عبادت از دیدگاه فخررازی و علامه طباطبایی

نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار مجتمع آموزش عالی سراوان

2 استادیار دانشگاه سیستان و بلوچستان

چکیده

چکیده
عبادت خداوند، دلیل آفرینش انسان از سوی خداوند است. بر این اساس، مفسران مختلف چون به این اصطلاح رسیده اند به توضیح و تبین مطلب پرداخته‌اند. امام فخر رازی و علامه طباطبایی، از بزرگترین مفسران اهل سنت و تشیع می‌باشند؛ مسلما نوع نگاه این دو به موضوع عبادت، راهنما و راهگشای بسیاری از ابهامات در باب عبادت است و از طرف دیگر میزان نزدیکی و قرابت علمای اسلام از مذاهب مختلف را در خصوص مبانی دین نشان می دهد. این چنین پزوهش هایی می تواند، مانع از شکاف افکنی و تفرقه سازی معاندان و مخالفان اسلام و مسلمین می گردد. در این پژوهشی که از نوع کتابخانه‌یی و با نگاه تطبیقی است، برآنیم تا با لحاظ قرار دادن تفاسیر هر دو نویسنده، دیدگاه های آنها را با یکدیگر مقایسه‌ نماییم. در کل با بررسی انجام گرفته، این نتایج حاصل می گردد که، عبادت را دارای مراتب و مهمترین هدف آفرینش انسان می دانند. با تأمل در کلام علامه و رازی، می توان مرز گوهر و صدف عبادت را از دیدگاه ایشان ترسیم نمود و اثبات این امر، ناموجه بودن مدعا و مغالطات کسانی را که از عبادت تفسیرهای عوامانه و غلط ارائه می کنند، روشن می‌نماید. شباهت دیدگاه و نگاه دو مفسّر مذکور به مسأله مورد بحث مؤید این نکته است که مدعای وهابیون در مسئله عبادت، با فضای نقل و عقل مغایر است.                   

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Worship in the View of Fakhr Razi and Allamah Tabatabaii

نویسندگان [English]

  • m nikpay 1
  • A nory 2
چکیده [English]

The reason for creating man by God is to worship Him. Accordingly, different commentators, including Imam Fakhr Razi, as one of the great Sunny commentators, and Allamah Tabatabaii, as one of the great Shia commentators, have explained and elaborated on the term "worship". Their views about worship will definitely remove many ambiguities about worship and lead us to right path on the one hand, and will show the proximity and similarity of the views of Muslim scholars from different Islamic schools about the principles and foundations of religion on the other hand. Conducting research on the views of different Muslim scholars can prevent the enemies of Islam and Muslims from making division and schism among Muslims. Using a library method and a comparative outlook, the present paper seeks to compare the views of Imam Fakhr Razi and Allamah Tabatabaii through taking into consideration their commentaries. Generally, the research findings show that these two scholars regard worship as the most important aim of man's creation, with different stages. Contemplating on their words, we can depict and prove the limit of the essence of worship in their views, which shows the claims and fallacies of those who provide wrong and common interpretations of worship are unjustified. The similarity of their views about worship emphasizes the fact that Wahhabis claims about worship contradict with reason and tradition.
 
Ibrahim Noori[1]
Mansour Nikpanah[2]



[1] Assistant professor of University of Sistan and Baluchistan,                                                                  enoori@theo.usb.ac.ir 


[2] Assistant professor of higher education complex of Saravan,                                                 Mansour.nikpanah@yahoo.com 
Date Received: 2015/11/26, Date of acceptance: 2016/3/2

کلیدواژه‌ها [English]

  • worship
  • servitude
  • Tafsir Kabir (Great Commentary)
  • Fakhr Razi
  • al-Mizan Commentary
  • Tabatabaii
  1. قرآن کریم

    نهج­البلاغه، ترجمه سید جعفر شهیدی، انتشارات علمی و فرهنگی،تهران، چاپ نهم، 1375.

    1. ابن بابویه، محمد بن علی: من لایحضره الفقیه،‌ تصحیح و تحقیق، علی اکبر غفاری، قم، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ دوم، 1413ق.
    2. ابن تیمیه، تقی الدین: التفسیرالکبیر، تحقیق وتعلیق عبدالرحمن عمیرۀ،بیروت، دارالکتب العلمیۀ، بی تا
    3. ابن فارس، احمد: معجم المقاییس اللّغۀ، هارون عبدالسلام محمد ، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، چاپ اول، 1404 ق.
    4. ابن منظور، محمد بن مکرم: لسان­العرب، میردامادی، جمال­الدین، دارالفکر للطباعه و النشر و التوزیع، بیروت، چاپ سوم، 1414ه.ق.
    5. ابوزهره، محمد: تاریخ مذاهب اسلامی،تاریخ مذاهب اسلامی، ترجمه علیرضا ایمانی، مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب. چاپ اول، 1384
    6. اللایجی، عضدالدین عبدالرحمن: شرح مواقف، منشورات الشریف الرضی. ایران- قم 1325 هجری. 1907م الطبعة الاولی
    7. ایزوتسو، توشیهیکو: مفاهیم اخلاقی- دینی در قرآن مجید، ترجمه: فریدون بدره­ای، تهران، فرزان، چاپ دوم، 1388ه.ش ..
    8. تفتازانی، سعد­الدین: شرح المقاصد، تصحیح عبدالرحمن عمیره، انتشارات شریف رضی، 1371ش.
    9. جوادی آملی، عبدالله:حکمت عبادت،1391، نشر اسراء، قم

    10. الحر العاملی، الشیخ محمد بن الحسن: وسائل الشیعۀ الی تحصیل مسائل الشریعۀ، تصحیح محمد الرازی، داراحیاء التراث العربی، بیروت، لبنان، 1403ق..

    11. خرمشاهی، بهاء­الدین: سیر بی­سلوک، انتشارات معنی، تهران، 1370ش.

    12. دغیم، سمیح:­ موسوعۀ مصطلحات­الامام فخرالدین الرازی، بیروت، مکتبۀ لبنان ناشرون(نسخه الکترونیکی کتابخانه حکمت اسلامی مرکز نور).

    13. رازی، فخرالدین: التفسیر الکبیر(مفاتیح الغیب) بیروت، دارالفکر، الطبعۀ الاولی،‌1401هـ-1981(32 جلدی).

    14. رازی، فخرالدین و دیگران: چهارده رساله، ترجمه و تصحیح و مقدمه و تراجم احوال: سید محمد باقر سبزواری، دانشگاه تهران، چاپ دوم، 1383.

    15. الاصفهانی،الراغب : معجم المفردات الفاظ القرآن، تحقیق ندیم مرعشی، مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، 1392ه.ق- 1972م .

    16. رشیدرضا، محمد: تفسیر القرآن الحکیم الشهیر بتفسیر المنار، دارالفکر، بیروت،‌لبنان، الطبعۀ الثانیۀ، بی­تا.

    17. زرکان،محمدصالح، فخرالدین رازی : آراؤه الکلامیۀ و الفلسفیۀ، بیروت، دارالفکر،‌1383ق-1963 م.

    18. زمخشری، محمودبن عمر: الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الاقاویل فی وجوه التأویل،تصحیح­مصطفی­حسین احمد، بیروت، لبنان دارالکتاب العربی، الطبعۀ الثالثۀ، 1407ه.ق-1987م.

    19. شریف، میان محمد:‌تاریخ فلسفه در اسلام، نصرالله پور جوادی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی،‌1365.

    20. الطباطبایی، سید محمدحسین: المیزان فی تفسیر القرآن، منشورات جماعۀ المدرسین فی الحوزۀ العلمیۀ قم، (20 جلدی).

    21. طباطبایى، محمد حسین: ترجمه تفسیر المیزان، 20جلد، دفتر انتشارات اسلامی (وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم) - قم، چاپ: پنجم، 1374.

    22. الطبرسی، شیخ ابی علی الفضل بن الحسن: مجمع­البیان فی تفسیر القرآن، تصحیح و تحقیق و تعلیق السید هاشم الرسولی المحلاتی و السید فضل الله الیزدی الطباطبائی، دارالمعرفه للطباعه و النشر، بیروت، لبنان، الطبعۀ الاولی، 1986م.

     

    23. الفاخوری، حنا، الجر، خلیل: تاریخ فلسفه در جهان اسلامی، ترجمه، عبدالحمید آیتی، تهران، سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، چاپ سوم، 1367 .

    24. فخری، ماجد: سیر فلسفه در جهان اسلام، جمعی از مترجمان(زیر نظر نصرالله پور جوادی)، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، 1372.

    25. فراهیدی، خلیل بن احمد: کتاب العین، قم، هجرت، چاپ دوم، 1409ه.ق(CD نور ، 8 جلدی).

    26. الکلینی الرازی، ابی جعفر محمد بن یعقوب: الاصول من الکافی، تصحیح و تعلیق علی اکبر غفاری، دارالکتب الاسلامیۀ، تهران، چاپ چهارم،1365ش .

    27. مجلسی، محمد باقر: بحارالانوار، بیروت-لبنان، مؤسسه الوفاء، الطبعۀ الثانیۀ ، 1403ه.ق.-1983م.

    28. القرطبی، ابی عبدالله محمدبن احمد الانصاری: الجامع لأحکام القرآن، ، دار احیاء التراث العربی، بیروت، لبنان، 1405ه-1985م.

    29. مصطفوی، حسن: تحقیق فی کلمات القرآن، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1368(14 جلدی .CD نور)

    30. المیبدی، ابوالفضل رشید الدین: کشف­الاسرار وعدۀ الابرار،‌تهران، انتشارات امیرکبیر، چاپ پنجم، 1371

    31. تفتازانی، سعد الدین: شرح مقاصد، ، منشورات الشریف الرضی. ایران. قم . الطبعة الاولی 1409 هجری 1989 م

    32. عبدالوهاب، محمدبن : کشف الشبهات فی التوحید،  وزارت الشؤن الاسلامیه و ... 1418 هجری قمریۀ

CAPTCHA Image