تفسیر تطبیقی آیه «انذار» از نگاه فریقین

نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه قم

2 دانشگاه

چکیده

آیه: (وَ أَنْذِرْ عَشیرَتَکَ الْأَقْرَبینَ) «شعراء/214» یکی از مهمترین آیاتی است که مأموریت رسول خدا را در مورد دین اسلام و انذارخویشان همراه با تعیین جانشین، به منظور پایه‌گذاری آن درنخستین هسته مرکزی اسلام درآغاز بعثت، بیان می‌کند.این،نخستین آیه‌ای است که درروزهای آغازین،پیامبر را به انذارخویشان نزدیک خود دستورمی دهد وبا وجود فراگیر بودن انذار، به دلایلی،ازبستگان نزدیک وی، آغاز می‌شود. تفسیر درست آیه و اطلاع‌ یابی ازاتفاقات پس از نزول آن، تأثیر مهمی درشناخت فرایند تعیین امام در آیین اسلام دارد زیرا این آیه ، با توجه به روایات قطعی و متواتر شأن نزول که در آثارفریقین مطرح شده است، سندی قوی بر حقانیت اندیشه‌های تشیع در امامت امت اسلامی است. این روایات به روشنی نشان می دهد که امیر مؤمنان، تنها کسی بود که درخواست پیامبر را به منظورجانشینی رسول خدا پذیرفته است. لیکن با این وجود، روایات گوناگون ناهماهنگ و تفاسیر ناسازگاری در آثار تفسیری عامه به چشم می‌خورد که اغراض سیاسی در به وجود آمدن آنها دخیل بوده و به منظور مقابله با خط امامت علوی ساخته و پرداخته شده اند وباید مورد نقد و بررسی قرار گرفته و روایت و تفسیر درست آیه تبیین شود. بنابراین، نوشتار حاضر، با بررسی دقیق آفاق نزول آیه انذار و مفهوم‌شناسی آن و نیز با نقد آراء تفسیری فریقین و روایات شأن نزول و بررسی مشترکات و مفترقات آن ، در یک جمع‌بندی ، نتیجه‌ به دست آمده را در اختیار پژوهشگران تفسیری قرار می‌دهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Comparative Commentary of the Verse of "Warning" (Enzar) from the View of Shia and Sunni

چکیده [English]

The verse "warn your closest relatives" (26:214) is one of the most important verses explaining Holy Prophet's mission on Islam, warning his closest relatives and designating his successor in order to found Islam in its first center at the onset of his mission. It is the first verse which commands Holy Prophet to warn his own closest relatives at early days of his mission. Although the warning addresses general public, it starts with Holy Prophet's closest relatives for some reasons. Correct interpretation of the verse and knowing aftermath of its revelation has a significant role in understanding the process of designating Imam in Islam, because it is a strong document of rightfulness of Shia views on Imamate and Imams of Islamic nation, given the conclusive and widely transmitted hadiths which are discussed in the works of Shia and Sunny works.  These hadiths clearly show that Imam Ali (Commander of the Faithful) was the only person who accepted Holy Prophet's request to be his successor. There are, however, different inconsistent hadiths and commentaries in general commentary works caused by political grudges and counterfeited to confront with 'Alavi (followers of Imam Ali) Shia, which should be reviewed and criticized and the correct commentary of the verse and its relevant hadiths should be explained. Therefore, the present paper carefully studies the horizons of revelation of the verse "warning" and its epistemology, criticizes commentary views of Shia and Sunni and hadiths related to the occasions of its revelation, reviews the commonalities and differences and provides the researchers of commentary with the results.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • the verse of "warning"
  • comparative commentary of Shia and Sunni
  • commentary concepts
  • Occasion of revelation
  • warning closest relatives
  1. قرآن کریم.
  2. ابن أبی حاتم، عبد الرحمن بن محمد: تفسیر القرآن العظیم، مکتبة نزار مصطفی الباز، عربستان سعودی، 1419.
  3. ابن عاشور، محمد طاهر: التحریر و التنویر،چاپ اول نشر مؤسسة التاریخ العربی، لبنان، بیروت، 1420.
  4. ابن کثیر، اسماعیل بن عمرو، تفسیر القرآن العظیم، دار الکتب العلمیه، منشورات محمد علی بیضون، بیروت، 1419.
  5. ابو الفتوح رازی، حسین بن علی: روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، مشهد، 1408.
  6. ابو حیان، محمد بن یوسف: چاپ اول، نشر دار الفکر، لبنان، بیروت، 1420، .
  7. احمدی میانجی، علی: مقاله حدیث الانذار یوم الدار، چاپ مجله رساله الثقلین، شماره 22، مرداد 1376 ش.
  8. آلوسی، سید محمود: روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، دار الکتب العلمیه، بیروت، 1415.
  9. امینی نجفی، شیخ عبد الحسین احمد: الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب،چاپ سوم، مؤسسه دائرة المعارف الفقه الاسلامی، ایران، قم 1425.
  10. بحرانی، سید هاشم: البرهان فی تفسیر القرآن، نشر بنیاد بعثت، تهران، 1416.
  11. بخاری، محمد بن اسماعیل: صحیح البخاری، موقع وزارة الاوقاف المصریة، نشر نامعلوم، بی‌تا.
  12. بغدادی، علاء الدین علی بن محمد: لباب التأویل فی معانی التنزیل، دار الکتب العلمیة، بیروت، 1415.
  13. بغوی، حسین بن مسعود: معالم التنزیل فی تفسیر القرآن، دار احیاء التراث العربی، بیروت، 1418.
  14. بیضاوی، عبد الله بن عمر: انوار التنزیل و اسرار التأویل، نشر دار احیاء التراث العربی، لبنان، بیروت، 1418، چاپ اول.
  15. ثعالبی، عبد الرحمن بن محمد: جواهر الحسان فی تفسیر القرآن، دار احیاء التراث العربی، بیروت، 1418.
  16. ثعلبی نیشابوری، ابو اسحاق احمد بن ابراهیم: الکشف و البیان عن تفسیر القرآن، دار احیاء التراث العربی، بیروت، 1422.
  17. جرجانی، ابو المحاسن حسین بن حسن: جلاء الأذهان و جلاء الأحزان، انتشارات دانشگاه تهران، 1377 ش.
  18. حسکانی، عبید الله بن احمد: شواهد التنزیل لقواعد التفضیل، سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامی، تهران، 1414.
  19. حسینی، سید جواد: مقاله حدیث ولایت (2)، یوم الدار، چاپ مجله مبلغان، ش 122، آبان و آذر 1388 ش.
  20. دشتی، مهدی: مقاله پایان سالهای ابری (بازخوانی مجدد یوم الدار)، مجله سفینه، تابستان 1388، شماره 23.
  21. زحیلی، وهبه: التفسیر المنیر فی ا لعقیدة والشریعة والمنهج،چاپ دوم، نشر دار الفکر، سوریه، دمشق، 1411.
  22. زمخشری، محمود بن عمر: الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، دار الکتاب العربی، بیروت، 1407.
  23. سید قطب، فی ظلال القرآن: نشر دار الشروق، لبنان، بیروت، 1425، چاپ 35.
  24. سیوطی، عبد الرحمن بن ابی بکر: الدر المنثور فی تفسیر بالمأثور،چاپ اول، نشر کتابخانه عمومی حضرت آیت الله العظمی مرعشی نجفی(ره)، قم، 1404.
  25. شاهین لاشین، موسی: «وانذر عشیرتک الأقربین»، مجله منبر الاسلام، سال 45، محرم، 1407، شماره یکم.
  26. شریف لاهیجی، محمد بن علی: تفسیر شریف لاهیجی، دفتر نشر دار، تهران، 1373 ش.
  27. صدوق، محمد بن علی بن بابویه: علل الشرایع، کتاب فروشی داوری، قم، 1385 ش.
  28. طباطبایی، محمدحسین: المیزان فی تفسیر القرآن، منشورات مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، بیروت، لبنان، چاپ اول، 1417.
  29. طبرسی، فضل بن حسن: مجمع البیان فی تفسیر القرآن، انتشارات ناصر خسرو، تهران، 1372 ش.
  30. طبری، ابو جعفر محمد بن جریر: تاریخ الطبری، موقع یعسوب، بی‌تا.
  31. طبری، ابو جعفر محمد بن جریر: جامع البیان فی تفسیر القرآن، نشر دار المعرفة، بیروت، 1412.
  32. طوسی، محمد بن حسن: التبیان فی تفسیر القرآن، دار احیاء التراث العربی، بیروت، تحقیق احمد قصیر عاملی، بی‌تا.
  33. طالعی، عبد الحسین: مقاله حدیث یوم الدار، منابع و صحت حدیث، چاپ مجله سفینه، ش 14 و 15، بهار و تابستان 1386 ش.
  34. عروسی حویزی، عبد علی بن جمعه: تفسیر نور الثقلین، انتشارات اسماعیلیان، قم، 1415.
  35. فخر رازی، محمد بن عمر: التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب)،چاپ سوم، نشر دار احیاء التراث العربی، لبنان، بیروت، 1420.
  36. فرات کوفی، ابو القاسم فرات بن ابراهیم: تفسیر فرات کوفی، سازمان چاپ او انتشارات وزارت ارشاد اسلامی، تهران، 1410.
  37. فیروزآبادی، مجد الدین محمد بن یعقوب: القاموس المحیط، به اشراف محمد نعیم العرقسوسی،چاپ هشتم، نشر مؤسسة الرسالة للطباعة، والنشر والتوزیع، بیروت، لبنان، 1426.
  38. فغفور مغربی، حمید: مقالة بازشناسی دعوت پیامبر(ص)، مجله پژوهشهای اجتماعی اسلامی، مرداد و شهریور 1386، شماره 65.
  39. فیض کاشانی، ملا محسن: تفسیر الصافی، انتشارات الصدر، تهران، 1415.
  40. قاسمی، جمال الدین: محاسن التأویل،چاپ اول، نشر دار الکتب العلمیه، لبنان، بیروت، 1418.
  41. قرطبی، محمد بن احمد: الجامع لاحکام القرآن،چاپ اول، نشر ناصر خسرو، تهران، 1364 ش.
  42. قمی مشهدی، محمد بن محمدرضا: کنز الدقائق و بحر الغرائب، سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامی، تهران، 1368 ش.
  43. قمی، علی بن ابراهیم: تفسیر قمی، دار الکتاب، قم، 1367 ش.
  44. کاشانی، ملا فتح الله: منهج الصادقین فی الزام المخالفین، نشر کتابفروشی محمد حسن علمی، تهران، 1336 ش.
  45. مراغی، احمد بن مصطفی: تفسیر المراغی،چاپ اول، نشر دار الفکر، لبنان، بیروت، بی‌تا.
  46. مرتضی العاملی، سید جعفر: الصحیح من سیرة الامام علی(ع) (المرتضی من سیرة المرتضی)، المرکز الاسلامی للدراسات،چاپ سوم، بیروت،  1431.
  47. مرتضی العاملی، سید جعفر: الصحیح من سیرة النبی الأعظم(ص)،چاپ دوم، نشر دار الحدیث للطباعة و ا لنشر،  1428/ 1386 ش.
  48. مکارم شیرازی و همکاران: تفسیر نمونه،چاپ دهم، نشر دار الکتب الاسلامیه، تهران، 1371 ش.
  49. ملا حویش آل غازی، عبد القادر: بیان المعانی، نشر مطبعة الترقی، دمشق، 1382.
  50. میلانی، علی: حدیث الدار، نشر مرکز الابحاث العقائدیة، قم، 1421.
  51. میلانی، علی: تشیید المراجعات و تفنید المکابرات،چاپ چهارم، نشر الحقائق، قم، 1427.
CAPTCHA Image