اسرائیلیات داستان حضرت مریم وعیسی (ع) در تفاسیر فریقین با تاکید بر بحارالانوار

نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه قم

2 استادیار دانشگاه قم

چکیده

پژوهش حاضر، تحت عنوان "اسرائیلیات داستان حضرت مریم وعیسی(ع)در تفاسیر فریقین، با تاکید بر بحارالانوار"، با هدف استخراج روایات اسرائیلی بحارالانوار در نقل قصص مربوط به آنان نگارش یافته است. هدف عمده این بوده که با بررسی متن بحار در این بخش ها، و سایر آثار علامه مجلسی و تطبیق آن با تفاسیر فریقین، احادیث اسرائیلی داستان آن دو بزرگوار ونحوه برخورد علامه با این روایات و راویان آن ها استخراج شود.
برخی بزرگان (از جمله علامه طباطبایی و علامه عسکری) معتقدند، علامه در انتخاب روایات معتبر و بازشناسی آنها از احادیث ضعیف، تلاشی نداشته و هر غث و سمینی را در بحارالانوار کنار هم گردآورده و به صحت و سقم محتوایی و درستی یا نادرستی نسبت آنها به معصومین، توجهی نداشته است؛ حال آن که بر اساس تامل صورت گرفته در "بیان"ها و توضیحات علامه، ذیل روایات این بخش های بحار، و تطبیق آن با تفاسیر دیگر می توان به تطابق نداشتن پندار عمومی با واقعیت درباره چگونگی مواجهه مولف بحارالانوار با روایات پی برد.
به عبارت دیگر باید گفت از میان انبوه احادیث این بخش های بحار، تعداد بسیار اندکی روایت اسرائیلی را می توان یافت؛ در این موارد هم علامه یا صریحا رأی به نادرستی آن ها داده، و یا با توجه به دیگر ملاک های ایشان در سایر موارد می توان بی اعتباری آن را در نظر علامه به اثبات رساند، چرا که اظهار نظر صریح و قاطع علامه در بطلان اسرائیلیات و راویان آن ها در سراسر بحار به چشم می خورد.
بنابراین، باید گفت علامه مجلسی، در انتخاب روایات بحار دقت لازم را داشته و آن ها را بر اساس ملاک ها و معیارهای خاص خود گزینش کرده است و بدین ترتیب از نفوذ شمار زیادی روایت اسرائیلی به جامع حدیثی بحارالانوار، جلوگیری نموده اند. پس توجه به اسرائیلیات و راویان آن ها و اظهار نظر صریح و قاطع در بطلان آن ها، از موضع گیری های مهم علامه مجلسی در گزینش روایات بحاراست.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Isra'iliyyat (of the Israelites) of the Story of Mary and Jesus (p.b.u.t) in Shia and Sunny Commentaries, with Emphasis on Behar al- Anwar (Seas of Lights)

نویسنده [English]

  • faeze Sadat khosravi 1
چکیده [English]

 
 
The present research entitled "the Isra'iliyyat of the story of Mary and Jesus (p.b.u.t) in Shia and Sunny commentaries, with emphasis on Behar al-Anwar" was conducted with the aim of extracting the Isra'iliyyat of Behar al-Anwar in narrating the stories of Mary and Jesus. It is mainly aimed at extracting the Isra'iliyyat of these stories and elaborating on how Allamah Majlesi  addressed these narratives and their narrators by studying the text of the Behar al-Anwar, reviewing  Allamah's other works and comparing and contrasting them with Shia and Sunny commentaries. Some scholars, including Allamah Tabatabaii and Allamah Askari, believe that Majlesi had not tried to select valid narratives and differentiate them from weak ones and had only gathered all valid and invalid hadiths in Behar al-Anwar without considering their validity or invalidity in relation to infallible Imams, while the analysis of his "remarks" and  explanations under the aforementioned narratives and comparing them with other commentaries show that general public's conception contradicts with how Majlesi had really addressed these narratives. In other words, it should be said that only few Isra'iliyyat can be found among many related narratives, which are explicitly rejected by Majlesi or can be invalidated on the basis of Majlesi's other criteria for other narratives, because there are many instances of his explicit and clear rejection of Isra'iliyyat and their narrators in all parts of Behar al-Anwar. Therefore, it should be said that Allamah Majlesi had carefully selected the narrations on the basis of his specific criteria and had thus prevented the entrance of many Isra'iliyyat into Behar al-Anwar as a complete collection of hadiths. So, it can be concluded that attention to Isra'iliyyat, their narrators and explicit and clear rejection of such narratives is one of the Majlesi's important criteria for selecting narratives for Behar al-Anwar.    
 Seyyedeh Vahideh Rahimi[1]

Faezeh Sadat Khosravi[2]



[1] Assistant professor of Qom University


[2] MA of sciences of the Quran and hadith
Date Received: 2015/10/26, Date of acceptance: 2016/1/6

کلیدواژه‌ها [English]

  • Isra'iliyyat
  • thematic commentary
  • critique of hadith
  • Behar al-Anwar
  • Allamah Mohammad Baqir Majlesi
  • Lady Mary
  • Jesus

مراجع

  1. قرآن کریم؛ ترجمه آیة الله مکارم شیرازی.

    کتاب مقدس: عهد عتیق و عهد جدید.

    1. ابن کثیر، اسماعیل ابن عمر؛ البدایه و النهایه؛ چاپ دوم، بیروت: دارالکتب العلمیه، 1408 ق.
    2. ــــــــــــــــــــــ ؛ تفسیر القرآن العظیم؛ تحقیق محمد حسین شمس الدین‏، چاپ اول، بیروت: دارالکتب العلمیه (منشورات محمدعلى بیضون‏)، 1419 ق.
    3. ابوریه، محمود؛ اضواء علی السنة المحمدیه؛ چاپ پنجم، بی جا: دارالکتاب الاسلامی، بی تا.
    4. ابوشهبه، محمدبن محمد؛ الاسرائیلیات و الموضوعات فی کتب التفسیر؛ چاپ اول، بیروت: دارالجیل، 1413ق.
    5. ابوعزیز، سعد یوسف؛ الاسرائیلیات والموضوعات فی کتب التفاسیر قدیما و حدیثا؛ قاهره: مکتبه التوفیقیه، بی تا.
    6. امین، احمد؛ فجرالاسلام؛ چاپ دهم، بیروت: دارالکتاب العربی، 1969م.
    7. جمعی از نویسندگان؛ دایرة المعارف بزرگ اسلامی؛ زیرنظرکاظم موسوی بجنوردی، چاپ دوم، تهران: مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی، 1369ش.
    8. جمعی از نویسندگان؛دایرة المعارف تشیع؛ زیر نظر احمد صدر حاج سید جوادی، کامران فانی و بهاء الدین خرمشاهی، چاپ دوم، تهران: بنیاد خیریه و فرهنگی شط، 1372ش.
    9. حائری، ابوعلی محمّدبن اسماعیل مازندرانی؛ منتهی المقال فی احوال الرّجال؛ چاپ اوّل، قم: مؤسّسة آل البیت(ع) لاحیاء التراث،  ١۴١۶  ق.
    10. ذهبی، ابوعبدالله شمس الدین؛ تذکرة الحفاظ؛ چاپ اول، بیروت: داراحیاء التراث العربی، 1374ق.
    11. ذهبی، محمدبن احمدبن عثمان؛ سیر اعلام النبلاء؛ تحقیق نعیم العرقسوسی و مأمون صاغرجی، چاپ نهم، بیروت: موسسه رساله، 1413 ق.
    12. ذهبی، محمد حسین؛ الاسرائیلیات فی التفسیر و الحدیث؛ چاپ دوم، دمشق: دارالایمان، 1405 ق.
    13. ــــــــــــــــــ ؛ التفسیر و المفسرون؛ بیروت: داراحیاء التراث العربی، بی تا.
    14. زمخشری، محمود؛ الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل‏؛ چاپ سوم، بیروت: دارالکتاب العربی، 1407 ق.
    15. سیوطی، جلال الدین؛ الاتقان فی علوم القرآن؛ باتحقیق محمّد ابوالفضل ابراهیم، قم: منشورات الشریف الرّضی، بی تا.
    16. ـــــــــــــــــ ؛ الدر المنثور فى التفسیر المأثور؛ قم: کتابخانه آیةالله مرعشی‏، 1404ق.
    17. طباطبایی، سید محمد حسین؛ المیزان فی تفسیر القرآن؛ ترجمه سید محمد باقر موسوی همدانی، چاپ پنجم، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه‏ مدرسین، ‏1374 ش.
    18. طبرسی، فضل بن حسن؛ مجمع البیان فى تفسیر القرآن؛ ‏‏مقدمه محمد جواد بلاغی، چاپ سوم، تهران: انتشارات ناصر خسرو، 1372 ش‏.
    19. طبری، ابو جعفر محمد بن جریر؛ جامع البیان فى تفسیر القرآن‏؛ چاپ اول، بیروت‏: دارالمعرفة، 1412 ق.
    20. عاملی، جعفر مرتضی؛ الصحیح من سیرة النبی الاعظم؛ بیروت: دارالسیره، بی تا.
    21. عسقلانی، احمدبن محمدبن علی بن شهات؛ الاصابه فی تمییز الصحابه؛ بیروت: دارالکتب العلمیه، بی تا.
    22. عسکری، سید مرتضی؛ نقش ائمه در احیاى دین؛ چاپ اول، تهران: منیر، 1382ش.
    23. عیسی، محمد احمد؛ موسوعة الاسرائیلیات و الموضوعات فی کتب التفسیر؛ چاپ اول، قاهره: دارالغد الجدید، 1429 ق.
    24. فخرالدین رازی، ابوعبدالله محمد بن عمر؛ مفاتیح الغیب‏؛ چاپ سوم، بیروت: داراحیاء التراث العربی‏، 1420 ق.
    25. مجلسی، محمد باقر؛ بحارالأنوارالجامعه لدرراخبارالائمه الاطهار؛ چاپ دوم، بیروت‏: دارإحیاءالتراث العربی‏، 1403 ق.
    26. ــــــــــــــــ ؛ حیات القلوب: تاریخ پیامبران و بعضی از قصه های قرآن؛ تحقیق سید علی امامیان؛ چاپ اول، قم: عصر ظهور، 1389ش.
    27. ــــــــــــــــ ؛ ‏مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول‏؛ تصحیح و تحقیق هاشم رسولی محلاتی؛ چاپ دوم‏‏، تهران: دارالکتب الإسلامیه، 1404 ق.
    28. ــــــــــــــــ ؛ الوجیزه فی الرجال؛ تصحیح و تحقیق محمدکاظم رحمان ستایش؛ چاپ اول، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1378ش.
    29. مدیر شانه چی، کاظم؛ درایه الحدیث؛ چاپ یازدهم، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1392 ش.
    30.  مغنیه، محمد جواد؛ اسرائیلیات القرآن؛ با مقدمه عبدالحسین مغنیه؛ چاپ دوم، بیروت: دارالجواد، 1404ق. 
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار