Document Type : Academicm and Research
Author
Abstract
Keywords
سازگاری هدایت و ضلالت با توحید افعالی
همان طور که گذشت توحید افعالی به این معنا است که هر تأثیر و تأثری که در جهان آفرینش واقع می شود در پرتو مشیت و اراده خداوند است. به عبارتی تنها تأثیرگذار مستقل در جهان هستی خداوند است. ولی این منافاتی ندارد که نظام آفرینش بر پایه اسباب و مسببات نهاده شده باشد و مجموع این اسباب و مسببات وابسته به اراده خداوند باشند.از این رو توحید افعالی به این معنا نیست که هر گونه تأثیر گذاری اسباب و مسبب هانفی شوند، بلکه آنها دارای نقشی هستند و تابع اراده خداوند می باشند. یعنی موثر اصلی خداوند است و اسباب و علل ها تأثیرگذاری تبعی دارند.
خداوند به تأثیرگذاری اسباب در پدیده های مادی تصریح کرده است« و انزل من السماء ماء فاخرج به من الثمرات رزقا لکم[1]»
و از آسمان آبی فرستاد و به سبب آن از میوه ها رزقی را برای شما بیرون آورد.
پس اراده الهی چنین است که انسان در عین این که به تأثیرگذاری مستقل خداوند اعتقاد دارد ولی از طریق نظام علی و معلولی تلاش می کند تا به مقاصد خودش نایل شود
درباره هدایت و ضلالت هم ظالم، فاسق، کافر به واسطه ظلم، فسق و کفری که از روی اراده و اختیار انتخاب کرده و مرتکب شده اند دچار گمراهی شده اند وخداوند هم ضلالت و گمراهی مضاعفی را بر آن ها می افزاید و توفیق هدایت را از آن ها سلب می کند. از این رو ضلالت هم به خدا مستند است و هم به انسان هایی که راه انحرافی پیمودند.ولی در هر صورت هم اختیار انسان ها محفوظ است و هم اصل توحید افعالی پابرجا است.
درباره هدایت هم انسان هایی که از روی اختیار مسیر هدایت عمومی خداوند را انتخاب کردند و ایمان و عمل صالح انجام دادند خداوند آن ها را از هدایت پاداشی بهره مند می سازد بنابراین هدایت هم با حفظ اراده و اختیار انسان مستند به خداوند است. و در هر دو حالت، هدایت و ضلالت مکمل چیزی هستند که انسان ها خواسته و انتخاب کرده اند و فخر رازی از این جهت که برخی از آیات قران را بدون ارتباط با آیات دیگر ملاحظه کرده و آن هارا به معنای هدایت و ضلالت اجباری حمل کرده است، دچار غفلتی آشکار شده است.
)
Send comment about this article