داستان قتل غلام توسط خضر؛ تحلیل و ارزیابی رهیافت‌های تفسیری

نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران (پردیس فارابی)، قم ، ایران

2 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران(پردیس فارابی)،قم،ایران

چکیده

 

 
آیات 74 و 80 سورۀ کهف از نمونه آیاتی به‌شمار می‌‌روند که در نگاهی سطحی با برخی از مبانی اعتقادی و تشریعی اسلام همسو نیستند. حکم به‌‌ قتل‌‌ غلام پیش از اثبات جرم او و توجیه این عمل با قرائنی چون علم به کافرشدن وی در آینده یا ترس ‌‌و اکراه از وقوع این رخداد، اساسی‌ترین اشکال ظاهری این آیات است. برخی از مفسران کوشیده‌‌اند تا با بهره‌‌مندی از رهیافت‌‌های ‌‌روایی، ادبی، فقهی، کلامی و عرفانی راه‌‌حلی برای ‌‌این‌‌ مسئله پیدا کنند. آنان با استناد به ادلۀ نقلی و عقلی، تحلیل‌‌هایی از ماجرا ارائه کرده و در این ‌‌راستا، غالباً از جریان‌های ‌‌تفسیری وابسته به آن تأثیر پذیرفته‌‌‌اند. پژوهش‌‌ حاضر با رویکرد تحلیلی- انتقادی، پس از بازیابی هریک ازاین ‌‌رهیافت‌ها، به تبیین‌‌ نگره‌‌های ‌‌موجود و ارزیابی آنها پرداخته، و تأثیر مکاتب ‌‌تفسیری مختلف را در تحلیل‌‌های ‌‌مفسران شیعه و اهل‌‌‌سنت در طول تاریخ‌‌ تفسیر قرآن بررسیده ‌‌است. دراین‌‌‌میان، به‌‌نظر می‌‌رسد رهیافت‌‌ کلامی و به‌ویژه نگرۀ‌‌ باورمندی به حکمت‌‌ الهی بیشتر از راهکارهای ‌‌دیگر گره‌‌‌‌گشا بوده، و ضمن هم‌‌خوانی با اصول و فروع دین، با سایر رویکردها هم تعارضی نداشته ‌‌است.
تاریخ ارسال: 19/02/97   |   تاریخ پذیرش: 28/09/97
 
 
 
 


تازه های تحقیق

نتیجه‌گیری

1. اهم رهیافت‌‌های‌‌ تفسیری قابل ‌‌استخراج از تفاسیر فریقین ذیل آیات‌‌74 و80 سورۀ ‌‌کهف به‌‌ترتیب قدمت؛ شامل رهیافت‌‌ روایی، ادبی، فقهی، کلامی و عرفانی می‌‌باشند. غالب ‌‌مفسران با تأثیرپذیری از مکاتب ‌‌تفسیری ‌‌وابسته ‌‌به‌‌ آن، یکی از این ‌‌رهیافت‌‌ها را برگزیده‌‌اند؛ اما در مواردی علاوه ‌‌بر شیوۀ معمول ‌‌خود در حل‌‌ مسائل، از رویکردهای دیگر هم بهره‌‌ برده‌‌اند. این‌‌حالت در میان مفسران ادبی، کلامی و عرفانی درخور تأمل است.

2. ازمیان‌‌ رهیافت‌‌های‌‌ مذکور، رهیافت کلامی ‌‌و ادبی مقبولیت‌‌ بیشتری نزد مفسران ‌‌فریقین دارند. ماهیت ‌‌آیات ‌‌مورد بحث و لزوم به‌‌کارگیری مباحث‌‌ اعتقادی و ‌‌واژه‌‌شناسی در تبیین آنها، همچنین سازگاری این ‌‌رهیافت‌‌ها با رویکردهای مختلف‌‌ تفسیری، این‌‌ موضوع را تأیید می‌‌کند. با ‌‌این‌‌حال، به‌‌نظر می‌‌رسد بنا به دلایلی بالاترین اعتبار، از آنِ رهیافت‌‌کلامی است. پی‌‌ریزی این ‌‌رهیافت‌‌ بر مبانی ‌‌اعتقادی که به‌‌ویژه در مذهب‌‌ امامیه از ‌‌استحکام‌‌ و‌‌ معقولیت خاصی ‌‌برخوردار است، ارتباط نزدیک این مبانی‌‌ با باورهای‌‌ توحیدی برآمده از قرآن و روایات، و‌‌‌‌ کارآمدی ‌‌دیدگاه‌‌های ‌‌مطرح‌‌ در این ‌‌رهیافت از امتیازهای مهم آن است.

3. غلبۀ ‌‌روایات‌‌ صحابه ‌‌و تابعان در مجموع منابع ‌‌روایی، نامربوط بودن برخی از روایات و عدم ارائۀ راهکار برای گشودن ‌‌گره ‌‌آیات، از اعتبار رهیافت‌‌ روایی کاسته ‌‌است. اما باوجود منقولاتی که پشتوانۀ ‌‌کلامی دارند این ‌‌مسئله تا اندازه‌‌ای تعدیل شده‌‌ است.

4. اختلاف‌‌های مربوط به مباحث‌‌ واژه‌‌شناسی و قرائات برخی‌‌ کلمات در تفاسیر ادبی بدون روشن بودن دیدگاه معیار مفسران، ‌‌رهیافت‌‌ادبی را با آسیب‌‌هایی مواجه‌‌ ساخته ‌‌است.

5. اشارات برخی از تفاسیر کلامی و جامع به راه‌‌حل‌‌های ‌‌فقهی برای توجیه‌‌ سبب ‌‌قتل، ‌‌سکوت تفاسیر شاخص فقهی را در این رهیافت کاملاً جبران‌‌ نکرده است.

6. نمادین ‌‌دانستن‌‌حادثۀ قتل ‌‌غلام، غلبۀ‌‌ تفسیر انفسی و ارائۀ برخی دیدگاه‌‌های ‌‌ذوقی با وجود توجه ‌‌به ظواهر آیات در برخی تفاسیرعرفانی، از اعتبار این‌‌رهیافت نسبت به موارد دیگر کاسته ‌‌است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Story of Murdering Gholam by Khidr; An Analysis of Exegetical Approaches

نویسندگان [English]

  • Ali Rad 1
  • atefeh mohammadzadeh 2
1 [1] Associate Professor, Department of the Quranic Science and Hadith, Pardis Farabi of the University of Tehran | ali.rad@ut.ac.ir
2 Ph.D. in the qur’anic Science and Hadith, Pardis Farabi of the University of Tehran
چکیده [English]

Verses 74 and 80 of Surah al-Kahf are among verses which in a superficial inspection are not compatible with some principles of belief and theology in Islam. Giving the command to murder Gholam before his crime is proved and justifying that by some evidences such as awareness of his heresy in future or fear and reluctance of the incoming heresy are some of the most basic apparent drawbacks in these verses. Some commentators have attempted to make use of narrative, literary, juristic, theological, and mystical approaches to solve this problem. Making a reference to historical and rational evidences, they have presented some analyses of this event and in this regard, they have often been influenced by the exegetical movements relying on those evidences. Using descriptive analysis, the present study aims to discover each of the abovementioned approaches, then determine and evaluate their underlying viewpoints and finally explore the effect of various exegetical schools on the Sunni and Shi’ite commentators’ views during the history of Qur’anic exegesis. It seems that using the theological approach, especially belief in the divine wisdom, has been more effective that other alternatives as it is compatible with foundations and ancillaries of faith as well as the rest of approaches.
Received: 9/5/2018   |   Accepted: 19/12/2018

کلیدواژه‌ها [English]

  • Surah al-Kahf
  • Murdering Gholam
  • Muses and Khidr
  • Exegetical Approach

مراجع

 
1. قرآن کریم.
2. نهج‌البلاغه (شریف الرضی، محمد؛ محقق/ مصحح صبحی صالح؛ قم: هجرت‏، 1414 ق.).
3. آلوسی،محمود؛ روح‌‌المعانی‌‌فی‌‌تفسیرالقرآن‌‌العظیم؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: دارالکتب‌‌العلمیه،1415ق.
4. ابن‌ابی‌حاتم، عبدالرحمان؛ تفسیرالقرآن‌‌العظیم؛ چاپ ‌‌سوم، عربستان‌‌سعودی: مکتبه ‌‌نزارمصطفی‌‌الباز، 1419ق.
5. ابن‌‌العربی، محمد؛ حکام‌‌القرآن‏؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: دارالجیل، ‏‌‌بی‌‌تا.
6. ابن‌‌بابویه، محمد؛ علل‌‌الشرائع؛ چاپ ‌‌اول، قم: کتابفروشى ‌‌داورى‏، 1385ش.
7. _______________؛ کمال‌‌الدین‌‌و‌‌تمام‌‌النعمه؛ چاپ‌‌ دوم، تهران: اسلامیه، 1395ق.
8. ابن‌‌جوزی، ابوالفرج؛ زادالمسیرفی ‌‌علم‌‌التفسیر؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: دارالکتب ‌‌العربی، 1422ق.
9. ابن‌‌کثیر، اسماعیل؛ تفسیرالقرآن‌‌العظیم؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: دارالکتب ‌‌العلمیه، منشورات‌‌ محمدعلی‌‌بیضون، 1419ق.
10. ابن‌‌عاشور، محمد؛ التحریروالتنویر؛ چاپ ‌‌اول، بی‌‌جا: بی‌‌نا، بی‌‌تا.
11. ابن‌عجیبه، احمد؛ البحر المدید فی‌‌ تفسیر القرآن‌‌ المجید؛ چاپ ‌‌اول، قاهره: حسن‌‌عباس‌‌ زکی، 1419ق.
12. ابن‌‌عربی، محیی‌‌الدین؛ تفسیرابن‌‌عربی؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: دارإحیاء التراث العربی، 1422ق.
13. ابن‌‌عطیه، عبدالحق؛ المحررالوجیزفی‌‌تفسیرالکتاب‌‌العزیز؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: دارالکتب‌‌ العلمیه، 1422ق.
14. ابوالسعود، محمد؛ ارشاد العقل ‌‌السلیم ‌‌الى‌‌ مزایا القرآن‌‌ الکریم؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: دارإحیاء ‌‌التراث ‌‌العربی‏،‌‌بی‌‌تا.
15. ابوالفتوح‌‌رازی، حسین؛ روض‌‌الجنان‌‌وروح‌‌الجنان‌‌فی‌‌تفسیرالقرآن؛ چاپ ‌‌اول، مشهد: بنیاد پژوهش‌‌های  اسلامی آستان‌‌ قدس‌‌ رضوی، 1408ق.
16. ابوحیان، محمد؛ البحرالمحیط‌‌فی‌‌التفسیر؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: دارالفکر، 1420ق.
17. اسدزاده، عطاءالله؛ «تفسیر تطبیقی ‌‌بخش ‌‌دوم (آیات‌‌110ـ60) سورۀ ‌‌کهف‌‌ از اهم ‌‌تفاسیرروایی‌‌فریقین»؛ پایان‌‌نامۀ ‌‌کارشناسی‌‌ارشد، ‌‌دانشکدۀ ‌‌علوم ‌‌حدیث ‌‌قم،‌‌ 1394ش.
18. اسعدی، ‌‌محمد؛ ‌‌آسیب‌‌شناسی‌‌ جریان‌‌های‌‌ تفسیری؛ ‌‌چاپ ‌‌اول، ‌‌قم: پژوهشگاه ‌‌حوزه ‌‌ودانشگاه،‌‌ 1392ش.
19. امینی لاری،  لیلا؛ «رمزگشایی ‌‌از ماجرای ‌‌خضر و موسی»، مجلۀ ‌‌الهیات ‌‌و حقوق‌‌ اسلامی، دانشگاه‌‌ ‌‌سیستان ‌‌و ‌‌بلوچستان، شمارۀ3، 1385ش.
20. بابایی، علی‌‌اکبر، عزیزی‌‌کیا، غلام‌‌علی ‌‌و روحانی‌‌راد، مجتبی؛ روش‌‌شناسی ‌‌تفسیر قرآن؛ چاپ ‌‌اول، تهران: سمت، 1379ش.
21. بغوی، ‌‌حسین؛ معالم‌‌ التنزیل ‌‌فی ‌‌تفسیر القرآن؛ ‌‌چاپ ‌‌اول، بیروت: داراحیاء ‌‌التراث‌‌ العربی، 1420ق.
22. بلخی، ابوالحسن؛ تفسیر مقاتل‌‌ بن‌‌ سلیمان؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: داراحیاء ‌‌التراث، 1423ق.
23. بیضاوی، عبدالله؛ أنوارالتنزیل‌‌و‌‌أسرارالتأویل؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: داراحیاء ‌‌التراث ‌‌العربی، 1418ق.
24. تستری، سهل‏؛ تفسیرالتسترى؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: منشورات ‌‌محمدعلی ‌‌بیضون/ دارالکتب‌‌ العلمیه، 1423ق‏.
25. ثعلبی، ابواسحاق؛ الکشف‌‌و‌‌البیان‌‌عن‌‌تفسیرالقرآن؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: داراحیاء ‌‌التراث‌‌ العربی، 1422ق.
26. ثقفی‌‌تهرانی، محمد؛ تفسیرروان‌‌جاوید؛ چاپ ‌‌سوم، تهران: انتشارات ‌‌برهان، 1398ق.
27. جصاص، احمد، احکام‌‌القرآن؛ چاپ اوّل، بیروت: داراحیاء التراث‌‌العربی، 1405ق.
28. جمل، سلیمان‌‌؛ الفتوحات‌‌ الإلهیه‌‌ بتوضیح‌‌ تفسیر الجلالین؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: دارالکتب ‌‌العلمیه، 1427ق.‏
29. جوادی‌‌آملی، عبدالله؛ تفسیرسورۀ‌‌کهف؛ سایت‌‌اسراء.
30. حائری‌‌تهرانی، علی؛ مقتنیات‌‌الدررو ‌‌ملتقطات‌‌ الثمر؛ ‌‌چاپ ‌‌اول، ‌‌تهران: دارالکتب‌‌ الإسلامیه،‌‌ 1377ش.
31. حسینی‌‌ شاه‌‌عبدالعظیمی، حسین؛ تفسیراثناعشری؛ چاپ ‌‌اول، تهران: انتشارات‌‌ میقات، 1363ش.
32. حسینى‌‌شیرازى، محمد؛ تقریب‌‌القرآن‌‌إلى‌‌الأذهان؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: دارالعلوم، 1424ق‏.
33. حقی‌‌بروسوی، اسماعیل؛ تفسیرروح‌‌البیان؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: دارالفکر، بی‌‌تا.
34. حوی، سعید؛ الاساس‌‌ فی‌‌ التفسیر؛ چاپ ‌‌ششم، ‌‌قاهره: دارالسلام‏، 1424ق.
35. خفاجى، ‌‌احمد؛ عنایه‌‌القاضى‌‌وکفایه‌‌الراضى؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: دارالکتب‌‌ ‌‌العلمیه، 1417ق‏.
36. دخیل، علی؛ الوجیزفی‌‌تفسیرالکتاب‌‌العزیز؛ چاپ‌‌ دوم، بیروت: دارالتعارف‌‌ للمطبوعات، 1422ق.
37. دروزه، محمدعزت؛ التفسیرالحدیث‏؛ چاپ ‌‌دوم، ‌‌قاهره: دارإحیاء ‌‌الکتب ‌‌العربیه، 1383ق.‏
38. زمخشری، محمود؛ الکشاف‌‌عن‌‌حقائق‌‌غوامض‌‌التنزیل؛ چاپ ‌‌سوم، بیروت: دارالکتاب ‌‌العربی، 1407ق.
39. روزبهان‌‌بقلى، ابومحمد؛ عرائس‌‌البیان‌‌فى‌‌حقائق‌‌القرآن؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: دارالکتب‌‌ العلمیه، 2008م‏.
40. زیدان، عبدالکریم؛ المستفادمن‌‌قصص‌‌القرآن‌‌للدعوه‌‌والدعاه؛ چاپ ‌‌اول، ‌‌بیروت/ لبنان: مؤسسه ‌‌الرساله، 1419ق.
41. سمرقندی، اب‍ول‍ی‍ث؛ بحرالعلوم؛ چاپ ‌‌اول، بی‌‌جا: بی‌‌نا، بی‌‌تا.
42. سیدبن قطب، ابن‌‌ابراهیم؛ فی‌‌ظلال‌‌القرآن؛ چاپ‌‌ هفدهم، بیروت/ قاهره: دارالشروق، 1412ق.
43. شاکر، محمدکاظم؛ مبانی‌‌ و روش‌‌های‌‌ تفسیری؛ چاپ ‌‌دوم، تهران: مرکز بین‌‌المللی‌‌ ترجمه ‌‌و نشر المصطفی، 1389ش.
44. شبر، عبدالله؛ الجوهرالثمین ‌‌فی ‌‌تفسیر الکتاب ‌‌المبین؛ چاپ ‌‌اول، کویت: مکتبه ‌‌الألفین، 1407ق.
45. شریف‌‌مرتضی، ‌‌علی؛ تنزیه‌‌الأنبیاء؛ قم: بی‌‌نا، 1250ق.
46. ________________؛ تفسیرشریف‌‌مرتضی؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: شرکه ‌‌الاعلمی ‌‌للمطبوعات‏، 1431ق‏.
47. شوکانی، محمد؛ فتح‌‌القدیر؛ چاپ ‌‌اول، دمشق/ بیروت: دارابن‌‌کثیر/ ‌‌دارالکلم ‌‌الطیب، ‌‌1414ق.
48. صادقی‌‌تهرانی، محمد؛ البلاغ‌‌ فی‌‌ تفسیر القران ‌‌‌‌با لقرآن؛ چاپ ‌‌اول، قم: مؤلف، 1419ق.
49. صاوى، احمد؛ حاشیه‌‌ الصاوى ‌‌على‌‌ تفسیر الجلالین؛ چاپ ‌‌چهارم، بیروت: دارالکتب‌‌ العلمیه، 1427ق.‏
50. طباطبایی، محمدحسین؛ المیزان ‌‌فی ‌‌تفسیر القرآن، چاپ‌‌ پنجم، قم: انتشارات‌‌ اسلامی ‌‌جامعۀ‌‌ مدرسین‌‌ حوزۀ علمیۀ‌‌ قم،  1417ق.
51. طبرسی، فضل؛ مجمع‌‌ البیان‌‌ فی‌‌ تفسیر القرآن؛ چاپ ‌‌سوم، تهران: انتشارات ‌‌ناصرخسرو، 1372ش.
52. طبری، محمد؛ جامع‌‌ البیان‌‌ فی‌‌ تفسیر القرآن؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: دارالمعرفه، 1412ق.
53. طبری‌‌ کیاهراسی، علی؛ احکام‌‌ القرآن؛ چاپ‌‌ دوم، بیروت: دارالکتب‌‌ العلمیه، 1405ق.
54. طوسی، محمد؛ التبیان‌‌ فی‌‌ تفسیر القرآن؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: داراحیاء‌‌ التراث‌‌ العربی، بی‌‌تا.
55. طیب، عبدالحسین؛ اطیب ‌‌البیان ‌‌فی ‌‌تفسیر القرآن؛ چاپ ‌‌دوم، تهران: انتشارات‌‌ اسلام، 1378ش.
56. عاملی، علی؛ الوجیز فی ‌‌تفسیر القران ‌‌العزیز؛ چاپ ‌‌اول، قم: دارالقرآن‌‌ الکریم، 1413ق.
57. عیاشی، محمد؛ کتاب‌‌ التفسیر، چاپ‌‌اول، تهران: چاپخانۀ ‌‌علمیه، 1380ق.
58. فاضل‌‌مقداد، جمال‌‌الدین؛ کنزالعرفان ‌‌فی‌‌ فقه ‌‌القرآن؛ چاپ ‌‌اول، تهران: مجمع ‌‌جهانى ‌‌تقریب ‌‌مذاهب اسلامى، 1419ق.
59. فخرالدین‌‌رازى، محمد؛ مفاتیح ‌‌الغیب، چاپ ‌‌سوم، بیروت: داراحیاء‌‌ التراث‌‌ العربی‏، 1420ق.
60. فراء، یحیى‌‌؛ معانى ‌‌القرآن‏؛ چاپ ‌‌اول، مصر: دارالمصریه ‌‌للتألیف‌‌ و‌‌ الترجمه، 1980م.‏
61. فضل‌‌الله، محمد؛ تفسیر من ‌‌وحی‌‌ القرآن، چاپ ‌‌دوم، بیروت: دارالملاک ‌‌للطباعه ‌‌و ‌‌النشر، 1419ق.
62. فیض‌‌کاشانی، محسن؛ ‌‌الأصفی‌‌ فی ‌‌تفسیر القرآن؛ چاپ اول، قم: ‌‌مرکز انتشارات ‌‌دفتر تبلیغات ‌‌اسلامی، 1418ق.
63. قاسمی، محمد؛ محاسن ‌‌التأویل؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: دارالکتب ‌‌العلمیه، 1418ق.
64. قرطبی، محمد؛ الجامع‌‌ لأحکام‌‌ القرآن؛ چاپ‌‌‌‌ اول، تهران: انتشارات ‌‌ناصرخسرو، 1364ش.
65. قشیری، عبدالکریم؛ لطایف‌‌ الإشارات؛ چاپ ‌‌سوم، مصر: الهیئه ‌‌المصریه ‌‌العامه ‌‌للکتاب، بی‌‌تا.
66. قمی، علی‌‌؛ تفسیر القمی؛ چاپ‌‌ سوم، قم: دارالکتاب، 1363ش.
67. قونوی، اسماعیل؛ حاشیة ‌‌القونوى ‌‌على ‌‌تفسیر البیضاوى‏؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: دارالکتب ‌‌العلمیه، 1422ق.‏
68. کاشانی، فتح‌‌الله؛ تفسیر منهج‌‌ الصادقین‌‌ فی‌‌ الزام‌‌ المخالفین؛ چاپ‌‌ سوم، تهران: کتابفروشی‌‌ محمدحسن‌‌ علمی، 1336ق.
69. کاشانی، فتح‌‌الله؛ زبده ‌‌التفاسیر؛ چاپ ‌‌اول، قم: بنیاد معارف‌‌ اسلامی، 1423ق.
70. کلینى، محمد؛ الکافی؛ چاپ‌‌ اول، قم:‌‌ دارالحدیث، 1429ق.
71. گنابادی، سلطان‌‌محمد؛ تفسیر بیان ‌‌السعاده ‌‌فی‌‌ مقامات‌‌ العباده؛ چاپ‌‌ دوم، بیروت: مؤسسه ‌‌الأعلمی للمطبوعات، 1408ق.
72. ماوردی، على؛ النکت‌‌ و‌‌العیون؛ چاپ‌‌ اول، بیروت: دارالکتب‌‌ العلمیه، بی‌‌تا.
73. مجلسى، محمدباقر؛ بحارالأنوار؛ چاپ‌‌دوم، بیروت:دارإحیاءالتراث‌‌العربی‏،1403ق.
74. محلی، جلال‌‌الدین ‌‌و سیوطی، جلال‌‌الدین؛ تفسیر الجلالین؛ چاپ‌‌ ‌‌اول، بیروت: مؤسسه النور للمطبوعات، 1416ق.
75. مدرسی، محمدتقی؛ من ‌‌هدی ‌‌القرآن؛ چاپ‌‌ اول، تهران: دارمحبی ‌‌‌‌الحسین، 1419ق.
76. مطهری، مرتضی؛ مجموعه‌‌ آثار شهید مطهری؛ چاپ‌‌ نهم، تهران: صدرا، 1378ش.
77. مظهری، محمد، التفسیر المظهری؛ چاپ‌‌ اول، پاکستان: مکتبه ‌‌رشدیه، 1412ق.
78. مکارم‌‌شیرازی، ناصر؛ تفسیر نمونه؛ چاپ‌‌ اول، تهران: دارالکتب‌‌ الإسلامیه، 1374ش.
79. میبدی، رشیدالدین؛ کشف‌‌الأسرار و‌‌عده ‌‌الأبرار؛ چاپ‌‌ پنجم، تهران: انتشارات‌‌ امیرکبیر، 1371ش.
80. نحاس، احمد؛ اعراب‌‌القرآن؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: منشورات ‌‌محمدعلی‌‌ بیضون/ دارالکتب ‌‌العلمیه، 1421ق.
81. نخجوانی، نعمت‌‌الله؛ الفواتح‌‌ الالهیه ‌‌و المفاتح‌‌ الغیبیه؛ چاپ‌‌ اول، مصر: داررکابى ‌‌للنشر، 1999م‏.
82. نیشابوری، محمود؛ ایجاز البیان عن‌‌ معانی ‌‌القرآن؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: دارالغرب ‌‌الإسلامی، 1415ق.
83. نیشابوری، نظام‌‌الدین؛ تفسیر غرائب ‌‌القرآن ‌‌ورغائب‌‌ الفرقان؛ چاپ‌‌ اول، بیروت: دارالکتب ‌‌العلمیه، 1416ق.
84. نووى‌‌جاوى، محمد؛ مراح‌‌ لبید لکشف‌‌‌‌ معنى‌‌ القرآن ‌‌‌‌المجید؛ چاپ‌‌اول، بیروت: دارالکتب‌‌العلمیه، 1417ق.
References
- The Noble Qur’an.
- Ab ol-Fotuh Razi, Hussain (1408 A.H). Rowz al-Janan va Ruh al-Janan fi Tafsir al-Qur’an. 1st Ed.,Mashhad: Foundation of Islamic Researches in Astan Qods Razawi.
- Abu Hayyan, Muhammad (1420 A.H). Al-Bahr ol-Muhit fit-Tafsir. 1st Ed., Beirut: Dar al-Fekr.
- Abu So’ud, Muhammad (N.D). Irshad al-Aql as-Salim ela Mazaya al-Qur’an al-Karim. 1st Ed., Beirut: Dar Ehya’ at-Turath al-Arabi.
- Alusi, Mahmud (1415 A.H). Rooh ol-Ma’ani fi Tafsir al-Qur’an al-Azim. 1st ED., Beirut: Dar al-Kotob al-Elmiah.
- Ameli, Ali (1413 A.H). Al-Wajiz fi Tafsir al-Qur’an al-Aziz. 1st Ed., Qom: Dar al-Qur’an al-Karim.
- Amini Lari, Leyla (1385 S.H). Deciphering the Story of Khidr and Muses. The Journal of Theology and Islamic Rights, Sistan & Baluchestan University, Issue 3.
- As’adi, Muhammad (1392 S.H). The Pathology of the Exegetical Movements. 1st Ed., Qom: Research Center for Howzeh & University.
- Asadzadeh, Ata’ ol-Lah (1394 S.H). The Comparative Exegesis of the Second Part of Surah al-Kahf (60-110) According to the Most Significant Sunni and Shi’ite Narrative Exegesis. M.A Thesis, Faculty of Hadith at the University of Qom.
- Ayyashi, Muhammad (1380 S.H). Kitab at-Tafsir. 1st Ed., Tehran: Elmieh.
- Babaii, Ali Akbar; Azizikia, Gholam Ali & Rohanirad, Mojtaba (1379 S.H). The Methodology of the Qur’anic Exegesis. 1st Ed., Tehran: Samt.
- Baghavi, Hussain (1420 A.H). Ma’alam at-Tanzil fi Tafsir al-Qur’an. 1st Ed., Beirut: Dar Ehya’ at-Turath al-Arabi.
- Balkhi, Ab ol-Hasan (1423 A.H). Tafsir Maqatil ibn Sulayman. 1st Ed., Beirut: Dar Ehya’ at-Turath al-Arabi.
- Beizawi, Abd ol-Lah bin Umar (1418 A.H). Anwar at-Tanzil va Asrar at-Ta’wil. Beirut: Dar Ehya’ at-Turath al-Arabi.
- Dakhil, Ali (1422 A.H). Al-Wajiz fi Tafsir al-Kitab al-Aziz. 2nd Ed., Beirut: Dar at-Ta’arof lel-Matbu’at.
- Daruzah, Muhammad Ezzat (1383 S.H). At-Tafsir al-Hadith. 2nd Ed., Cairo: Dar Ehya’ at-Turath al-Arabi.
- Fara’, Yahya ibn Ziyad (1980). Ma’ani al-Qur’an. 1st Ed., Egypt: Dar al-Mesriah.
- Fazel Meqdad, Jamal ed-Din (1419 A.H). Kanz ol-Qur’an fi Fiqh al-Qur’an. 1st Ed., Tehran: The World Forum for Proximity of Islamic Schools of Thought.
- Fazl ol-Lah, Muhammad (1419 A.H). Tafsir Min Wahy al-Qur’an. 2nd Ed., Beirut: Dar al-Melak.
- Feiz Kashani, Mohsen (1418 A.H). Al-Asfa fi Tafsir al-Qur’an. 1st Ed., Qom: Daftar Tablight Islami.
- Gonabadi, Soltan Muhammad (1408 A.H). Tafsir Bayan os-Sa’adh fi Maqamat al-Ebadah. 2nd Ed., Beirut: Scientific Corporation for the Journals.
- Ha’eri Tehrani, Ali (1377 S.H). Moqtaniat ad-Doror Moltaqetat ath-Thamar. 1st Ed., Tehran: Dar al-Kotob al-Islamiah.
- Haqqi Barsawi, Isma’iil (N.D). Tafsir Rouh ol-Bayan. 1st Ed., Beirut: Dar al-Fekr.
- Havi, Sa’iid (1424 A.H). Al-Asas fit-Tafsir. 6th Ed., Cairo: Dar Ehya’ at-Turath al-Arabi.
- Hussaini Shah Abd ol-Azimi, Hussain (1363 S.H0. Tafsir Ethna Ashari. 1st Ed., Tehran: Miqat.
- Husseini Shirazi, Muhammad (1424 A.H). Taqrib al-Qur’an elal-Azhan. 1st Ed., Beirut: Dar ol-Ulum.
- Ibn Abi Hatam, Abd or-Rahman (1419 A.H). Tafsir al-Qur’an al-Azim. 3rd Ed., Saudi Arabia: Nazar Mustafa al-Baz School.
- Ibn al-Arabi, Muhammad (N.D). Ahkam al-Qur’an. 1st Ed.,Beirut: Dar al-Jeyl.
- Ibn Arabi, Mohy ed-Din (1422 A.H). Tafsir ibn Arabi. 1st Ed., Beirut: Dar Ehya’ at-Turath al-Arabi.
- Ibn Ashur, Muhammad (N.D). At-Tahrir vat-Tanwir. 1st Ed., N.P: N.P.
- Ibn Atia, Abd ol-Haq (1422 A.H). Al-Muharrar al-Wajiz fi Tafsir al-Kitab al-Azizi. 1st Ed., Beirut: Dar al-Kotob al-Elmiah.
- Ibn Babwiah, Muhammad (1385 S.H). Elal osh-Sharaye’. 1st Ed., Qom: Davari Bookshop.
- Ibn Babwiah, Muhammad (1395 S.H). Kamal od-Din nva Tamam on-Ne’mah. 2nd Ed., Tehran: Islamieh.
- Ibn Juzay, Ab ol-Faraj (1422 A.H). Zad al-Masir fi Elm at-Tafsir. 1st Ed., Beirut: Dar al-Kotob al-Arabi.
- Ibn Kathir, Isma’iil (1419 A.H). Tafsir al-Qur’an al-Azim. 1st Ed., Beirut: Dar al-Kotob al-Elmiah-Manshurat Muhammad Ali Beizun.
- Ibn Ojaibeh, Ahmad (1419 A.H). Al-Bahr al-Madid fi Tafsir al-Qur’an al-Majid. 1st Ed., Cairo: Dr. Hasan Abbas Zaki.
- Jamal, Sulayman (1427 A.H). Al-Fotuhat al-Elahiah be-Twzih Tafsir al-Jalalin. 1st Ed., Beirut: Dar al-Kotob al-Elmiah.
- Jassas, Ahmad (1405 A.H). Ahkam al-Qur’an. 1st Ed., Beirut: Dar Ehya’ at-Turath al-Arabi.
- Javadi Amoli, Abd ol-Lah (N.D). Tafsir Surah al-Kahf. Asra’ Website.
- Kashani, Fath ol-Lah (1366 S.H). Tafsir Munhaj os-Sadeghin fi Ilzam al-Mukhalefin. 3rd Ed., Tehran: Muhammad Hasan Elmi Press.
- Kashani, Fath ol-Lah (1423 A.H). Zobdah at-Tafasir. 1st Ed., Qom: Islamic Theology Foundation.
- Khafaji, Ahmad (1417 A.H). Enayat ol-Qazi va Kefayat or-Razi. 1st Ed., Beirut: Dar al-Koto al-Elmiah.
- Koleini, Muhammad (1429 A.H). Al-Kafi. 1st Ed., Qom: Dar ol-Hadith.
- Mahalli, Jalal ed-Din & Suyuti, Jalal ed-Din (1416 A.H). Tafsir al-Jalalin. 1st Ed., Beirut: Nur Institute for the Journal. 
- Majlesi, Muhammad Baqer (1403 A.H). Bahar ol-Anwar. 2nd Ed.,Beirut: Dar Ehya’ at-Turath al-Arabi.
- Makarim Shirazi, Naser (1374 S.H). Tafsir Nemoone. 1st Ed., Tehran: Dar al-Kitab al-Islamia.
- Maverdi, Ali (N.D). An-Nakt val-Uyun. 1st Ed., Beirut: Dar al-Kotob al-Elmiah.
- Mazhari, Muhammad Taqi (1419 A.H). Men Hoda al-Qur’an. 1st Ed., Tehran: Dar Mohebb al-Hussain.
- Meybodi, Rashid od-Din (1371 S.H). Kashf ol-Asrar va Uddat-ol-Abrar. 5th Ed., Tehran: Amir Kabir.
- Modarresi,
- Mutahhari, Morteza (1378 S.H). Majmu’e Asar (Collection of Books). 9th Ed., Qom: Sadra.
- Nakhjavani, Ne’mat ol-Lah (1999). Al-Favateh al-Elahiah val-Mafateh al-Ghaybiah. 1st Ed., Egypt: Dar Rekabi len-Nashr.
- Neishaburi, Mahmud (1415 A.H). Ijaz al-Bayan an Ma’ani al-Qur’an. 1st Ed., Beirut: Dar al-Gharb al-Islami.
- Neishaburi, Nezam od-Din (1416 A.H). Tafsir Ghara’eb al-Qur’an va Ragha’eb al-Furqan. 1st Ed.,Beirut: Dar al-Kotob al-Elmiah.
- Nohas, Ahmad (1421 A.H). E’rab al-Qur’an. 1st Ed., Beirut: Manshurat Muhammad Ali Beizun/ Dar al-Kotob al-Elmiah.
- Nuvi Javi, Muhammad (1417 A.H). Marah Labid le-Kashf Ma’ni al-Qur’an al-Majid. 1st Ed., Dar al-Kotob al-Elmiah.
- Qasemi, Muhammad (1418 A.H). Mohsen at-Ta’wil. 1st Ed., Beirut: Dar al-Kotob al-Elmiah.
- Qashiri, Abd ol-Karim (N.D). Lata’ef ol-Esharat. 3rd Ed., Egypt: Egyptian Assembly for Book.
- Qomi, Ali (1363 S.H). Tafsir al-Qomi. 3rd Ed., Qom: Dar al-Kitab. 
- Qunavi, Isma’iil (1422 A.H). Hashiah al-Qunavi ala Tafsir al-Beizavi. 1st Ed., Beirut: Dar al-Kotob al-Elmiah.
- Qurtubi, Muhammad (1364 S.H). Al-Jami’ le-Ahkam al-Qur’an. 1st Ed., Tehran: Naser Khosrow.
- Ruzbahan Boqli, Abu Muhammad (2008). Ara’es al-Bayan fi Haqaeq al-Qur’an. 1st Ed., Beirut: Dar al-Kotob al-Elmiah.
- Samarqandi, Abu Layth (1416 A.H).  Bahr ol-Ulum. 1st Ed., N.P: N.P.
- Seyed Qotb, Ibn Ibrahim (1412 A.H). Fi Zilal al-Qur’an. 17th Ed., Beirut & Cairo: Dar ash-Shoruq.
- Shaker, Muhammad Kazem (1389 S.H). Exegetical Principles and Methods. 2nd Ed., Tehran: International Translation and Publication Center of al-Mustafa.
- Sharif Morteza, Ali (1250 A.H). Tanziat ol-Anbia. Qom: N.P.
- Sharif Morteza, Ali (1431 A.H). Tafsir Sharif Morteza. 1st Ed., Beirut: Scientific Corporation for the Journals.
- Sharif Razi, Muhammad (1414 A.H). Nahj ol-Balaghah. Researched by Saleh Sobhi, Qom: Hijrat.
- Sheber,
- Tabari Kiaharasi, Ali (1405 A.H). Ahkam al-Qur’an. 2nd Ed., Beirut: Dar al-Kotob al-EIlmia.
- Tabari, Muhammad (1412 A.H). Jame’ al-Bayan fi Tafsir al-Qur’an. 1st Ed., Beirut: Dar ol-Ma’rifah.
- Tabarsi, Fazl (1372 S.H). Majma’ al-Bayan fi Tafsir al-Qur’an. 3rd Ed., Tehran: Naser Khosrow.
- Tayyeb, Abd ol-Hussain (1378 S.H). Atyab ol-Bayan fi Tafsir al-Qur’an. 2nd Ed., Tehran: Islam.
- Testari, Sahl (1423 A.H). Tafsir at-Testari. 1st Ed., Beirut: Manshurat Muhammad Ali Beizun-Al-Elmiah.
- Tha’labi, Abu Ishaq (1422 A.H). Al-Kashf va al-Bayan an Tafsir al-Qur’an. 1st Ed.,Beirut: Dar Ehya’ at-Turath al-Arabi.
- Thaqafi Tehrani, Muhammad (1398 S.H). Tafsir-e Ravan-e Javid (Eternal Mind). 3rd Ed., Tehran: Borhan.
- Tusi, Muhammad ibn Hasan (1388 S.H). At-Tibyan fi Tafsir al-Qur’an. 1st Ed., Beirut: Dar Ehya’ at-Turath al-Arabi.
- Zamakhshari, Mahmud (1407 A.H). Al-Kashshaf an Haqa’iq Ghavamiz at-Tanzil. 3rd Ed., Beirut: Dar al-Kitab al-Arab.
- Zeydan, Abd ol-Karim (1419 A.H). Al-Mostafad men Qesas al-Qur’an led-Da’vah vad-Do’a. 1st Ed., Beirut/Lebanon: Ar-Risalah.
 
1. قرآن کریم.
2. نهج‌البلاغه (شریف الرضی، محمد؛ محقق/ مصحح صبحی صالح؛ قم: هجرت‏، 1414 ق.).
3. آلوسی،محمود؛ روح‌‌المعانی‌‌فی‌‌تفسیرالقرآن‌‌العظیم؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: دارالکتب‌‌العلمیه،1415ق.
4. ابن‌ابی‌حاتم، عبدالرحمان؛ تفسیرالقرآن‌‌العظیم؛ چاپ ‌‌سوم، عربستان‌‌سعودی: مکتبه ‌‌نزارمصطفی‌‌الباز، 1419ق.
5. ابن‌‌العربی، محمد؛ حکام‌‌القرآن‏؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: دارالجیل، ‏‌‌بی‌‌تا.
6. ابن‌‌بابویه، محمد؛ علل‌‌الشرائع؛ چاپ ‌‌اول، قم: کتابفروشى ‌‌داورى‏، 1385ش.
7. _______________؛ کمال‌‌الدین‌‌و‌‌تمام‌‌النعمه؛ چاپ‌‌ دوم، تهران: اسلامیه، 1395ق.
8. ابن‌‌جوزی، ابوالفرج؛ زادالمسیرفی ‌‌علم‌‌التفسیر؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: دارالکتب ‌‌العربی، 1422ق.
9. ابن‌‌کثیر، اسماعیل؛ تفسیرالقرآن‌‌العظیم؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: دارالکتب ‌‌العلمیه، منشورات‌‌ محمدعلی‌‌بیضون، 1419ق.
10. ابن‌‌عاشور، محمد؛ التحریروالتنویر؛ چاپ ‌‌اول، بی‌‌جا: بی‌‌نا، بی‌‌تا.
11. ابن‌عجیبه، احمد؛ البحر المدید فی‌‌ تفسیر القرآن‌‌ المجید؛ چاپ ‌‌اول، قاهره: حسن‌‌عباس‌‌ زکی، 1419ق.
12. ابن‌‌عربی، محیی‌‌الدین؛ تفسیرابن‌‌عربی؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: دارإحیاء التراث العربی، 1422ق.
13. ابن‌‌عطیه، عبدالحق؛ المحررالوجیزفی‌‌تفسیرالکتاب‌‌العزیز؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: دارالکتب‌‌ العلمیه، 1422ق.
14. ابوالسعود، محمد؛ ارشاد العقل ‌‌السلیم ‌‌الى‌‌ مزایا القرآن‌‌ الکریم؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: دارإحیاء ‌‌التراث ‌‌العربی‏،‌‌بی‌‌تا.
15. ابوالفتوح‌‌رازی، حسین؛ روض‌‌الجنان‌‌وروح‌‌الجنان‌‌فی‌‌تفسیرالقرآن؛ چاپ ‌‌اول، مشهد: بنیاد پژوهش‌‌های  اسلامی آستان‌‌ قدس‌‌ رضوی، 1408ق.
16. ابوحیان، محمد؛ البحرالمحیط‌‌فی‌‌التفسیر؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: دارالفکر، 1420ق.
17. اسدزاده، عطاءالله؛ «تفسیر تطبیقی ‌‌بخش ‌‌دوم (آیات‌‌110ـ60) سورۀ ‌‌کهف‌‌ از اهم ‌‌تفاسیرروایی‌‌فریقین»؛ پایان‌‌نامۀ ‌‌کارشناسی‌‌ارشد، ‌‌دانشکدۀ ‌‌علوم ‌‌حدیث ‌‌قم،‌‌ 1394ش.
18. اسعدی، ‌‌محمد؛ ‌‌آسیب‌‌شناسی‌‌ جریان‌‌های‌‌ تفسیری؛ ‌‌چاپ ‌‌اول، ‌‌قم: پژوهشگاه ‌‌حوزه ‌‌ودانشگاه،‌‌ 1392ش.
19. امینی لاری،  لیلا؛ «رمزگشایی ‌‌از ماجرای ‌‌خضر و موسی»، مجلۀ ‌‌الهیات ‌‌و حقوق‌‌ اسلامی، دانشگاه‌‌ ‌‌سیستان ‌‌و ‌‌بلوچستان، شمارۀ3، 1385ش.
20. بابایی، علی‌‌اکبر، عزیزی‌‌کیا، غلام‌‌علی ‌‌و روحانی‌‌راد، مجتبی؛ روش‌‌شناسی ‌‌تفسیر قرآن؛ چاپ ‌‌اول، تهران: سمت، 1379ش.
21. بغوی، ‌‌حسین؛ معالم‌‌ التنزیل ‌‌فی ‌‌تفسیر القرآن؛ ‌‌چاپ ‌‌اول، بیروت: داراحیاء ‌‌التراث‌‌ العربی، 1420ق.
22. بلخی، ابوالحسن؛ تفسیر مقاتل‌‌ بن‌‌ سلیمان؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: داراحیاء ‌‌التراث، 1423ق.
23. بیضاوی، عبدالله؛ أنوارالتنزیل‌‌و‌‌أسرارالتأویل؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: داراحیاء ‌‌التراث ‌‌العربی، 1418ق.
24. تستری، سهل‏؛ تفسیرالتسترى؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: منشورات ‌‌محمدعلی ‌‌بیضون/ دارالکتب‌‌ العلمیه، 1423ق‏.
25. ثعلبی، ابواسحاق؛ الکشف‌‌و‌‌البیان‌‌عن‌‌تفسیرالقرآن؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: داراحیاء ‌‌التراث‌‌ العربی، 1422ق.
26. ثقفی‌‌تهرانی، محمد؛ تفسیرروان‌‌جاوید؛ چاپ ‌‌سوم، تهران: انتشارات ‌‌برهان، 1398ق.
27. جصاص، احمد، احکام‌‌القرآن؛ چاپ اوّل، بیروت: داراحیاء التراث‌‌العربی، 1405ق.
28. جمل، سلیمان‌‌؛ الفتوحات‌‌ الإلهیه‌‌ بتوضیح‌‌ تفسیر الجلالین؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: دارالکتب ‌‌العلمیه، 1427ق.‏
29. جوادی‌‌آملی، عبدالله؛ تفسیرسورۀ‌‌کهف؛ سایت‌‌اسراء.
30. حائری‌‌تهرانی، علی؛ مقتنیات‌‌الدررو ‌‌ملتقطات‌‌ الثمر؛ ‌‌چاپ ‌‌اول، ‌‌تهران: دارالکتب‌‌ الإسلامیه،‌‌ 1377ش.
31. حسینی‌‌ شاه‌‌عبدالعظیمی، حسین؛ تفسیراثناعشری؛ چاپ ‌‌اول، تهران: انتشارات‌‌ میقات، 1363ش.
32. حسینى‌‌شیرازى، محمد؛ تقریب‌‌القرآن‌‌إلى‌‌الأذهان؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: دارالعلوم، 1424ق‏.
33. حقی‌‌بروسوی، اسماعیل؛ تفسیرروح‌‌البیان؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: دارالفکر، بی‌‌تا.
34. حوی، سعید؛ الاساس‌‌ فی‌‌ التفسیر؛ چاپ ‌‌ششم، ‌‌قاهره: دارالسلام‏، 1424ق.
35. خفاجى، ‌‌احمد؛ عنایه‌‌القاضى‌‌وکفایه‌‌الراضى؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: دارالکتب‌‌ ‌‌العلمیه، 1417ق‏.
36. دخیل، علی؛ الوجیزفی‌‌تفسیرالکتاب‌‌العزیز؛ چاپ‌‌ دوم، بیروت: دارالتعارف‌‌ للمطبوعات، 1422ق.
37. دروزه، محمدعزت؛ التفسیرالحدیث‏؛ چاپ ‌‌دوم، ‌‌قاهره: دارإحیاء ‌‌الکتب ‌‌العربیه، 1383ق.‏
38. زمخشری، محمود؛ الکشاف‌‌عن‌‌حقائق‌‌غوامض‌‌التنزیل؛ چاپ ‌‌سوم، بیروت: دارالکتاب ‌‌العربی، 1407ق.
39. روزبهان‌‌بقلى، ابومحمد؛ عرائس‌‌البیان‌‌فى‌‌حقائق‌‌القرآن؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: دارالکتب‌‌ العلمیه، 2008م‏.
40. زیدان، عبدالکریم؛ المستفادمن‌‌قصص‌‌القرآن‌‌للدعوه‌‌والدعاه؛ چاپ ‌‌اول، ‌‌بیروت/ لبنان: مؤسسه ‌‌الرساله، 1419ق.
41. سمرقندی، اب‍ول‍ی‍ث؛ بحرالعلوم؛ چاپ ‌‌اول، بی‌‌جا: بی‌‌نا، بی‌‌تا.
42. سیدبن قطب، ابن‌‌ابراهیم؛ فی‌‌ظلال‌‌القرآن؛ چاپ‌‌ هفدهم، بیروت/ قاهره: دارالشروق، 1412ق.
43. شاکر، محمدکاظم؛ مبانی‌‌ و روش‌‌های‌‌ تفسیری؛ چاپ ‌‌دوم، تهران: مرکز بین‌‌المللی‌‌ ترجمه ‌‌و نشر المصطفی، 1389ش.
44. شبر، عبدالله؛ الجوهرالثمین ‌‌فی ‌‌تفسیر الکتاب ‌‌المبین؛ چاپ ‌‌اول، کویت: مکتبه ‌‌الألفین، 1407ق.
45. شریف‌‌مرتضی، ‌‌علی؛ تنزیه‌‌الأنبیاء؛ قم: بی‌‌نا، 1250ق.
46. ________________؛ تفسیرشریف‌‌مرتضی؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: شرکه ‌‌الاعلمی ‌‌للمطبوعات‏، 1431ق‏.
47. شوکانی، محمد؛ فتح‌‌القدیر؛ چاپ ‌‌اول، دمشق/ بیروت: دارابن‌‌کثیر/ ‌‌دارالکلم ‌‌الطیب، ‌‌1414ق.
48. صادقی‌‌تهرانی، محمد؛ البلاغ‌‌ فی‌‌ تفسیر القران ‌‌‌‌با لقرآن؛ چاپ ‌‌اول، قم: مؤلف، 1419ق.
49. صاوى، احمد؛ حاشیه‌‌ الصاوى ‌‌على‌‌ تفسیر الجلالین؛ چاپ ‌‌چهارم، بیروت: دارالکتب‌‌ العلمیه، 1427ق.‏
50. طباطبایی، محمدحسین؛ المیزان ‌‌فی ‌‌تفسیر القرآن، چاپ‌‌ پنجم، قم: انتشارات‌‌ اسلامی ‌‌جامعۀ‌‌ مدرسین‌‌ حوزۀ علمیۀ‌‌ قم،  1417ق.
51. طبرسی، فضل؛ مجمع‌‌ البیان‌‌ فی‌‌ تفسیر القرآن؛ چاپ ‌‌سوم، تهران: انتشارات ‌‌ناصرخسرو، 1372ش.
52. طبری، محمد؛ جامع‌‌ البیان‌‌ فی‌‌ تفسیر القرآن؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: دارالمعرفه، 1412ق.
53. طبری‌‌ کیاهراسی، علی؛ احکام‌‌ القرآن؛ چاپ‌‌ دوم، بیروت: دارالکتب‌‌ العلمیه، 1405ق.
54. طوسی، محمد؛ التبیان‌‌ فی‌‌ تفسیر القرآن؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: داراحیاء‌‌ التراث‌‌ العربی، بی‌‌تا.
55. طیب، عبدالحسین؛ اطیب ‌‌البیان ‌‌فی ‌‌تفسیر القرآن؛ چاپ ‌‌دوم، تهران: انتشارات‌‌ اسلام، 1378ش.
56. عاملی، علی؛ الوجیز فی ‌‌تفسیر القران ‌‌العزیز؛ چاپ ‌‌اول، قم: دارالقرآن‌‌ الکریم، 1413ق.
57. عیاشی، محمد؛ کتاب‌‌ التفسیر، چاپ‌‌اول، تهران: چاپخانۀ ‌‌علمیه، 1380ق.
58. فاضل‌‌مقداد، جمال‌‌الدین؛ کنزالعرفان ‌‌فی‌‌ فقه ‌‌القرآن؛ چاپ ‌‌اول، تهران: مجمع ‌‌جهانى ‌‌تقریب ‌‌مذاهب اسلامى، 1419ق.
59. فخرالدین‌‌رازى، محمد؛ مفاتیح ‌‌الغیب، چاپ ‌‌سوم، بیروت: داراحیاء‌‌ التراث‌‌ العربی‏، 1420ق.
60. فراء، یحیى‌‌؛ معانى ‌‌القرآن‏؛ چاپ ‌‌اول، مصر: دارالمصریه ‌‌للتألیف‌‌ و‌‌ الترجمه، 1980م.‏
61. فضل‌‌الله، محمد؛ تفسیر من ‌‌وحی‌‌ القرآن، چاپ ‌‌دوم، بیروت: دارالملاک ‌‌للطباعه ‌‌و ‌‌النشر، 1419ق.
62. فیض‌‌کاشانی، محسن؛ ‌‌الأصفی‌‌ فی ‌‌تفسیر القرآن؛ چاپ اول، قم: ‌‌مرکز انتشارات ‌‌دفتر تبلیغات ‌‌اسلامی، 1418ق.
63. قاسمی، محمد؛ محاسن ‌‌التأویل؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: دارالکتب ‌‌العلمیه، 1418ق.
64. قرطبی، محمد؛ الجامع‌‌ لأحکام‌‌ القرآن؛ چاپ‌‌‌‌ اول، تهران: انتشارات ‌‌ناصرخسرو، 1364ش.
65. قشیری، عبدالکریم؛ لطایف‌‌ الإشارات؛ چاپ ‌‌سوم، مصر: الهیئه ‌‌المصریه ‌‌العامه ‌‌للکتاب، بی‌‌تا.
66. قمی، علی‌‌؛ تفسیر القمی؛ چاپ‌‌ سوم، قم: دارالکتاب، 1363ش.
67. قونوی، اسماعیل؛ حاشیة ‌‌القونوى ‌‌على ‌‌تفسیر البیضاوى‏؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: دارالکتب ‌‌العلمیه، 1422ق.‏
68. کاشانی، فتح‌‌الله؛ تفسیر منهج‌‌ الصادقین‌‌ فی‌‌ الزام‌‌ المخالفین؛ چاپ‌‌ سوم، تهران: کتابفروشی‌‌ محمدحسن‌‌ علمی، 1336ق.
69. کاشانی، فتح‌‌الله؛ زبده ‌‌التفاسیر؛ چاپ ‌‌اول، قم: بنیاد معارف‌‌ اسلامی، 1423ق.
70. کلینى، محمد؛ الکافی؛ چاپ‌‌ اول، قم:‌‌ دارالحدیث، 1429ق.
71. گنابادی، سلطان‌‌محمد؛ تفسیر بیان ‌‌السعاده ‌‌فی‌‌ مقامات‌‌ العباده؛ چاپ‌‌ دوم، بیروت: مؤسسه ‌‌الأعلمی للمطبوعات، 1408ق.
72. ماوردی، على؛ النکت‌‌ و‌‌العیون؛ چاپ‌‌ اول، بیروت: دارالکتب‌‌ العلمیه، بی‌‌تا.
73. مجلسى، محمدباقر؛ بحارالأنوار؛ چاپ‌‌دوم، بیروت:دارإحیاءالتراث‌‌العربی‏،1403ق.
74. محلی، جلال‌‌الدین ‌‌و سیوطی، جلال‌‌الدین؛ تفسیر الجلالین؛ چاپ‌‌ ‌‌اول، بیروت: مؤسسه النور للمطبوعات، 1416ق.
75. مدرسی، محمدتقی؛ من ‌‌هدی ‌‌القرآن؛ چاپ‌‌ اول، تهران: دارمحبی ‌‌‌‌الحسین، 1419ق.
76. مطهری، مرتضی؛ مجموعه‌‌ آثار شهید مطهری؛ چاپ‌‌ نهم، تهران: صدرا، 1378ش.
77. مظهری، محمد، التفسیر المظهری؛ چاپ‌‌ اول، پاکستان: مکتبه ‌‌رشدیه، 1412ق.
78. مکارم‌‌شیرازی، ناصر؛ تفسیر نمونه؛ چاپ‌‌ اول، تهران: دارالکتب‌‌ الإسلامیه، 1374ش.
79. میبدی، رشیدالدین؛ کشف‌‌الأسرار و‌‌عده ‌‌الأبرار؛ چاپ‌‌ پنجم، تهران: انتشارات‌‌ امیرکبیر، 1371ش.
80. نحاس، احمد؛ اعراب‌‌القرآن؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: منشورات ‌‌محمدعلی‌‌ بیضون/ دارالکتب ‌‌العلمیه، 1421ق.
81. نخجوانی، نعمت‌‌الله؛ الفواتح‌‌ الالهیه ‌‌و المفاتح‌‌ الغیبیه؛ چاپ‌‌ اول، مصر: داررکابى ‌‌للنشر، 1999م‏.
82. نیشابوری، محمود؛ ایجاز البیان عن‌‌ معانی ‌‌القرآن؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: دارالغرب ‌‌الإسلامی، 1415ق.
83. نیشابوری، نظام‌‌الدین؛ تفسیر غرائب ‌‌القرآن ‌‌ورغائب‌‌ الفرقان؛ چاپ‌‌ اول، بیروت: دارالکتب ‌‌العلمیه، 1416ق.
84. نووى‌‌جاوى، محمد؛ مراح‌‌ لبید لکشف‌‌‌‌ معنى‌‌ القرآن ‌‌‌‌المجید؛ چاپ‌‌اول، بیروت: دارالکتب‌‌العلمیه، 1417ق.
 
1. قرآن کریم.
2. نهج‌البلاغه (شریف الرضی، محمد؛ محقق/ مصحح صبحی صالح؛ قم: هجرت‏، 1414 ق.).
3. آلوسی،محمود؛ روح‌‌المعانی‌‌فی‌‌تفسیرالقرآن‌‌العظیم؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: دارالکتب‌‌العلمیه،1415ق.
4. ابن‌ابی‌حاتم، عبدالرحمان؛ تفسیرالقرآن‌‌العظیم؛ چاپ ‌‌سوم، عربستان‌‌سعودی: مکتبه ‌‌نزارمصطفی‌‌الباز، 1419ق.
5. ابن‌‌العربی، محمد؛ حکام‌‌القرآن‏؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: دارالجیل، ‏‌‌بی‌‌تا.
6. ابن‌‌بابویه، محمد؛ علل‌‌الشرائع؛ چاپ ‌‌اول، قم: کتابفروشى ‌‌داورى‏، 1385ش.
7. _______________؛ کمال‌‌الدین‌‌و‌‌تمام‌‌النعمه؛ چاپ‌‌ دوم، تهران: اسلامیه، 1395ق.
8. ابن‌‌جوزی، ابوالفرج؛ زادالمسیرفی ‌‌علم‌‌التفسیر؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: دارالکتب ‌‌العربی، 1422ق.
9. ابن‌‌کثیر، اسماعیل؛ تفسیرالقرآن‌‌العظیم؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: دارالکتب ‌‌العلمیه، منشورات‌‌ محمدعلی‌‌بیضون، 1419ق.
10. ابن‌‌عاشور، محمد؛ التحریروالتنویر؛ چاپ ‌‌اول، بی‌‌جا: بی‌‌نا، بی‌‌تا.
11. ابن‌عجیبه، احمد؛ البحر المدید فی‌‌ تفسیر القرآن‌‌ المجید؛ چاپ ‌‌اول، قاهره: حسن‌‌عباس‌‌ زکی، 1419ق.
12. ابن‌‌عربی، محیی‌‌الدین؛ تفسیرابن‌‌عربی؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: دارإحیاء التراث العربی، 1422ق.
13. ابن‌‌عطیه، عبدالحق؛ المحررالوجیزفی‌‌تفسیرالکتاب‌‌العزیز؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: دارالکتب‌‌ العلمیه، 1422ق.
14. ابوالسعود، محمد؛ ارشاد العقل ‌‌السلیم ‌‌الى‌‌ مزایا القرآن‌‌ الکریم؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: دارإحیاء ‌‌التراث ‌‌العربی‏،‌‌بی‌‌تا.
15. ابوالفتوح‌‌رازی، حسین؛ روض‌‌الجنان‌‌وروح‌‌الجنان‌‌فی‌‌تفسیرالقرآن؛ چاپ ‌‌اول، مشهد: بنیاد پژوهش‌‌های  اسلامی آستان‌‌ قدس‌‌ رضوی، 1408ق.
16. ابوحیان، محمد؛ البحرالمحیط‌‌فی‌‌التفسیر؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: دارالفکر، 1420ق.
17. اسدزاده، عطاءالله؛ «تفسیر تطبیقی ‌‌بخش ‌‌دوم (آیات‌‌110ـ60) سورۀ ‌‌کهف‌‌ از اهم ‌‌تفاسیرروایی‌‌فریقین»؛ پایان‌‌نامۀ ‌‌کارشناسی‌‌ارشد، ‌‌دانشکدۀ ‌‌علوم ‌‌حدیث ‌‌قم،‌‌ 1394ش.
18. اسعدی، ‌‌محمد؛ ‌‌آسیب‌‌شناسی‌‌ جریان‌‌های‌‌ تفسیری؛ ‌‌چاپ ‌‌اول، ‌‌قم: پژوهشگاه ‌‌حوزه ‌‌ودانشگاه،‌‌ 1392ش.
19. امینی لاری،  لیلا؛ «رمزگشایی ‌‌از ماجرای ‌‌خضر و موسی»، مجلۀ ‌‌الهیات ‌‌و حقوق‌‌ اسلامی، دانشگاه‌‌ ‌‌سیستان ‌‌و ‌‌بلوچستان، شمارۀ3، 1385ش.
20. بابایی، علی‌‌اکبر، عزیزی‌‌کیا، غلام‌‌علی ‌‌و روحانی‌‌راد، مجتبی؛ روش‌‌شناسی ‌‌تفسیر قرآن؛ چاپ ‌‌اول، تهران: سمت، 1379ش.
21. بغوی، ‌‌حسین؛ معالم‌‌ التنزیل ‌‌فی ‌‌تفسیر القرآن؛ ‌‌چاپ ‌‌اول، بیروت: داراحیاء ‌‌التراث‌‌ العربی، 1420ق.
22. بلخی، ابوالحسن؛ تفسیر مقاتل‌‌ بن‌‌ سلیمان؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: داراحیاء ‌‌التراث، 1423ق.
23. بیضاوی، عبدالله؛ أنوارالتنزیل‌‌و‌‌أسرارالتأویل؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: داراحیاء ‌‌التراث ‌‌العربی، 1418ق.
24. تستری، سهل‏؛ تفسیرالتسترى؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: منشورات ‌‌محمدعلی ‌‌بیضون/ دارالکتب‌‌ العلمیه، 1423ق‏.
25. ثعلبی، ابواسحاق؛ الکشف‌‌و‌‌البیان‌‌عن‌‌تفسیرالقرآن؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: داراحیاء ‌‌التراث‌‌ العربی، 1422ق.
26. ثقفی‌‌تهرانی، محمد؛ تفسیرروان‌‌جاوید؛ چاپ ‌‌سوم، تهران: انتشارات ‌‌برهان، 1398ق.
27. جصاص، احمد، احکام‌‌القرآن؛ چاپ اوّل، بیروت: داراحیاء التراث‌‌العربی، 1405ق.
28. جمل، سلیمان‌‌؛ الفتوحات‌‌ الإلهیه‌‌ بتوضیح‌‌ تفسیر الجلالین؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: دارالکتب ‌‌العلمیه، 1427ق.‏
29. جوادی‌‌آملی، عبدالله؛ تفسیرسورۀ‌‌کهف؛ سایت‌‌اسراء.
30. حائری‌‌تهرانی، علی؛ مقتنیات‌‌الدررو ‌‌ملتقطات‌‌ الثمر؛ ‌‌چاپ ‌‌اول، ‌‌تهران: دارالکتب‌‌ الإسلامیه،‌‌ 1377ش.
31. حسینی‌‌ شاه‌‌عبدالعظیمی، حسین؛ تفسیراثناعشری؛ چاپ ‌‌اول، تهران: انتشارات‌‌ میقات، 1363ش.
32. حسینى‌‌شیرازى، محمد؛ تقریب‌‌القرآن‌‌إلى‌‌الأذهان؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: دارالعلوم، 1424ق‏.
33. حقی‌‌بروسوی، اسماعیل؛ تفسیرروح‌‌البیان؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: دارالفکر، بی‌‌تا.
34. حوی، سعید؛ الاساس‌‌ فی‌‌ التفسیر؛ چاپ ‌‌ششم، ‌‌قاهره: دارالسلام‏، 1424ق.
35. خفاجى، ‌‌احمد؛ عنایه‌‌القاضى‌‌وکفایه‌‌الراضى؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: دارالکتب‌‌ ‌‌العلمیه، 1417ق‏.
36. دخیل، علی؛ الوجیزفی‌‌تفسیرالکتاب‌‌العزیز؛ چاپ‌‌ دوم، بیروت: دارالتعارف‌‌ للمطبوعات، 1422ق.
37. دروزه، محمدعزت؛ التفسیرالحدیث‏؛ چاپ ‌‌دوم، ‌‌قاهره: دارإحیاء ‌‌الکتب ‌‌العربیه، 1383ق.‏
38. زمخشری، محمود؛ الکشاف‌‌عن‌‌حقائق‌‌غوامض‌‌التنزیل؛ چاپ ‌‌سوم، بیروت: دارالکتاب ‌‌العربی، 1407ق.
39. روزبهان‌‌بقلى، ابومحمد؛ عرائس‌‌البیان‌‌فى‌‌حقائق‌‌القرآن؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: دارالکتب‌‌ العلمیه، 2008م‏.
40. زیدان، عبدالکریم؛ المستفادمن‌‌قصص‌‌القرآن‌‌للدعوه‌‌والدعاه؛ چاپ ‌‌اول، ‌‌بیروت/ لبنان: مؤسسه ‌‌الرساله، 1419ق.
41. سمرقندی، اب‍ول‍ی‍ث؛ بحرالعلوم؛ چاپ ‌‌اول، بی‌‌جا: بی‌‌نا، بی‌‌تا.
42. سیدبن قطب، ابن‌‌ابراهیم؛ فی‌‌ظلال‌‌القرآن؛ چاپ‌‌ هفدهم، بیروت/ قاهره: دارالشروق، 1412ق.
43. شاکر، محمدکاظم؛ مبانی‌‌ و روش‌‌های‌‌ تفسیری؛ چاپ ‌‌دوم، تهران: مرکز بین‌‌المللی‌‌ ترجمه ‌‌و نشر المصطفی، 1389ش.
44. شبر، عبدالله؛ الجوهرالثمین ‌‌فی ‌‌تفسیر الکتاب ‌‌المبین؛ چاپ ‌‌اول، کویت: مکتبه ‌‌الألفین، 1407ق.
45. شریف‌‌مرتضی، ‌‌علی؛ تنزیه‌‌الأنبیاء؛ قم: بی‌‌نا، 1250ق.
46. ________________؛ تفسیرشریف‌‌مرتضی؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: شرکه ‌‌الاعلمی ‌‌للمطبوعات‏، 1431ق‏.
47. شوکانی، محمد؛ فتح‌‌القدیر؛ چاپ ‌‌اول، دمشق/ بیروت: دارابن‌‌کثیر/ ‌‌دارالکلم ‌‌الطیب، ‌‌1414ق.
48. صادقی‌‌تهرانی، محمد؛ البلاغ‌‌ فی‌‌ تفسیر القران ‌‌‌‌با لقرآن؛ چاپ ‌‌اول، قم: مؤلف، 1419ق.
49. صاوى، احمد؛ حاشیه‌‌ الصاوى ‌‌على‌‌ تفسیر الجلالین؛ چاپ ‌‌چهارم، بیروت: دارالکتب‌‌ العلمیه، 1427ق.‏
50. طباطبایی، محمدحسین؛ المیزان ‌‌فی ‌‌تفسیر القرآن، چاپ‌‌ پنجم، قم: انتشارات‌‌ اسلامی ‌‌جامعۀ‌‌ مدرسین‌‌ حوزۀ علمیۀ‌‌ قم،  1417ق.
51. طبرسی، فضل؛ مجمع‌‌ البیان‌‌ فی‌‌ تفسیر القرآن؛ چاپ ‌‌سوم، تهران: انتشارات ‌‌ناصرخسرو، 1372ش.
52. طبری، محمد؛ جامع‌‌ البیان‌‌ فی‌‌ تفسیر القرآن؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: دارالمعرفه، 1412ق.
53. طبری‌‌ کیاهراسی، علی؛ احکام‌‌ القرآن؛ چاپ‌‌ دوم، بیروت: دارالکتب‌‌ العلمیه، 1405ق.
54. طوسی، محمد؛ التبیان‌‌ فی‌‌ تفسیر القرآن؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: داراحیاء‌‌ التراث‌‌ العربی، بی‌‌تا.
55. طیب، عبدالحسین؛ اطیب ‌‌البیان ‌‌فی ‌‌تفسیر القرآن؛ چاپ ‌‌دوم، تهران: انتشارات‌‌ اسلام، 1378ش.
56. عاملی، علی؛ الوجیز فی ‌‌تفسیر القران ‌‌العزیز؛ چاپ ‌‌اول، قم: دارالقرآن‌‌ الکریم، 1413ق.
57. عیاشی، محمد؛ کتاب‌‌ التفسیر، چاپ‌‌اول، تهران: چاپخانۀ ‌‌علمیه، 1380ق.
58. فاضل‌‌مقداد، جمال‌‌الدین؛ کنزالعرفان ‌‌فی‌‌ فقه ‌‌القرآن؛ چاپ ‌‌اول، تهران: مجمع ‌‌جهانى ‌‌تقریب ‌‌مذاهب اسلامى، 1419ق.
59. فخرالدین‌‌رازى، محمد؛ مفاتیح ‌‌الغیب، چاپ ‌‌سوم، بیروت: داراحیاء‌‌ التراث‌‌ العربی‏، 1420ق.
60. فراء، یحیى‌‌؛ معانى ‌‌القرآن‏؛ چاپ ‌‌اول، مصر: دارالمصریه ‌‌للتألیف‌‌ و‌‌ الترجمه، 1980م.‏
61. فضل‌‌الله، محمد؛ تفسیر من ‌‌وحی‌‌ القرآن، چاپ ‌‌دوم، بیروت: دارالملاک ‌‌للطباعه ‌‌و ‌‌النشر، 1419ق.
62. فیض‌‌کاشانی، محسن؛ ‌‌الأصفی‌‌ فی ‌‌تفسیر القرآن؛ چاپ اول، قم: ‌‌مرکز انتشارات ‌‌دفتر تبلیغات ‌‌اسلامی، 1418ق.
63. قاسمی، محمد؛ محاسن ‌‌التأویل؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: دارالکتب ‌‌العلمیه، 1418ق.
64. قرطبی، محمد؛ الجامع‌‌ لأحکام‌‌ القرآن؛ چاپ‌‌‌‌ اول، تهران: انتشارات ‌‌ناصرخسرو، 1364ش.
65. قشیری، عبدالکریم؛ لطایف‌‌ الإشارات؛ چاپ ‌‌سوم، مصر: الهیئه ‌‌المصریه ‌‌العامه ‌‌للکتاب، بی‌‌تا.
66. قمی، علی‌‌؛ تفسیر القمی؛ چاپ‌‌ سوم، قم: دارالکتاب، 1363ش.
67. قونوی، اسماعیل؛ حاشیة ‌‌القونوى ‌‌على ‌‌تفسیر البیضاوى‏؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: دارالکتب ‌‌العلمیه، 1422ق.‏
68. کاشانی، فتح‌‌الله؛ تفسیر منهج‌‌ الصادقین‌‌ فی‌‌ الزام‌‌ المخالفین؛ چاپ‌‌ سوم، تهران: کتابفروشی‌‌ محمدحسن‌‌ علمی، 1336ق.
69. کاشانی، فتح‌‌الله؛ زبده ‌‌التفاسیر؛ چاپ ‌‌اول، قم: بنیاد معارف‌‌ اسلامی، 1423ق.
70. کلینى، محمد؛ الکافی؛ چاپ‌‌ اول، قم:‌‌ دارالحدیث، 1429ق.
71. گنابادی، سلطان‌‌محمد؛ تفسیر بیان ‌‌السعاده ‌‌فی‌‌ مقامات‌‌ العباده؛ چاپ‌‌ دوم، بیروت: مؤسسه ‌‌الأعلمی للمطبوعات، 1408ق.
72. ماوردی، على؛ النکت‌‌ و‌‌العیون؛ چاپ‌‌ اول، بیروت: دارالکتب‌‌ العلمیه، بی‌‌تا.
73. مجلسى، محمدباقر؛ بحارالأنوار؛ چاپ‌‌دوم، بیروت:دارإحیاءالتراث‌‌العربی‏،1403ق.
74. محلی، جلال‌‌الدین ‌‌و سیوطی، جلال‌‌الدین؛ تفسیر الجلالین؛ چاپ‌‌ ‌‌اول، بیروت: مؤسسه النور للمطبوعات، 1416ق.
75. مدرسی، محمدتقی؛ من ‌‌هدی ‌‌القرآن؛ چاپ‌‌ اول، تهران: دارمحبی ‌‌‌‌الحسین، 1419ق.
76. مطهری، مرتضی؛ مجموعه‌‌ آثار شهید مطهری؛ چاپ‌‌ نهم، تهران: صدرا، 1378ش.
77. مظهری، محمد، التفسیر المظهری؛ چاپ‌‌ اول، پاکستان: مکتبه ‌‌رشدیه، 1412ق.
78. مکارم‌‌شیرازی، ناصر؛ تفسیر نمونه؛ چاپ‌‌ اول، تهران: دارالکتب‌‌ الإسلامیه، 1374ش.
79. میبدی، رشیدالدین؛ کشف‌‌الأسرار و‌‌عده ‌‌الأبرار؛ چاپ‌‌ پنجم، تهران: انتشارات‌‌ امیرکبیر، 1371ش.
80. نحاس، احمد؛ اعراب‌‌القرآن؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: منشورات ‌‌محمدعلی‌‌ بیضون/ دارالکتب ‌‌العلمیه، 1421ق.
81. نخجوانی، نعمت‌‌الله؛ الفواتح‌‌ الالهیه ‌‌و المفاتح‌‌ الغیبیه؛ چاپ‌‌ اول، مصر: داررکابى ‌‌للنشر، 1999م‏.
82. نیشابوری، محمود؛ ایجاز البیان عن‌‌ معانی ‌‌القرآن؛ چاپ ‌‌اول، بیروت: دارالغرب ‌‌الإسلامی، 1415ق.
83. نیشابوری، نظام‌‌الدین؛ تفسیر غرائب ‌‌القرآن ‌‌ورغائب‌‌ الفرقان؛ چاپ‌‌ اول، بیروت: دارالکتب ‌‌العلمیه، 1416ق.
84. نووى‌‌جاوى، محمد؛ مراح‌‌ لبید لکشف‌‌‌‌ معنى‌‌ القرآن ‌‌‌‌المجید؛ چاپ‌‌اول، بیروت: دارالکتب‌‌العلمیه، 1417ق.
References
- The Noble Qur’an.
- Ab ol-Fotuh Razi, Hussain (1408 A.H). Rowz al-Janan va Ruh al-Janan fi Tafsir al-Qur’an. 1st Ed.,Mashhad: Foundation of Islamic Researches in Astan Qods Razawi.
- Abu Hayyan, Muhammad (1420 A.H). Al-Bahr ol-Muhit fit-Tafsir. 1st Ed., Beirut: Dar al-Fekr.
- Abu So’ud, Muhammad (N.D). Irshad al-Aql as-Salim ela Mazaya al-Qur’an al-Karim. 1st Ed., Beirut: Dar Ehya’ at-Turath al-Arabi.
- Alusi, Mahmud (1415 A.H). Rooh ol-Ma’ani fi Tafsir al-Qur’an al-Azim. 1st ED., Beirut: Dar al-Kotob al-Elmiah.
- Ameli, Ali (1413 A.H). Al-Wajiz fi Tafsir al-Qur’an al-Aziz. 1st Ed., Qom: Dar al-Qur’an al-Karim.
- Amini Lari, Leyla (1385 S.H). Deciphering the Story of Khidr and Muses. The Journal of Theology and Islamic Rights, Sistan & Baluchestan University, Issue 3.
- As’adi, Muhammad (1392 S.H). The Pathology of the Exegetical Movements. 1st Ed., Qom: Research Center for Howzeh & University.
- Asadzadeh, Ata’ ol-Lah (1394 S.H). The Comparative Exegesis of the Second Part of Surah al-Kahf (60-110) According to the Most Significant Sunni and Shi’ite Narrative Exegesis. M.A Thesis, Faculty of Hadith at the University of Qom.
- Ayyashi, Muhammad (1380 S.H). Kitab at-Tafsir. 1st Ed., Tehran: Elmieh.
- Babaii, Ali Akbar; Azizikia, Gholam Ali & Rohanirad, Mojtaba (1379 S.H). The Methodology of the Qur’anic Exegesis. 1st Ed., Tehran: Samt.
- Baghavi, Hussain (1420 A.H). Ma’alam at-Tanzil fi Tafsir al-Qur’an. 1st Ed., Beirut: Dar Ehya’ at-Turath al-Arabi.
- Balkhi, Ab ol-Hasan (1423 A.H). Tafsir Maqatil ibn Sulayman. 1st Ed., Beirut: Dar Ehya’ at-Turath al-Arabi.
- Beizawi, Abd ol-Lah bin Umar (1418 A.H). Anwar at-Tanzil va Asrar at-Ta’wil. Beirut: Dar Ehya’ at-Turath al-Arabi.
- Dakhil, Ali (1422 A.H). Al-Wajiz fi Tafsir al-Kitab al-Aziz. 2nd Ed., Beirut: Dar at-Ta’arof lel-Matbu’at.
- Daruzah, Muhammad Ezzat (1383 S.H). At-Tafsir al-Hadith. 2nd Ed., Cairo: Dar Ehya’ at-Turath al-Arabi.
- Fara’, Yahya ibn Ziyad (1980). Ma’ani al-Qur’an. 1st Ed., Egypt: Dar al-Mesriah.
- Fazel Meqdad, Jamal ed-Din (1419 A.H). Kanz ol-Qur’an fi Fiqh al-Qur’an. 1st Ed., Tehran: The World Forum for Proximity of Islamic Schools of Thought.
- Fazl ol-Lah, Muhammad (1419 A.H). Tafsir Min Wahy al-Qur’an. 2nd Ed., Beirut: Dar al-Melak.
- Feiz Kashani, Mohsen (1418 A.H). Al-Asfa fi Tafsir al-Qur’an. 1st Ed., Qom: Daftar Tablight Islami.
- Gonabadi, Soltan Muhammad (1408 A.H). Tafsir Bayan os-Sa’adh fi Maqamat al-Ebadah. 2nd Ed., Beirut: Scientific Corporation for the Journals.
- Ha’eri Tehrani, Ali (1377 S.H). Moqtaniat ad-Doror Moltaqetat ath-Thamar. 1st Ed., Tehran: Dar al-Kotob al-Islamiah.
- Haqqi Barsawi, Isma’iil (N.D). Tafsir Rouh ol-Bayan. 1st Ed., Beirut: Dar al-Fekr.
- Havi, Sa’iid (1424 A.H). Al-Asas fit-Tafsir. 6th Ed., Cairo: Dar Ehya’ at-Turath al-Arabi.
- Hussaini Shah Abd ol-Azimi, Hussain (1363 S.H0. Tafsir Ethna Ashari. 1st Ed., Tehran: Miqat.
- Husseini Shirazi, Muhammad (1424 A.H). Taqrib al-Qur’an elal-Azhan. 1st Ed., Beirut: Dar ol-Ulum.
- Ibn Abi Hatam, Abd or-Rahman (1419 A.H). Tafsir al-Qur’an al-Azim. 3rd Ed., Saudi Arabia: Nazar Mustafa al-Baz School.
- Ibn al-Arabi, Muhammad (N.D). Ahkam al-Qur’an. 1st Ed.,Beirut: Dar al-Jeyl.
- Ibn Arabi, Mohy ed-Din (1422 A.H). Tafsir ibn Arabi. 1st Ed., Beirut: Dar Ehya’ at-Turath al-Arabi.
- Ibn Ashur, Muhammad (N.D). At-Tahrir vat-Tanwir. 1st Ed., N.P: N.P.
- Ibn Atia, Abd ol-Haq (1422 A.H). Al-Muharrar al-Wajiz fi Tafsir al-Kitab al-Azizi. 1st Ed., Beirut: Dar al-Kotob al-Elmiah.
- Ibn Babwiah, Muhammad (1385 S.H). Elal osh-Sharaye’. 1st Ed., Qom: Davari Bookshop.
- Ibn Babwiah, Muhammad (1395 S.H). Kamal od-Din nva Tamam on-Ne’mah. 2nd Ed., Tehran: Islamieh.
- Ibn Juzay, Ab ol-Faraj (1422 A.H). Zad al-Masir fi Elm at-Tafsir. 1st Ed., Beirut: Dar al-Kotob al-Arabi.
- Ibn Kathir, Isma’iil (1419 A.H). Tafsir al-Qur’an al-Azim. 1st Ed., Beirut: Dar al-Kotob al-Elmiah-Manshurat Muhammad Ali Beizun.
- Ibn Ojaibeh, Ahmad (1419 A.H). Al-Bahr al-Madid fi Tafsir al-Qur’an al-Majid. 1st Ed., Cairo: Dr. Hasan Abbas Zaki.
- Jamal, Sulayman (1427 A.H). Al-Fotuhat al-Elahiah be-Twzih Tafsir al-Jalalin. 1st Ed., Beirut: Dar al-Kotob al-Elmiah.
- Jassas, Ahmad (1405 A.H). Ahkam al-Qur’an. 1st Ed., Beirut: Dar Ehya’ at-Turath al-Arabi.
- Javadi Amoli, Abd ol-Lah (N.D). Tafsir Surah al-Kahf. Asra’ Website.
- Kashani, Fath ol-Lah (1366 S.H). Tafsir Munhaj os-Sadeghin fi Ilzam al-Mukhalefin. 3rd Ed., Tehran: Muhammad Hasan Elmi Press.
- Kashani, Fath ol-Lah (1423 A.H). Zobdah at-Tafasir. 1st Ed., Qom: Islamic Theology Foundation.
- Khafaji, Ahmad (1417 A.H). Enayat ol-Qazi va Kefayat or-Razi. 1st Ed., Beirut: Dar al-Koto al-Elmiah.
- Koleini, Muhammad (1429 A.H). Al-Kafi. 1st Ed., Qom: Dar ol-Hadith.
- Mahalli, Jalal ed-Din & Suyuti, Jalal ed-Din (1416 A.H). Tafsir al-Jalalin. 1st Ed., Beirut: Nur Institute for the Journal. 
- Majlesi, Muhammad Baqer (1403 A.H). Bahar ol-Anwar. 2nd Ed.,Beirut: Dar Ehya’ at-Turath al-Arabi.
- Makarim Shirazi, Naser (1374 S.H). Tafsir Nemoone. 1st Ed., Tehran: Dar al-Kitab al-Islamia.
- Maverdi, Ali (N.D). An-Nakt val-Uyun. 1st Ed., Beirut: Dar al-Kotob al-Elmiah.
- Mazhari, Muhammad Taqi (1419 A.H). Men Hoda al-Qur’an. 1st Ed., Tehran: Dar Mohebb al-Hussain.
- Meybodi, Rashid od-Din (1371 S.H). Kashf ol-Asrar va Uddat-ol-Abrar. 5th Ed., Tehran: Amir Kabir.
- Modarresi,
- Mutahhari, Morteza (1378 S.H). Majmu’e Asar (Collection of Books). 9th Ed., Qom: Sadra.
- Nakhjavani, Ne’mat ol-Lah (1999). Al-Favateh al-Elahiah val-Mafateh al-Ghaybiah. 1st Ed., Egypt: Dar Rekabi len-Nashr.
- Neishaburi, Mahmud (1415 A.H). Ijaz al-Bayan an Ma’ani al-Qur’an. 1st Ed., Beirut: Dar al-Gharb al-Islami.
- Neishaburi, Nezam od-Din (1416 A.H). Tafsir Ghara’eb al-Qur’an va Ragha’eb al-Furqan. 1st Ed.,Beirut: Dar al-Kotob al-Elmiah.
- Nohas, Ahmad (1421 A.H). E’rab al-Qur’an. 1st Ed., Beirut: Manshurat Muhammad Ali Beizun/ Dar al-Kotob al-Elmiah.
- Nuvi Javi, Muhammad (1417 A.H). Marah Labid le-Kashf Ma’ni al-Qur’an al-Majid. 1st Ed., Dar al-Kotob al-Elmiah.
- Qasemi, Muhammad (1418 A.H). Mohsen at-Ta’wil. 1st Ed., Beirut: Dar al-Kotob al-Elmiah.
- Qashiri, Abd ol-Karim (N.D). Lata’ef ol-Esharat. 3rd Ed., Egypt: Egyptian Assembly for Book.
- Qomi, Ali (1363 S.H). Tafsir al-Qomi. 3rd Ed., Qom: Dar al-Kitab. 
- Qunavi, Isma’iil (1422 A.H). Hashiah al-Qunavi ala Tafsir al-Beizavi. 1st Ed., Beirut: Dar al-Kotob al-Elmiah.
- Qurtubi, Muhammad (1364 S.H). Al-Jami’ le-Ahkam al-Qur’an. 1st Ed., Tehran: Naser Khosrow.
- Ruzbahan Boqli, Abu Muhammad (2008). Ara’es al-Bayan fi Haqaeq al-Qur’an. 1st Ed., Beirut: Dar al-Kotob al-Elmiah.
- Samarqandi, Abu Layth (1416 A.H).  Bahr ol-Ulum. 1st Ed., N.P: N.P.
- Seyed Qotb, Ibn Ibrahim (1412 A.H). Fi Zilal al-Qur’an. 17th Ed., Beirut & Cairo: Dar ash-Shoruq.
- Shaker, Muhammad Kazem (1389 S.H). Exegetical Principles and Methods. 2nd Ed., Tehran: International Translation and Publication Center of al-Mustafa.
- Sharif Morteza, Ali (1250 A.H). Tanziat ol-Anbia. Qom: N.P.
- Sharif Morteza, Ali (1431 A.H). Tafsir Sharif Morteza. 1st Ed., Beirut: Scientific Corporation for the Journals.
- Sharif Razi, Muhammad (1414 A.H). Nahj ol-Balaghah. Researched by Saleh Sobhi, Qom: Hijrat.
- Sheber,
- Tabari Kiaharasi, Ali (1405 A.H). Ahkam al-Qur’an. 2nd Ed., Beirut: Dar al-Kotob al-EIlmia.
- Tabari, Muhammad (1412 A.H). Jame’ al-Bayan fi Tafsir al-Qur’an. 1st Ed., Beirut: Dar ol-Ma’rifah.
- Tabarsi, Fazl (1372 S.H). Majma’ al-Bayan fi Tafsir al-Qur’an. 3rd Ed., Tehran: Naser Khosrow.
- Tayyeb, Abd ol-Hussain (1378 S.H). Atyab ol-Bayan fi Tafsir al-Qur’an. 2nd Ed., Tehran: Islam.
- Testari, Sahl (1423 A.H). Tafsir at-Testari. 1st Ed., Beirut: Manshurat Muhammad Ali Beizun-Al-Elmiah.
- Tha’labi, Abu Ishaq (1422 A.H). Al-Kashf va al-Bayan an Tafsir al-Qur’an. 1st Ed.,Beirut: Dar Ehya’ at-Turath al-Arabi.
- Thaqafi Tehrani, Muhammad (1398 S.H). Tafsir-e Ravan-e Javid (Eternal Mind). 3rd Ed., Tehran: Borhan.
- Tusi, Muhammad ibn Hasan (1388 S.H). At-Tibyan fi Tafsir al-Qur’an. 1st Ed., Beirut: Dar Ehya’ at-Turath al-Arabi.
- Zamakhshari, Mahmud (1407 A.H). Al-Kashshaf an Haqa’iq Ghavamiz at-Tanzil. 3rd Ed., Beirut: Dar al-Kitab al-Arab.
- Zeydan, Abd ol-Karim (1419 A.H). Al-Mostafad men Qesas al-Qur’an led-Da’vah vad-Do’a. 1st Ed., Beirut/Lebanon: Ar-Risalah.
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار