خلافت انسان در آیه ۳٠ سوره بقره؛ بررسی تطبیقی نظر تفسیری علامه طباطبایی و شیخ محمد صادقی تهرانی

نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسندگان

1 موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، ایران، قم

2 دانشیار گروه تفسیر موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، قم، ایران

چکیده

طبق آیه30 سوره بقره خداوند، جاعل خلیفه‌ای در زمین است. میان مفسران در مورد کیستی این خلیفه و مستخلف‌عنه او اختلافِ‌نظر وجود دارد. در این مقاله درصددیم نظر و ادله تفسیری علامه طباطبایی و شیخ صادقی تهرانی را در این باره با روش تطبیقی بررسی نموده و بین آنها داوری نماییم. یافته‌های پژوهش حاکی است که این دو مفسر، خلیفه را نوع انسان می‌دانند و به آیاتی از قرآن (69 اعراف، 14 یونس و 62 نمل) برای عمومیت خلافت استناد می‌کنند که این استناد به دلیل ظهور قوی این آیات در جانشینی نسل‌های انسان از یکدیگر قابل دفاع به نظر نمی‌رسد. البته از سیاق امتنانی آیه 29 بقره، به قرینه مقابله «من یفسد» با «نحن نسبح» و دلالت آیه 11 سوره اعراف بر مسجود فرشتگان بودن نوع انسان، جانشینی نوع انسان از خدا استفاده می‌شود. علامه به دو دلیل، مستخلف‌عنه در آیه را خدا می‌داند: یکی «اظهار لیاقت برای خلافت الهی که لازم سخن فرشتگان است» و دیگری «عدم تناسب تعلیم اسماء به آدم برای نشان‌دادن لیاقت خلافت با جانشینی موجودات دیگر». از نظر صادقی تهرانی آیه دال بر خلافت انسان از غیر خداست اما ادله پنج‌گانه‌ وی بر خلاف ادله علامه همگی ناتمام و مخدوش است. ظهور «انی جاعل فی الارض خلیفة» و «مقدمیت خلافت برای امر به سجده فرشتگان» شواهد دیگری بر خلافت الهی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Human caliphate in verse 30 of Surah Baqarah; A comparative study of the commentary of Allameh Tabatabai and Sheikh Mohammad Sadeghi Tehrani

نویسندگان [English]

  • seyedhosein mosavi kani 1
  • hamid aryan 2
1 Imam Khomeini Educational and Research Institute, Qom, Iran
2 Associate Professor of Interpretation Department of Imam Khomeini Educational and Research Institute, Qom, Iran
چکیده [English]

Abstract

According to verse 30 of Surah Al-Baqarah, God placed a caliph on earth.

There is a difference of opinion among the commentators about the identity of this caliph and his successor.

In this article, we are trying to compare the opinions and arguments of Allameh Tabatabai and Sheikh Sadeghi Tehrani in this regard and judge between them.

The findings of the research indicate that these two commentators consider the caliph as humankindand refer to verses from the Qur'an (69 Araaf, 14 Yunus and 62 Nemal) for the generality of the caliphate.

This reference does not seem to be defensible due to the strong appearance of these verses in the succession of human generations.

Of course, the thanksgiving context of verse 29 of al-Baqarah is used in analogy with the confrontation of "who shall make mischief" with " Thy praise" and the implication of verse 11 of Surah Al-A'raf on the worship of the angels of the human kind, the substitution of the human kind for God.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Who is the caliph
  • who is the apostate
  • a comparative study of commentators'
  • opinions
  • interpretation of the verse of Khilafat
  • Seyyed Mohammad Hossein Tabatabai
  • Mohammad Sadeghi Tehrani
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار