نوع مقاله : علمی و پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار، گروه ادیان، مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی، قم، ایران
2 دانشیار، گروه تفسیر و علوم قرآن، مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی، قم، ایران
چکیده
تازه های تحقیق
در آیۀ ۵۵ سورۀ آل‌عمران تطهیر عیسی (ع) مطرح شده است و این تطهیر در کنار «توفی» و «رفع» آمده است. با توجه به قرین شدن توفی و رفع با این تطهیر، باید توفی و رفع ارتباطی با تطهیر داشته باشند. از طرفی دیگر، تعبیر آیه مطلق نیست، بلکه عبارت «مِنَ الَّذِینَ کفَرُواْ» دارد. به‌یقین حرف «من» در آیه بعضیه است و معنای دیگری تصورپذیر نیست. پس تطهیر در این آیه، افزون بر دلالت بر عصمت، به چیزی بیش از عصمت نیز دلالت دارد.
این مطالعه در پی آن است که دیدگاه مفسران دربارۀ تطهیر عیسی (ع) را بررسی کند و دیدگاه برگزیده را بر اساس شواهد قرآنی و شواهدی از منابع یهودی و مسیحی ارائه کند ــ موضوعی که می‌توان گفت مفسران به تحلیل آن نپرداخته‌اند و از کنار آن گذر کرده‌اند.
دیدگاه مفسران دربارۀ تطهیر عیسی (ع) در «وَمُطَهِّرُکَ مِنَ الَّذِینَ کَفَرُوا» عبارت‌اند از: خارج کردن عیسی (ع) از میان کفار، منع از کشته شدن به‌دست کفار، کشته شدن همۀ کافران به دست عیسی (ع) در زمان رجعت او، منع از اعمال کفار و گمراه شدن به‌وسیلۀ آنان، خلاصی از اذیت و آزار و زدودن نسبت‌های ناروا. بهترین دیدگاه از میان این دیدگاه‌ها، زدودن نسبت‌های ناروا است، ولی طرفداران این دیدگاه شیوۀ تطهیر را بیان نکرده‌اند.
دیدگاه برگزیده دربارۀ تطهیر عیسی (ع) در آیۀ ۵۵ سورۀ آل‌عمران
درست است که برخی از مفسران به‌درستی تطهیر را به زدودن نسبت‌های ناروا از عیسی (ع) و مادرش بیان کرده‌اند ولی شیوۀ تطهیر را بیان نکرده‌اند. خداوند چگونه این تطهیر را انجام داده است؟ نگاه مجموعی به آیات مرتبط با عیسی (ع) نشان می‌دهد که تطهیر عیسی (ع) مرتبط با آبروی ایشان است. خداوند در آیۀ 55 سورۀ آل‌عمران بیان می‌فرماید: «ای عیسی من تو را توفی می‌کنم و به سوى خویش بالا مىبرم و تو را از کسانى که کفر ورزیده‌اند پاک مى‌گردانم». هنگامی که آیات پیشین و پسین این آیه را ملاحظه می‌کنیم، روشن می‌شود یهودیان به عیسی (ع) کفر نسبت داده‌اند و خداوند در صدد تطهیر اوست. چنین تفسیری مؤید قرآنی نیز دارد. تنها در دو جای قرآن تعبیر «بهتان عظیم» به کار رفته است، یکی در آیۀ 156 سورۀ نساء و دیگری در آیه 16سورۀ نور. در آیۀ نخست آمده است که یهودیان به مریم (س)، که از زنان برتر جهان است، نسبت ناروا داده‌اند و آیۀ دوم مرتبط به داستان افک است. در هر دو واقعه، خداوند به کسانی که نسبت‌های ناروا به زنان پاک‌دامن را در جامعه منتشر کرده‌اند عذاب شدید و دردناک دنیوی و اخروی وعده می‌دهد. در ادامه، در آیۀ 59 سورۀ آل عمران، عیسی (ع) در خلقت به آدم (ع) تشبیه می‌شود تا ذهنیت جامعه درباره بدکاره بودن مادر او پاک شود. تحقق این وعدۀ تطهیر را خدای متعال در آیات 156 تا 159 سورۀ نساء بیان کرده است. در آیۀ 156 سورۀ نساء بیان می‌شود که یهودیان به مریم (س) بهتان عظیمی را نسبت دادند و در آیۀ بعدی بیان می‌شود که یهودیان ادعا کردند که عیسی (ع) را کشتند، ولی آیه آن را نفی می‌کند و بیان می‌کند که او را نکشتند و به صلیب نکشیدند و در پایان آیه نیز دوباره تأکید می‌کند که یقیناً او را نکشتند. در آیۀ 158 بیان می‌شود که خدا او را به‌سوى خود بالا برد. بهتان به مریم (س) این است که او بدکاره بوده و فرزندش نامشروع است؛ پس عیسی (ع) نه تنها رسول‌الله نیست، بلکه استحقاق کشته شدن و به صلیب رفتن را دارد. پس عدم قتل و عدم تصلیب و بالا بردن باعث تحقق تطهیر می‌شود. یهودیان با اتهاماتی که به مریم (س) و به‌تبعِ ایشان به پسرش وارد کرده بودند ــ نظیر زنا و زنازاده بودن و، افزون بر اینها، کافر و ساحر بودن عیسی (ع) ــ عیسی (ع) را مستحق کشته شدن می‌دانستند و ادعا کردند که او را کشتیم. قرآن کشته شدن را دوبار در آیۀ 157 سورۀ نساء رد می‌کند. خداوند، به‌وسیلۀ این انکار، عیسی (ع) را از کافران خارج می‌کند و او را از این نسبت تطهیر می‌کند. در آیۀ 158 سورۀ نساء، تحقق وعدۀ رفعی که در آیۀ 55 سورۀ آل‌عمران مطرح شد بود بیان می‌شود.
منابع یهودی و مسیحی تأیید می‌کنند که عیسی (ع) کشته شده و به صلیب رفته است. قرآن، در مقابل، قتل و صلب او را انکار می‌کند. به باور نگارندگان این مقاله، مسیحیان با آموزه‌های جعلی خود مهر تأییدی بر ادعای یهودیان زده‌اند. مسیحیان بر این باورند که عیسی (ع) هم به صلیب رفته و هم به قتل رسیده است. البته، ممکن است مسیحیان بگویند که ما بر این باوریم که بعد از تصلیب، عیسی (ع) از قبر برخاسته و نزد خدای پدر رفته است و این، تطهیر عیسی (ع) است، در حالی که قرآن همۀ بهتان‌ها دربارۀ عیسی (ع) و مادرش را از ریشه خشکانده است.
این نوشتار، با استفاده از آیات قرآن و برخی منابع یهودی و مسیحی، شیوۀ تطهیر حضرت عیسی (ع) را انکار کشته شدن و به صلیب کشیده شدن وی دانسته است؛ زیرا مکر یهودیان این بوده است که با نسبت‌های ناروایی ــ چون کافر، ساحر و بدعت‌گذار ــ حضرت عیسی (ع) را کافر معرفی کنند و او را مستحق کشته شدن و به صلیب کشیده شدن بدانند و آن را هم به انجام برسانند، ولی در مقابل، خدا از این کار ممانعت نموده و او را از این نسبت مبرا کرده است.
القرآن الکریم (محمدمهدی فولادوند، مترجم). (۱۳۷۸). دار القرآن الکریم.
کتاب مقدس (ترجمه قدیم). (۲۰۰۹ م). انتشارات ایلام.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (۱۴۱۲ ق). مفردات ألفاظ القرآن. دار الشامیة.
رسول زاده، عباس؛ و باغبانی آرانی، جواد. (۱۳۸۹). شناخت مسیحیت. انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
طباطبایی، سید محمدحسین. (۱۳۹۰ ق). المیزان فی تفسیر القرآن. مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
طبرسى، فضل بن حسن. (۱۳۷۲). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. ناصرخسرو.
میدانی، عبدالرحمن حسن حبنکه. ( ۱۳۶۱ ق). معارج التفکر و دقائق التدبر. دار القلم.
Daniélou, J. and Marrou, H. (1964). The First Six Hundred Years. tr V Cronin.
Harnak, A. (1957). Outlines of the History of Dogma. tr EK Mitchell.
Mevorach, I. (2017). Qur’an, Crucifixion, and Talmud; A New Reading of Q 4:157‑58. Journal of Religion & Society, 19, 1‑21.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
Verse fifty-five of the Aal-Imran Chapter indicates the purification of Jesus (peace be upon him) by God: “…and purify you of those who disbelieve.” What is the meaning of this purification and what views exist in this regard? With the aim of explaining what this purification is through the method of comparative exegesis, the present paper seeks to study the view of exegetes about the purification of Jesus and present the adopted view based on Quranic evidence and some Jewish and Christian sources. By emphasizing that Jesus was not killed and crucified, the Quran shows that what is attributed to Jesus is unjust. The Jews had accused him of illegitimacy of birth, disbelief, witchcraft, and heresy, and believed that the punishment for these accusations was to be killed, and they insisted that they killed him. The Quran, in contrast, has purified him from these unjust accusations through different expressions, including by insisting on him not having been killed and crucified
کلیدواژه‌ها [English]
)
ارسال نظر در مورد این مقاله