چاپ اول، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1418ق.
16
جرجانى، عبدالقاهربنعبدالرحمن؛ درج الدرر فى تفسیر القرآن العظیم؛ چاپ اول، اَمان: دار الفکر، 1430ق.
17
جوهرى، اسماعیلبنحماد؛ الصحاح؛ به تحقیق و تصحیح احمد عبدالغفور عطار؛ چاپ اول، بیروت: دار العلم للملایین، بیتا.
18
حموش، مکی؛ الهدایه الی بلوغ النهایه؛ شارجه: جامعه الشارقه کلیه الدراسات العلیا و البحث العلمی، 1429ق.
19
حویزی، عبدعلیبنجمعه؛ تفسیر نور الثقلین؛ قم: اسماعیلیان، 1415ق.
20
راغب اصفهانی، حسین بنمحمد؛ تفسیر الراغب الاصفهانی من اول سوره آلعمران و حتی نهایه الایه (113) من سوره النساء؛ به تحقیق عادلبنعلی شدی؛ ریاض: مدار الوطن للنشر، 1424ق.
21
زحیلى، وهبةبنمصطفى؛ التفسیر المنیر فى العقیدة و الشریعة و المنهج؛ چاپ دوم، دمشق: دار الفکر المعاصر، 1418ق.
22
زمخشرى، محمود؛ الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل؛ چاپ سوم، بیروت: دار الکتاب العربی، 1407ق.
23
سمرقندى، نصربن محمدبناحمد؛ بحر العلوم؛ چاپ اول، بیروت: دارالفکر، 1416ق.
24
سید مرتضی؛ الامالی؛ به تصحیح شیخ احمدبنامین شنقیطی؛ چاپ اول، قم: منشورات کتابخانه آیتاللّه مرعشی، 1403ق.
25
سیوطی، عبدالرحمنبنابیبکر؛ الدر المنثور فی التفسیر بالماثور؛ قم: کتابخانه عمومی حضرت آیتالله العظمی مرعشی نجفی، 1404ق.
26
شبر، سید عبدالله؛ تفسیر القرآن الکریم (شبر)؛ بیروت: دار البلاغة للطباعة و النشر، ۱۴۱۲ق.
27
شریف لاهیجى، محمدبنعلى؛ تفسیر شریف لاهیجی؛ به تحقیق میر جلالالدین حسینى ارموى (محدث)؛ چاپ اول، تهران: دفتر نشر داد، 1373ش.
28
شوکانى، محمدبنعلى؛ فتح القدیر؛ چاپ اول، بیروت: دار ابنکثیر-دار الکلم الطیب، 1414ق.
29
شیبانی، محمدبنحسن؛ نهج البیان؛ تهران: بنیاد دایرة المعارف اسلامی، ۱۴۱۳ق.
30
صادقى تهرانى، محمد؛ الفرقان فى تفسیر القرآن بالقرآن و السنه؛ چاپ دوم، قم: انتشارات فرهنگ اسلامى، 1406ق.
31
صدرالدین شیرازی، محمدبنابراهیم؛ تفسیر القرآن؛ قم: نشر بیدار، 1366ش.
32
طالقانی، سید محمود؛ پرتوی از قرآن؛ چاپ چهارم، تهران: شرکت سهامى انتشار، 1362ش.
33
طباطبایى، سید محمدحسین؛ المیزان فى تفسیر القرآن؛ چاپ پنجم، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، 1417ق.
34
طبرانی، سلیمانبناحمد؛ التفسیر القرآن العظیم (الطبرانی)؛ إربد: دار الکتاب الثقافی، 2008م .
35
طبرسى، فضلبنحسن؛ مجمع البیان فى تفسیر القرآن؛ به مقدمۀ محمدجواد بلاغی؛ چاپ سوم، تهران: انتشارات ناصرخسرو، 1372ش.
36
طبرى، ابوجعفر محمدبنجریر؛ جامع البیان فى تفسیر القرآن؛ چاپ اول، بیروت: دار المعرفه، 1412ق.
37
طوسی، محمدبنحسن؛ التبیان فى تفسیر القرآن؛ به تحقیق احمد قصیر عاملى و مقدمۀ شیخ آقابزرگ تهرانى؛ بیروت: دار احیاء التراث العربی، بیتا.
38
عبده، محمد و رشیدرضا، سید محمد؛ المنار؛ چاپ دوم، قاهره: بینا، 1366ق.
39
فخرالدین رازى، ابوعبدالله محمدبنعمر؛ مفاتیح الغیب؛ چاپ سوم، بیروت: دار احیاء التراث العربى، 1420ق.
40
فراهیدى، خلیلبناحمد؛ العین؛ چاپ دوم، قم: نشر هجرت، 1409ق.
41
فضل الله، محمد حسین؛ من وحى القرآن؛ چاپ اول، بیروت: دار الملاک ، 1419ق.
42
فیروز آبادى، محمدبنیعقوب؛ القاموس المحیط؛ چاپ اول، بیروت: دار الکتب العلمیة، بیتا.
43
فیض کاشانی، محسن؛ التفسیر الصافی؛ قم: مؤسسة الهادی، ۱۴۱۶ق.
44
قرشی، سید علیاکبر؛ احسن الحدیث؛ چاپ سوم، تهران: بنیاد بعثت، 1377ش.
45
کاشفی سبزواری، حسین؛ جواهر التفسیر؛ تهران: دفتر نشر میراث مکتوب، 1379ش.
46
کلینى، محمد بن یعقوب؛ الکافی؛ چاپ اول، قم: انتشارات دارالحدیث، 1429ق.
47
ماتریدی، محمدبنمحمد؛ تاویلات اهل السنه (تفسیر الماتریدی)؛ بیروت: دارالکتب العلمیه - منشورات محمدعلی بیضون، 1426ق.
48
ماوردی، علیبنمحمد؛ النکت و العیون تفسیر الماوردی؛ بیروت: دارالکتب العلمیه - منشورات محمدعلی بیضون، بیتا.
49
مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى؛ بحارالأنوار؛ چاپ دوم، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1404ق.
50
مراغى، احمد مصطفى؛ تفسیر المراغى؛ چاپ اول، بیروت: دار الفکر، بیتا.
51
مشکور، محمدجواد؛ فرهنگ تطبیقی عربی با زبانهای سامی و ایرانی؛ تهران: انتشارات دنیای فرهنگ ایران، 1357ش.
52
مصطفوى، حسن؛ تفسیر روشن؛ چاپ اول، تهران: مرکز نشر کتاب، 1380ش.
53
مغنیه، محمدجواد؛ التفسیر الکاشف؛ چاپ اول، قم: دار الکتاب الإسلامی ، 1424ق.
54
مقاتلبنسلیمان؛ تفسیر مقاتلبنسلیمان؛ به تحقیق عبدالله محمود شحاته؛ چاپ سوم، بیروت: دار احیاء التراث العربى، 1423ق.
55
مکارم شیرازى، ناصر؛ تفسیر نمونه؛ چاپ اول، قم: مدرسۀ امام علىبنابیطالب(ع)، 1421ق.
56
ملکى میانجى، محمدباقر؛ مناهج البیان فى تفسیر القرآن؛ چاپ اول، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، 1414ق.
57
نجفى خمینى، محمدجواد؛ تفسیر آسان؛ چاپ اول، تهران: انتشارات اسلامیه، 1398ق.
58
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل تطبیقی روش تفسیری شیخ اشراق و شیخالرئیس
همواره نظرات و آراء ابنسینا و شیخ اشراق بهعنوان بزرگان دو مکتب مشاء و اشراق مورد توجه و نقد و بررسی صاحب نظران قرار گرفته که یکی از مهمترینِ این مباحث، روش تفسیری این دو فیلسوف است. شیخ اشراق برخلاف ابنسینا دارای اثر تفسیری مستقلی که به ما رسیده باشد نیست ولی از لابهلای مجموعه مصنفاتش میتوان روش تفسیری وی را استخراج و عرضه کرد. گرایش تفسیری ابنسینا یک گرایش کاملاً عقلی است درحالیکه گرایش تفسیری شیخ اشراق گرایشی عرفانی می باشد. طبعاً روش تفسیری ابنسینا نیز روشی عقلی بوده، برخلاف شیخ اشراق که در اغلب موارد از روش ذوقی عرفانی بهره برده و بهندرت از روش قرآن به قرآن و درمواردی نیز در مباحث عقلی به آیات قرآن استناد نموده است که آن را میتوان نوعی روش تفسیری عقلی خواند. این دو فیلسوف در تفسیر آیات دو وجه اشتراک دارند، یکی عدم تأویل و تطبیق آیات بر نظرات خویش و پرهیز ایشان از تحمیل رأی و نظر خود بر آیات؛ و دیگری عدم بهره برداری از روایات در تفسیر آیات.
© مهدویفرد، الف.ع؛ شاکریموحد، الف. (1399). تحلیل تطبیقی روش تفسیری شیخ اشراق و شیخالرئیس،6 (11)، 251-235. Doi: 10.22091/ptt.2020.4404.1587
https://ptt.qom.ac.ir/article_1547_d2c1ee285061eb822d9b6449e59dd85c.pdf
2020-06-21
235
253
10.22091/ptt.2020.4404.1587
ابنسینا
شیخ اشراق
روش تفسیری
گرایش تفسیری
تفسیر عقلی و عرفانی
امیرعباس
مهدوی فرد
aa.mahdavifard@qom.ac.ir
1
استادیار گروه معارف دانشگاه قم
LEAD_AUTHOR
امین الله
شاکری موحد
amin.s.2657@gmail.com
2
دانشجوی دکتری مدرسی معارف اسلامی، دانشکده الهیات، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
AUTHOR
قرآن کریم
1
ابنسینا، حسینبنعبدالله؛ رسائلفیتفسیرالقرآن؛ چاپ اول، قم: مکتبه التفسیر و علوم القرآن، 1385ش.
2
ابنفارس، احمدبنفارس؛ معجم مقاییس اللغة؛ چاپ اول، قم: مکتب الاعلام الاسلامی، 1404ق.
3
ابنمنظور، محمدبنمکرم؛ لسان العرب؛ چاپ سوم، بیروت: ناشر دار صادر، 1414ق.
4
ایازی، محمدعلی؛ المفسرون حیاتهم ومنهجهم؛ چاپ اول، بیجا: مؤسسة الطباعة و النشر وزارة الثقافة و الارشاد الاسلامی، 1414ق.
5
جاسم، هدی؛ المنهج الاثری فی تفسیرالقرآن الکریم؛ قم: مرکز النشر مکتب الاعلام الاسلامی، 1372ش.
6
جوادیآملی، عبدالله؛ تسنیم؛ چاپ اول، قم: نشر اسراء، 1378ش.
7
جوهرى، اسماعیلبنحماد؛ الصحاح: تاج اللغة و صحاح العربیة؛ چاپ اول، بیروت: دار العلم للملایین، 1376ق.
8
ذهبی، محمدحسین؛ التفسیر والمفسرون؛ چاپ اول، قاهره: دار الکتب الحدیثة، 1381ش.
9
راغب اصفهانى، حسینبنمحمد؛ مفردات ألفاظ القرآن؛ چاپ اول، بیروت: دار القلم، 1412ق.
10
رضایی اصفهانی، محمدعلی؛ منطق تفسیر قرآن (2) روشها و گرایشهای تفسیر قرآن؛ قم: جامعه المصطفی، 1385ش.
11
سبحانی، جعفر؛ المناهج التفسیریة؛ چاپ سوم، قم: مؤسسه امام صادق، 1384ش.
12
سهروردی، یحییبنحبش؛ مجموعه مصنفات شیخ اشراق؛ چاپ دوم، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگى، 1375ش.
13
طریحى، فخرالدینبنمحمد؛ مجمع البحرین؛ محقق: احمد حسینى اشکورى؛ چاپ سوم، تهران: ناشر مرتضوی، 1375ش.
14
علویمهر، حسین؛ روشها و گرایشهای تفسیری؛ قم: انتشارات اسوه، 1381ش.
15
فیروزآبادى، محمدبنیعقوب؛ القاموس المحیط؛ چاپ اول، بیروت: ناشر دار الکتب العلمیة، 1415ق.
16
مرتضى زبیدى، محمدبنمحمد؛ تاج العروس من جواهر القاموس؛ بیروت: دار الفکر، 1414ق.
17
مودب، سیدرضا؛ روشهای تفسیر قرآن؛ چاپ اول، قم: دانشگاه قم، 1360ش.
18
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی تطبیقی تأثیر سحر بر پیامبر اسلام(ص) در صحیح بخاری و صحیح مسلم با توجه به شأن نزول معوِّذَتَین (سورههای ناس و فلق)
وجود احادیثی در صحیح بخاری و صحیح مسلم و اعتماد بر آنها مبنی بر جادو شدن پیامبر اسلام(ص) موجب شده است که عدهای از مفسران و محدثانِ اهلسنت، سبب و شأن نزول دو سورۀ فلق و ناس را مرتبط با سحر شدن آن حضرت، توسط شخصی به نام لبیدبناعصمِ یهودی بدانند؛ از این رو سحر شدنِ پیامبر(ص) را مخالف عصمت آن حضرت و منافی با شأن نبوت ندانستهاند. این مقاله پژوهشی است در پاسخ به این سوأل که آیا مسحور شدن پیامبر اسلام(ص) بر اساس بعضی احادیث، توسط لبیدبناعصم در مدینه میتواند سبب نزول معوِّذَتَین باشد؟ با توجه به اختلاف مفسران در مکی و مدنی بودن این دو سوره و نیز وجود روایات معارض در شأن نزول آنها و ضعف سندی و محتوایی روایات سحرالنبی، و همچنین سبک و سیاقِ سورههای فلق و ناس که رنگ و بوی مکی بودن دارند، نمیتوان شأن نزول این دو سوره را جریان سحر و جادو شدن پیامبر اسلام(ص) دانست.
© سیدموسوی، س.ح؛ مرتضوی، س.م؛ عبداللهزاده، س.ح. (1399). بررسی تطبیقی تأثیر سحر بر پیامبر اسلام(ص) در صحیح بخاری و صحیح مسلم با توجه به شأن نزول معوِّذَتَین،6 (11)، 276-253. Doi: 10.22091/ptt.2020.3366.1384
https://ptt.qom.ac.ir/article_1542_b3792beac58ab07c33654ff19101393b.pdf
2020-06-21
253
276
10.22091/ptt.2020.3366.1384
سحر
پیامبر اسلام
لبیدبناعصم
سورۀ فلق
سورۀ ناس
سیدحسین
سیدموسوی
shmosavi@ferdowsi.um.ac.ir
1
دانشیار گروه معارف دانشگاه فردوسی مشهد
LEAD_AUTHOR
سیدمحمد
مرتضوی
mortazavi-m@ferdowsi.um.ac.ir
2
دانشیار گروه معارف دانشگاه فردوسی مشهد
AUTHOR
سید حمزه
عبدالله زاده
seyedhamzeh61@yahoo.com
3
دانشجوی دکتری گروه معارف دانشگاه فردوسی مشهد
LEAD_AUTHOR
قرآن کریم
1
ابنابى یعقوب، احمد؛ تاریخ الیعقوبى؛ ج2، قم: اهلالبیت، بیتا.
2
ابنجوزی، جمالالدین أبوالفرج؛ کشف المشکل من حدیث الصحیحین؛ ج2، الریاض: دارالوطن، بیتا.
3
ابنشهرآشوب مازندرانى، محمد؛ مناقب آل أبی طالب(علیهم السلام)؛ قم: علامه، 1379ق.
4
ابنعاشور، محمدبنطاهر؛ التحریر و التنویر؛ ج30، بیروت: موسسه التاریخ، بیتا.
5
ابنفارس، احمد؛ معجم مقاییس اللغه؛ قم: مکتب الاعلام الاسلامی، 1404ق.
6
امام خمینى(س)، روح الله الموسوی؛ ترجمه تحریر الوسیلة؛ تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى، 1386ش.
7
بحرانى، هاشمبنسلیمان؛ البرهان فى تفسیر القرآن؛ قم: بنیاد بعثت، 1416ق.
8
بخاری، محمدبنإسماعیل؛ صحیح البخاری؛ تحقیق: د. مصطفى دیب البغا؛ بیروت: دار ابنکثیر، 1407ق.
9
بدرالدین عینى،أبو محمد محمود؛ عمدة القاری شرح صحیح البخاری؛ بیروت: دار إحیاء التراث العربی، بیتا.
10
بیضاوى، عبداللهبنعمر؛ أنوار التنزیل و أسرار التأویل (تفسیر البیضاوى)؛ به تحقیق محمد عبد الرحمن المرعشلى؛ بیروت: دار احیاء التراث العربى، 1418ق.
11
بیهقی، ابوبکر احمدبنحسینبنعلی؛ دلائل النبوه؛ بیجا: بی نا، بیتا.
12
جصاص احمدبنعلى؛ احکام القرآن؛ بیروت: دار احیاء التراث العربى، 1405ق.
13
خطیب، عبدالکریم؛ التفسیر القرآنى للقرآن؛ بیروت: دار الفکر العربی، بیتا.
14
دروزة، محمد عزت؛ التفسیر الحدیث _ ترتیب السور حسب النزول؛ چاپ دوم، قاهره: دار إحیاء الکتب العربیة، 1383ق.
15
ذَهَبی، شمس الدین أبوعبدالله محمدبنأحمد؛ سیر أعلام النبلاء؛ بیجا: مؤسسة الرسالة، بیتا.
16
راغب اصفهانى، حسینبنمحمد؛ مفردات ألفاظ القرآن؛ بیروت: بینا، 1412ق.
17
زمخشرى، محمود؛ الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل؛ بیروت: دار الکتاب العربی، 1407ق.
18
سیدبنقطببنابراهیم شاذلی؛ فى ظلال القرآن؛ بیروت: دار الشروق، 1412ق.
19
سید مرتضی، علیبنالحسین الموسوی؛ تنزیه الانبیاء؛ بیجا: بینا، بیتا.
20
سیوطی، عبدالرحمنبنأبیبکر؛ الإتقان فی علوم القرآن؛ به تحقیق محمد أبوالفضل إبراهیم؛ بیجا: الهیئة المصریة العامة للکتاب، 1394ق.
21
سیوطی، عبدالرحمنبنأبیبکر؛ أسماء المدلسین؛به تحقیق محمود محمد محمود حسن نصار؛ بیروت: دار الجیل، بیتا الف.
22
سیوطی، عبدالرحمنبنأبیبکر؛ لباب النقول فی أسباب النزول؛ به تصحیح الاستاذ أحمد عبد الشافی؛ بیروت: دار الکتب العلمیة، بیتا ب.
23
شهید ثانى، زینالدین؛ الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة؛ قم: کتابفروشى داورى،1410ق.
24
طالقانى، سیدمحمود؛ پرتوى از قرآن؛ تهران: شرکت سهامى انتشار، 1362ش.
25
طبرسى، فضلبنحسن؛ مجمع البیان فى تفسیر القرآن؛ تهران: ناصر خسرو، 1372ش.
26
طبرسى، فضلبنحسن؛ ترجمه مجمع البیان فى تفسیر القرآن؛ تهران: انتشارات فراهانى، 1360ش.
27
طوسى، محمدبنحسن؛ التبیان فى تفسیر القرآن؛ بیروت دار احیاء التراث العربى، بیتا.
28
طوسى، محمدبنحسن؛ رجال الشیخ الطوسی؛ قم: دفتر انتشارات اسلامى، 1427ق.
29
طوسى، محمدبنحسن؛ الخلاف؛ قم: دفتر انتشارات اسلامى، 1407ق.
30
عزیزی، حسین و جمعی از نویسندگان؛ راویان مشترک؛ قم: بوستان کتاب، بیتا.
31
فخر رازى، محمدبنعمر؛ التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب)؛ بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1420ق.
32
فراهیدى، خلیلبناحمد؛ کتاب العین؛ قم: هجرت، 1409ق.
33
قاسمى، محمد جمالالدین؛ محاسن التأویل؛ بیروت: دار الکتب العلمیه، 1418ق.
34
قرطبى، محمدبناحمد؛ الجامع لأحکام القرآن؛ چاپ اول، تهران: انتشارات ناصر خسرو، 1364ش.
35
قمى، علىبنابراهیم؛ تفسیر القمی؛ قم: دار الکتاب، 1363ش.
36
مراغى، احمدبنمصطفى؛ تفسیر المراغى؛ بیروت: دار احیاء التراث العربى، بیتا.
37
مجلسى، محمدباقر؛ بحار الأنوارالجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار؛ بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1403ق.
38
مصطفوى، حسن؛ التحقیق فى کلمات القرآن الکریم؛ بیروت: دار الکتب العلمیه، 1430ق.
39
معرفت، محمد هادى؛ علوم قرآنى؛ قم: موسسه فرهنگی التمهید، 1381ش.
40
معرفت، محمدهادى؛ التمهید فی علوم القرآن؛ قم: مرکز مدیریت حوزه علمیه، 1374ش.
41
مکارم شیرازى، ناصر؛ تفسیر نمونه؛ تهران دار الکتب الإسلامیة، 1374ش.
42
کاشف الغطاء، شیخ جعفر؛ شرح الشیخ جعفر على قواعد العلاّمة؛ بیجا: مؤسسه کاشف الغطاء-الذخائر، 1420ق.
43
نیشابوری، مسلمبنحجاج؛ صحیح مسلم؛ ریاض: بیت الافکار الدولیه، 1419ق.
44
نیشابورى، نظام الدین حسن بن محمد؛ تفسیر غرائب القرآن و رغائب الفرقان؛ بیروت: دار الکتب العلمیة، 1416ق.
45
واحدى نیشابورى، ابـوالـحـسن علی؛ أسباب النزول؛ بیروت: دار الکتب العلمیة، 1411ق.
46
هواری، هودبنمحکم؛ تفسیر کتاب الله العزیز؛ بیجا: الجزایر دار البصائر، 1426ق.
47