نوع مقاله : علمی و پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری رشته علوم قرآن و حدیث دانشگاه تربیت مدرس تهران
2 استادیار رشته علوم قرآن و حدیث دانشگاه تربیت مدرس (نویسنده مسئول)
3 دانشیار رشته علوم قرآن و حدیث دانشگاه تربیت مدرس
چکیده
تازه های تحقیق
نتیجه
در چگونگی ذکر اراده عذاب قبل از استحقاق آن، در آیه شانزدهم سوره اسراء، دیدگاه‌های مختلفی وجود دارد: در آیه تقدیم و تأخیر رخ داده، جواب إذا در آیه نیامده است. اراده در معنای حقیقی خودش به کار نرفته، بلکه به معنای نزدیک شدن است. وجه مشترکی که این سه جواب در ضعف دارند این است که مخالف ظهور آیه هستند. بهترین وجه در تفسیر این بخش از آیه، این است که اراده در معنای حقیقی خودش به‌کاررفته و این اراده عذاب به سبب گناهان متقدم آن‌هاست، نه گناهانی که بعداً مرتکب می‌شوند. اگر اراده مشروط به «امرناهم» شده، به این دلیل است که به‌واسطه تکرار امر، حجت بر آن‌ها تمام شود و هیچ عذری برای آن‌ها باقی نماند.
غالب مفسران فریقین با توجه به عبارت «ففسقوا» و این‌که خداوند منزه از امر به فسق است، متعلق «امرنا» را طاعت گرفته‌اند؛ یعنی "امرناهم بالطاعه ففسقوا ". ولی این وجه خلاف ظهور آیه است؛ زیرا وقتی می‌گوییم: "امرته ففعل و امرته ففسق "، ظهور در این دارد که دستور به‌عین همان عملى صادر شده که او انجام داده و در آیه موردبحث هم ظاهر این است که امر به خود فسق تعلق گرفته، نه به طاعت. مراد از امر هم اراده تکوینی است که به‌صورت غیر مباشر به افعال بندگان تعلق گرفته است؛ یعنی خداوند با فراهم کردن انواع نعمت‌ها برای انسان‌ها، هرچند تشریعا اراده کرده، انسان‌ها آن نعمت‌ها را در راه طاعت استفاده کنند ولی فاسقان با سوء اختیار خود آن‌ها را برای ارتکاب معاصی به کار می‌برند؛ بنابراین بر اساس توحید افعالی، چون خداوند سبب اصلی است، هرچند انسان فاعل مباشر است، درست است که این اراده به خداوند اسناد داده شود.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
Verses related to divine will are among the most thought provoking-verses of the Holy Quran and which have always been debated by the exegetes. Verse sixteen of the al-Isrāʾ Chapter, “And when We desire to destroy a town We command its affluent ones [to obey Allah]. But they commit transgression in it, and so the word becomes due against it, and We destroy it utterly” (Qarai translation), is among one of the difficult verses due to the question of God’s will to punish before the people deserve it and the referent of “we command.” Exegetes have made many efforts to eliminate the conflict of this verse with other verses and proofs and that has resulted in different views. However, the lack of a singular conclusion shows that this issue has not been resolved.
We have strived in this paper, using an analytic-comparative approach in the range of Shiite and Sunni exegeses, to answer the following questions regarding the abovementioned verse: Based on the apparent words of the verse, how is the will to punish before a sin is committed justifiable? Is the referent of “we command” in the phrase “We command its affluent ones [to obey Allah]. But they commit transgression” transgression or obedience? Studies show that the will to punish is due to their previous sins not the sin that has been mentioned in the verse and “we command” refers to an existential command and thus, command has been used in its real meaning and its referent is transgressionc
کلیدواژه‌ها [English]
قرآن.
1. آلوسی، محمود بن عبدالله (1415 ق)، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی، چاپ اول، بیروت: دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون.
2. ابوالفتوح رازی، حسین بن علی (1408 ق)، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
3. ابن عاشور، محمد طاهر (1420 ق)، تفسیر التحریر و التنویر، چاپ اول، بیروت: موسسه التاریخ الادبی.
4. اندلسی، ابوحیان محمد بن یوسف (1402 ق)، البحرالمحیط فی التفسیر، بیروت: دار الفکر.
)
ارسال نظر در مورد این مقاله