نوع مقاله : علمی و پژوهشی
نویسنده
استادیار گروه فلسفه و کلام دانشگاه قم
چکیده
تازه های تحقیق
نتیجه
علامه طباطبایی و بیش‌تر حوزویان، معتقدند که قرآن کریم یک کتاب دینی و هدایتی است؛ لذا انتظارات معرفتی ما از این کتاب مقدس باید در چارچوب رسالت آن باشد. پس قرآن کریم کتاب علوم پایه، فنی-مهندسی، پزشکی و امثال آن نیست. اما آیت‌الله جوادی آملی معتقد است، هرچند قرآن کریم کتاب دین‌داری، هدایت و سعادت و رشد است، هدایت و سعادت و رشد بشر منحصر در علوم متعارف حوزه‌ها نیست. هر علمی که به‌نوعی در هدایت و سعادت و رشد بشر دخیل باشد، به ویژه علومی که قرآن کریم به آن‌ها اشاره کرده، جزیی از علوم قرآنی است؛ یعنی همان طور که قرآن کریم کتاب «اصول فقه» نیست، ولی با تمسک به آیه شریفة «*ما کنا معذبین حتی نبعث رسولاً* (اسراء: 15) می‌توان علم مستقلی را با عنوان «برائت» تولید کرد، از اشارات علمی قرآن کریم درباره علوم طبیعی نیز می‌توان در پرتو کاوش‌های عقلی، اعم از عقل تجریدی و تجربی، دانشی مشابه آن‌چه امروز در دانشگاه‌ها وجود دارد، تولید کرد. البته علامه طباطبایی نیز با توجه به احادیثی که گسترة معرفتی قرآن کریم را فراتر از علوم متعارف قرآنی معرفی کرده، به نظریة آیت‌الله جوادی نزدیک می‌شوند؛ اما یک تفاوت اساسی میان این دو مفسر بزرگ، مطرح می‌شود: مرحوم علامه درک و فهم علوم غیرمتعارف قرآنی (مانند ریاضیات، فیزیک، شیمی و ...) را از حوزة «فهم متعارف» خارج می‌داند؛ اما آیت‌الله جوادی، فهم و درک علوم غیرمتعارف را از حوزة «فهم متعارف» خارج نمی‌شمارد؛ زیرا فهم متعارف منحصر در «دلالت لفظی» نیست و شامل «دلالت عقلی» هم می‌شود؛ یعنی همان طور که با استفاده از عقل و تحلیل‌های عقلی، می‌توان از اشارات قرآنی به علومی خاص مانند بحث «برائت» دست یافت، با همین روش می‌توان از سایر اشارات قرآنی به تولید علومی متناسب با آن اشارات رسید. مثلاً اگر در قرآن کریم آیاتی مرتبط با کیهان‌شناسی، اخترشناسی، زمین‌شناسی، زیست‌شناسی و غیره هست، می‌توان با اجتهاد عقلی ـ اعم از عقل تجریدی و تجربی ـ به دانش‌هایی چون: کیهان‌شناسی، اخترشناسی، زمین‌شناسی، زیست‌شناسی و مانند آن دست یافت و از آن‌ها به‌عنوان زیرشاخه‌های علوم قرآنی و دینی یاد کرد. هرچند آیت‌الله جوادی آملی، برخلاف علامه، قایل به دیدگاه اکثری درباره گسترۀ معرفتی قرآن کریم است، مبنای ایشان در کم و کیف بهره‌برداری از قرآن کریم و تولید علوم گوناگون مورد نیاز بشر، ازجمله علوم طبیعی، قابل نقد و مناقشه است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
نویسنده [English]
Received: 2020/8/31 | Accepted: 2021/3/8
Abstract
One of the very important issues in contemporary Iran is to determine “the realm of knowledge in the Noble Qur’an” because the supporters of the Qur’anic governance should first specify their stand on 3 minimal, moderate, and maximal approaches. The present article has made a comparison between the viewpoints of 2 eminent Qur’anic researchers; Allāma Tabātabā’i believes that the Noble Qur’an is the book of “guidance” not “science”; therefore, he maintains that the knowledge realm of this holy book is restricted to 5 fields of “beliefs”, “ethics”, “rules”, “stories”, and “preaching”. On the other hand, although Āyatollāh Javādi Āmoli accepts “guidance” as the main purpose of the Noble Qur’an, he does not hold the scope of guidance restricted to the above five fields and he believes that “all sciences” including “natural science” are in a way involved in the guidance of human being. Hence, the knowledge realm of the Noble Qur’an encompasses all sciences including natural science. This study answers “how we can extract all these sciences, especially natural science with all its various categories from a single volume book (The Noble Qur’an)”. In this article, Āyatollāh Javādi Āmoli’s viewpoint was chosen and the abovementioned theory was explained by his arguments as well as the systems theory and Ahādith. This paper has used library method for data collection, and comparative analysis for finding the answer.
کلیدواژه‌ها [English]
)
ارسال نظر در مورد این مقاله