بررسی تطبیقی تنبیه بدنی زن در تفاسیر فریقین با توجه به ایه 34 سوره نساء

نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه آزاد اسلامی آشتیان

چکیده

از جمله اموری که در نظام خانواده اتفاق می‌افتد، نافرمانی و سرکشی زن نسبت به شوهر است که در اصطلاح قرآن به آن نشوز می‌گویند. انگیزه های مختلفی از قبیل تحت فشار قرار دادن شوهر برای ارضای خواسته های تجمل گرایانه، امتیازات اقتصادی، میل به معاشرت با دیگران و ... می‌تواند سبب نشوز زن شود. در قرآن برای جلوگیری از نشوز زن از تنبیه بدنی سخن به میان آمده است. حال یکی از سؤال‌های اساسی این است که تنبیه بدنی چگونه با کرامت انسانی زن سازگاری دارد و چگونه خداوند به آن دستور داده است. در این مقاله با توجه به آیه 34 سورۀ نساء از دیدگاه مفسران فریقین به نقد و بررسی این مسئله می پردازیم. روش تحقیق در این نوشتار از جهت نگرش مسئله محور، و از جهت راهبرد توصیفی و تحلیلی است . برآیند تحقیق حاکی از آن است که طبق دیدگاه مفسران فریقین در صورتی که زن حقوق شوهر را نادیده بگیرد، قرآن برای باز پس‌گیری این حق، شوهر را ابتدا ملزم به  پند و اندرز دهی می کند و در صورت بی ثمر بودن این روش، دوری از بستر را توصیه می کند . تنبیه بدنی آن هم با شرایطی خاص زمانی مجاز شمرده می شود که دوری از بستر پاسخ ندهد. بنابراین، حکم تنبیه بدنی تنها یک تجویز ضروری برای مقاطعی کاملا خاص (نشوز زن) است. این حکم نه تنها در موارد دیگر غیر مجاز و نادرست محسوب می شود، بلکه، در روایات زیادی مطلقا ممنوع شمرده شده است. در نتیجه، تنبیه بدنی در موارد خاص هیچ منافاتی با کرامت انسانی زن ندارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Comparative Review of Physical Punishment for Women in Sunni and Shia Commentaries, With Regard to the Verse 34, Chapter Al-Nisa (The Women)

نویسنده [English]

  • Reza Baghizadh palami
چکیده [English]

Reza Baghizadeh[1]
One of the things which may happen in the family is disobedience of wife towards her husband, which is called "Nashoz" in Quranic terms. A wife can be disobedient (nashezeh) toward her husband due to different motivations such as suppressing the husband to satisfy her luxury needs, economic advantages, willing to associate with others, etc. The Holy Quran mentions physical punishment to avoid one's wife's disobedience. Now two basic questions are how physical punishment is consistent with woman's human dignity, and why God commands it? The present article reviews and criticizes the issue from the view of Sunni and Shia commentators, with regard to the verse 34 of Chapter Al-Nisa. It is a problem-based research which uses a descriptive-analytical method. The research findings indicate that Sunni and Shia commentators interpret the Quranic verse as ordering the husband to advise his wife, and then avoid going to bed with her if the advice is useless. Finally, he can punish his wife under certain conditions if two pervious ways are fruitless in order to regain his rights in case she violates them. Therefore, the Quranic order of physical punishment for wife is a necessary prescription for absolutely especial conditions, that is, when the wife is disobedient. It is not only considered improper and forbidden in other cases, but also absolutely forbidden in many traditions. Thence, physical punishment never contradicts with woman's human dignity in certain cases.     
 
 


[1] Assistant professor of Ashtian Azad Islamic University 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quran
  • commentaries
  • disobedience
  • woman
  • physical punishment
  • human dignity
  • Sunni and Shia

اصل مقاله

نتیجه‌گیری:

بر اساس نظر مفسران فریقین تنبیه بدنی زن با کرامت انسانی او منافات ندارد چون:

اولاً: زن و شوهر در قبال همدیگر تعهدی دارند و در صورتی که شوهر به تعهد خود عمل کرد ولی زن عمل نکرد مرد مجبور است او را وادار کند تا به تعهد خود عمل نماید.

ثانیاً: برای متنبه کردن زن قرآن تنبیه بدنی را در مرحله آخر بعد از آن قرار داده است.

ثالثاً: حکم تنبیه بدنی مذکور تنها یک تجویز ضروری برای مقاطعی کاملاً خاص (نشوز زن) و شرایط ویژه است و لذا در عموم موارد دیگر غیر مجاز و نادرست است و اسلام هم به شدت با آن مخالفت و از آن نهی نموده است.

مراجع

1)      قرآن کریم
2)      نهج البلاغه
3)      ابن عربی، ابوعبدالله محیی الدین محمد، تفسیر ابن عربی، دار الإحیاء التراث العربی، بیروت، 1422
4)      ابن‏عربى، محمد بن على، رحمة من الرحمن فى تفسیر و اشارات القرآن، 4جلد، مطبعة نضر - سوریه - دمشق، چاپ: 1، 1410 ه.ق.
5)ابن طاووس. علی بن موسی .الإقبال بالأعمال الحسنة (ط - الحدیثة) دفتر تبلیغات اسلامی .قم.1376
6)      ابن‏کثیر، اسماعیل بن عمر، تفسیر القرآن العظیم( ابن کثیر)،شمس‏الدین، محمد حسین‏،دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون‏،لبنان- بیروت،1419 ه. ق
7)      ابن منظومه، محمدبن مکرم، لسان العرب، ناشر دارصادر، بیروت، 1414ق
8)      بحرانی، سید هاشم، البرهان فی تفسیرالقرآن، ناشربنیاد بعثت، 1416 ق
9)      بغوى، حسین بن مسعود، تفسیر البغوى المسمى معالم التنزیل، 5جلد، دار إحیاء التراث العربی - لبنان - بیروت، چاپ: 1، 1420 ه.ق.
10) بیضاوى، عبدالله بن عمر، أنوار التنزیل و أسرار التأویل (تفسیر البیضاوى)، 5جلد، دار إحیاء التراث العربی - لبنان - بیروت، چاپ: 1، 1418 ه.ق.
11) جوادی آملی، عبدالله، تفسیر تسنیم، مرکز نشر اسراء، 1381 ه.ش
12) جوادی آملی، شمیم ولایت، قم، اسراء، 1388
 
13) جوهری، ابونصراسماعیل بن حماد، صحاح اللغه (یا) تاج اللغه و صحاح العربیه، بی جا،بی تا
 
14) حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نورالثقلین، انتشارات اسماعیلیان، قم، 1415 ق
15) حسن بن علی، التفسیر المنسوب إلى الإمام الحسن العسکری (علیه السلام)، مدرسة الإمام المهدی( علیه السلام)، ایران- قم ،1409 ه. ق‏1361
16) خویی، سید ابولقاسم؛ «البیان فی تفسیر القرآن»، مؤسسة احیاء آثار الامام الخویی;، قم، بی تا
17) رشید رضا، محمد ، تفسیر القرآن الحکیم الشهیر بتفسیر المنار،دار المعرفة،لبنان- بیروت‏،1414ه. ق
18) راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات غریب القرآن، دفتر نشر الکتاب، 1404 ق
19) زمخشری، محمود، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، دارالکتاب العربی، بیروت، 1407ق
20) صدوق، علی بن بابویه قمی، توحید، تحقیق سید هاشم حسین طهرانی، منشورات وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه، قم، بی تا
21) طبرى، محمد بن جریر ،جامع البیان فى تفسیر القرآن( تفسیر الطبرى)،دار المعرفة،لبنان- بیروت‏،،1412 ه. ق‏
22) طبرسی، ابو علی فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، انتشارات ناصرخسرو، تهران، 1372 ه.ش
23) طبرسى، فضل بن حسن، ترجمه تفسیر مجمع البیان، 27جلد، فراهانى - ایران - تهران، چاپ: 1.
24) طبرسى، فضل بن حسن‏، ترجمه تفسیر جوامع الجامع‏، مترجم: عبدالحمیدى، على‏،آستان قدس رضوى، بنیاد پژوهشهاى اسلامى‏- مشهد،1375 ه. ش
25) طباطبایی،محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، انتشارات اسلامی جامعه مدرسین، قم، 1417
26) على بن الحسین، (امام چهارم علیه السلام)‏، الصحیفة السجادیة، دفتر نشر الهادى‏ : قم‏ 1376 ش‏
27) قمى، على بن ابراهیم‏، تفسیر القمی‏،موسوى جزایرى، طیب‏، دار الکتاب‏،ایران- قم‏،1363 ه. ش‏
28) قمى، عباس‏، سفینة البحار، اسوه‏، قم‏1414 ق‏
29) قرطبی، محمدبن احمد، الجامع الأحکام القرآن، انتشارات ناصر خسرو، تهران، 1364 
30) کلینی رازی، محمدبن یعقوب، الکافی، تحقیق علی اکبر غفاری، دار الکتب اسلامیه، چ.4 ، تهران،1365
31) مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، تحقیق یحیی عابدی، دار الإحیاء التراث العربیه، بیروت، 1403
32) موسوی همدانی، سیدمحمد باقر، ترجمه تفسیر المیزان، انتشارات دفتر اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1374
33) مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، دارالکتب اسلامیه، تهران، 1374
34) مصطفوی، حسن، التحقیق فی الکلمات القرآن الکریم، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران، 1360
35) مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، انتشارات صدرا، 1378
36) مغنیه، محمد جواد، تفسیر کاشف، دار الکتب اسلامیه، تهران، 1424
37) نمازی شاهرودی، شیخ علی، مستدرک سفینه البحار، تحقیق شیخ حسن بن علی نمازی، موسسه نشر اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1419 
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار