بررسی فقه‌الحدیثی و دیدگاه مفسران درباره روایت «حُبُّ عَلِیِّ بن ابی‌طالب حَسَنَهٌّ ...»

نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسندگان

1 استادبار گروه معارف اسلامی، واحد بندرگز، دانشگاه آزاد اسلامی، بندرگز، ایران

2 استاد تمام گروه معارف و حقوق، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه، ایران

چکیده

روایات بسیاری بر محبت اهل‌بیت علیهم‌السلام تأکید نموده و آثارش را بیان کرده‌اند. نگاه سطحی به مفهوم برخی از این روایات، موجب اباحه‌گری می‌شود. روایت «حُبُّ عَلِیِّ بن ابی‌طالب حَسَنَهٌّ لا تَضُرُّ مَعَها سَیِّئَهٌ...»، نمونه‌ای‌ از این روایات است که موجب طرح دیدگاه‌های متفاوتی شده که در متن حاضر بررسی می‌شود. این نوشتار به روش کتابخانه‌ای و با رویکرد توصیفی- تحلیلی، در پی عرضه مفهوم درست روایت است. یافته پژوهش عبارت است از این‌که با استناد به برخی آیات قرآن و با مراجعه به تفاسیر و حدیث معتبرِ امالیشیخ مفید و صحیحه امالی شیخ طوسی، حبّ واقعی ملازم اطاعت بوده و از مفاهیم درست روایت آن است که سیئه در آن، به معنای گناهان کوچک است و حبّ علی (ع) سبب آمرزش صغایر می‌شود. تحلیل درست دیگر آن است که دوستی با علی (ع)، حسنه‌ای است که هیچ گناهی اثر آن را حبط و بی‌اثر نمی‌کند؛ زیرا ایمان کامل، با حُبّ اهل‌بیت علیهم‌السلام محقق می‌شود.
 

تازه های تحقیق

نتیجه

  1. مفهوم حبّ در روایت موردبحث و روایات دیگر که در آن آثار محبت ذکر شده، با توجه به تفسیرِ مفسران از آیه 86 آ‌‌ل‌عمران و 36 سوره ابراهیم و برخی روایات، مرتبه سوم محبت (اطاعت‌پذیری) است.
  2. از معانی درست روایت موردبحث آن است که با استناد به برخی آیات و روایت "میسر" از امالی شیخ مفید، دوستی علی و اهل‌بیت علیهم‌السلام موجب بخشش صغایر می‌شود.
  3. از معانی درست دیگر به‌دست‌آمده در پژوهش مفهوم روایت موردبحث، این است که دوستی با امام علی (ع)، حسنه‌ای است که هیچ گناهی اثر آن را حبط نمی‌کند.
  4. با تحلیل دیدگاه چهارم و معنای به‌دست‌آمده دیگر در پژوهش، اباحه‌گری از روایت «حب علی بن ابی‌طالب» استنباط نمی‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Study on the Qur’anic Exegetes’ Viewpoints and Hadith Comprehension of “Ḥubbu ʿAlī b. Abī-Ṭālib Ḥasanatun…”

نویسندگان [English]

  • Abdul-Ali Pakzad 1
  • Mahmud ghayomzadeh 2
2 Professor, Islamic Azad University, Saveh Branch, Department of Islamic Law and Thoughts
چکیده [English]

Although many Islamic narrations have emphasized the love of Ahl al-Bayt (prophetic household) and expressed its results and yields as well, however, the superficial look at the meaning of some of which may lead to ibāḥa (religious libertinism). One of these narrations, to which the present article is devoted, says "Ḥubbu ʿAlī b. Abī-Ṭālib Ḥasanatun lā Taḍurru Maʿahā Sayyiʾa wa bughḍuhu Sayyiʾatu lā Tanfaʿu Maʿahā Ḥasana". According to this narration, the love of ʿAlī (PBUH) is a good deed that any bad deed does not harm with it at all, and his hatred is a bad deed that any good deed does not benefit with it at all. Taking a descriptive-analytical approach, the present article seeks to deliver a valid reception from the mentioned narrative. The result of the research is that true religious love requires entirely religious obedience. The reliable understanding of the narration is that the word sayyiʾa (evil) in it is about to mean “small sins”. Thus, the love of ʿAlī (PBUH) only causes the forgiveness of these monor ones, God Willing. Of course, it seems that there is another valid interpretation, according to which, ʿAlī’s friendship is a good deed that no sin can make ineffective, because every kind of complete faith is achieved through the love of Ahl al-Bayt (PBUT).
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Qur’an
  • Islamic Narrations
  • Hadith Comprehension
  • Love
  • ʿAlī b. Abī-Ṭālib

مراجع

  1. قرآن کریم.

    1. ابن شهرآشوب، محمد بن علی، معالم العلماء، نجف: منشورات المطبعه الحیدریه، 1380 ‌.
    2. اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات فی الفاظ قرآن، تهران: انتشارات مرتضوی، 1383.
    3. انصاری، محمدعلی، تفسیر مشکاه، مشهد: انتشارات هدایت نور، 1394.
    4. برقی، احمد بن محمد، محاسن، دارالکتب الاسلامیه، الطبعه الثانیه‌، قم: بی‌تا.
    5. پاکزاد، عبدالعلی، «ایمان و ارتکاب گناه تحلیل فقه و روش حل تعارض ظاهری روایات باب الذنوب و باب أَنَّ الْإِیمَانَ لَا یضُرُّ مَعَهُ سَیئَةٌ»، مطالعات فهم حدیث، ش 1، سال ششم، پیاپی 11، 1389.
    6. بحرانی، سید هاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، تهران: کتاب صبح، 1389.
    7. جوادی آملی، عبدالله، تفسیر تسنیم، قم: نشر اسراء، 1387.
    8. ----------، رجال تفسیری، قم: نشر اسراء، 1393.
    9. ----------، ادب فنای مقربان، قم، نشر اسراء، 1383.
    10. حدادیان، عبدالرضا، اعتبارسنجی روایت «حُبُّ عَلِیِّ بنُ ابی‌طالب حَسَنَهٌّ لا تَضُرُّ مَعَها سَیِّئَهٌ وَ بُغضُهُ سَیِّئَهٌ لا تَنفَعُ مَعَها حَسَنَهٌّ»، حدیث پژوهی، ش 13، 1395.
    11. حداد، ابی بکر الیمنی، تفسیر الحدّاد، تحقیق محمد ابراهیم یحیی، بیروت: دار المدار الاسلامی، بی‌تا.
    12. حسینی بغدادی، سید محمدجواد، المعین علی معجم الرجال الحدیث، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی، 1415.
    13. حلی، حسن بن یوسف، خلاصة الأقوال، قم: نشر الفقاهه، 1431.
    14. -----------------، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، قم: موسسه النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین، 1415.
    15. خدامیان، مهدی، الصحیح فی فضل الزیارة الرضویه، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، 1391.
    16. خمینی‌‌‌، سید روح‌الله، شرح چهل حدیث، بی‌جا، موسسه تنظیم آثار امام خمینی، 1376.
    17. خویی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث. بی‌جا، 1413.
    18. دشتی‌، محمد، نهج‌البلاغه، قم: مشرقین، 1387‌‌.
    19. زمخشری، محمود بن عمر، کشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت: دارالکتاب العربی، 1429.
    20. سبحانی، جعفر، معادشناسی در پرتو کتاب، سنت و عقل، تهران: انتشارات الزهراء، 1370.
    21. شیرازی، سلطان‌الواعظین، شب‌های پیشاور، تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1385.
    22. صدوق، محمد بن علی‌‌، امالی، تهران: انتشارات کتابچی،1393‌.
    23. ------------------، عیون اخبار الرضا، تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1384.
    24. ------------------، معانی الاخبار، تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1385.
    25. صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد‌‌، قم: انتشارات بقیه‌الله، 1392‌.
    26. طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیرالقرآن، تهران: بنیاد علمی- فرهنگی علامه طباطبایی، 1370.
    27. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع‌البیان، بی‌جا، موسسه انتشارات فراهانی، 1378.
    28. طوسی‌‌، ابی جعفر محمد بن الحسن، الامالی، قم: موسسه النشر الاسلامی،‌‌ 1383.
    29. ---------------------------، الرجال، قم: موسسه النشر الاسلامی، 1430‌‌.
    30. ---------------------------، الفهرست، قم: موسسه نشر الفقاهه، 1435‌‌.
    31. ---------------------------، الغیبه، قم: انتشارات جمکران، 1378.
    32. طیب، سید عبدالحسین، اطیب البیان، تهران: کتاب‌فروشی نشر اسلام، بی‌تا.
    33. عرب، مرتضی، بازکاوی اعتبار رجالی محمد بن سنان، کتاب قیم، ش 2، 1390.
    34. کاشانی، فتح‌الله، تفسیر منهج الصادقین، قم: چاپ و انتشارات نوید اسلام، 1389.
    35. کلینی الرازی‌‌، محمد بن یعقوب بن اسحاق، اصول کافی‌‌، تهران: انتشارات چهارده معصوم،‌‌ بی‌تا.
    36. ---------------------------------، روضه کافی، تهران: اسلامیه، 1382.
    37. مازندرانی، محمدصالح، شرح اصول کافی، بیروت: دار إحیاءالترابی، 1429.
    38. مجلسی‌، محمدباقر‌، بحارالانوار‌، بیروت: داراحیاءالتراث العربی، 1403.
    39. ---------------، مرآه العقول‌‌، تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1363.
    40. مصباح یزدی‌، محمدتقی، پندهای امام صادق (ع) به ره جویان صادق، قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1383.
    41. -------------------، جرعه‌ای از دریا، قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی،1393 ش.
    42. -------------------، سجاده‌های سلوک، قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1390.
    43. مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، تهران: انتشارات صدرا، 1373.
    44. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1372.
    45. مغنیه‌، محمدجواد، تفسیر کاشف، ترجمه موسی دانش‌‌، قم: بوستان کتاب، 1383‌.
    46. مفید، محمد بن نعمان، امالی شیخ مفید‌، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، 1364.
    47. موسوی سبزواری، سید عبدالاعلی، مواهب الرحمان، بی‌جا، دفتر آیت‌الله‌العظمی سید عبدالاعلی سبزوای، 1418.
    48. میرصانعی، سید محمدعلی، «بررسی روایت حُبُّ عَلِیِّ بنُ ابی‌طالب حَسَنَهٌّ لا تَضُرُّ مَعَها سَیِّئَهٌ ... و دیدگاه‌های مطرح‌شده درباره آن»، حکمت اسلامی، ش 4، 1395.
    49. نجاشی‌‌، ابوالعباس احمد بن علی، رجال النجاشی‌، قم: موسسه النشر الاسلامی، 1432‌.
    50. نخجوانی، نعمت‌الله، تفسیر فواتح الهیه، تهران: انتشارات مولی، 1395.
    51. نراقی، محمدمهدی، انیس الموحدین، تهران: انتشارات الزهراء، 1369.
    52. نمازی، علی، مستطرفات المعالی، قم: موسسه النشر الاسلامی، 1436.
    53. واحدی، علی بن احمد، التفسیر البسیط، دمشق، دارالعماد، 1434.
    54. فیض کاشانی، محمد محسن، تفسیر شریف صافی، قم: نوید اسلام، 1386.
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار