بررسی تطبیقی تفسیر خطاب های "یا أَیُّهَا النَّبِی" و "یا أَیُّهَا الرَّسول" در قرآن کریم

نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار رشته قرآن و حدیث دانشگاه قم

2 دانشجوی دکترای گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم

چکیده

پیامبر اعظم (ص) در قرآن کریم به صورت‌های مختلفی مورد خطاب قرار گرفته که از جمله آنها می توان به دو خطاب "یا ایها النبی" و "یا ایها الرسول" اشاره کرد. مفسران در اینکه مراد از این دو خطاب چیست، اختلاف نظر دارند و پنج نظر درباره آن ارائه کرده‌اند. براساس اصل عدم ترادف، مسلم است که خدای متعال از ذکر این دو خطاب، معنای خاصی را مورد نظر داشته و معنایی که برای هر خطاب در نظر است با خطاب دیگر متفاوت است. در این مقاله با مطالعه‌ روشمند و بررسی تطبیقی تفسیر دو مفسر از مفسران فریقین از این دو خطاب و نقد فنی آنها، روشن شده که هرگاه در قرآن کریم رسول خدا (ص) با عنوان ﴿یا أَیُّهَا النَّبِیُّ﴾ مورد خطاب قرار گرفته،"اشراف و برتری علمی" آن حضرت (ص) که وابسته به وحی است، مورد توجه بوده و هر جا خطاب به صورت ﴿یا ایها الرسول﴾ آمده، "حیثیت تبلیغی" آن حضرت مورد نظر بوده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of the Interpretation of Addresses of "Ya Ayyohannabi" (O Prophet) and "Ya Ayyoharrasoul": (O Messenger) in the Holy Quran

نویسندگان [English]

  • Mohammad Ali Raghebi 1
  • Mohsen Deleer 2
1 Professor at Qoran&Hadith Qom university
2 Phd Student/Qom University
چکیده [English]

 
Muhammad Ali Raghebi[1]
Mohsen Delir[2]
The Prophet Mohammad (PBUH) has been addressed in the Holy Quran by different phrases, including "Ya Ayyohannabi" (O Prophet) and "Ya Ayyoharrasoul" (O Messenger). Commentators disagree on the meaning of these two addresses and provide five different commentaries. Based on the principle of non-synonymy, it is taken for granted that almighty God has intended special meaning for these two addresses, each with distinct and different meaning. The present paper studies and reviews the relevant commentaries of two Sunni and Shia commentators systematically and comparatively and then provides a technical criticism. The research findings indicate that whenever the Holy Prophet was addressed by "O Prophet", his "scientific superiority", which is related to revelation, was intended, and whenever he was addressed by "O Messenger", his "propagating aspect" was intended.
 


[1] Associate professor of department of the Holy Quran and hadith, University of Qom, ma.raghebi@gmail.com


[2] PhD student of the sciences of the  Holy Quran and hadith, University of Qom, deleer.mohsen@gmail.com

کلیدواژه‌ها [English]

  • the Holy Quran
  • address
  • prophet
  • messenger
  • scientific superiority
  • propagation

اصل مقاله

جمع ­بندی و نتیجه­ گیری

از تمام آنچه در این مقاله بیان شد، می­توان نتیجه گرفت که در کاربرد قرآنی "نبی" و "رسول" هر دو آگاهی یافته از سوی خدا و فرستاده او هستند، ولی رسول دارای رسالت ویژه­ای است، شامل اتمام حجتی که مخالفت با آن هلاکت یا عذاب یا امثال آن را در پی دارد.

بر این اساس، هرگاه حضرت خاتم الانبیاء (ص)، در قرآن کریم با عنوان ﴿یا أَیُّهَا النَّبِیُّ﴾ مورد خطاب قرار گرفته باشد، "اشراف و برتری علمی" آن حضرت (ص) مورد توجه بوده است و خدای متعال خواسته بفرماید: "ای خبر گیرنده و خبر دهنده از سوی خدا که بوسیله علم الهی نسبت به دیگران برتری و اشراف داری" و به اختصار بکارگیری ترکیب "ای پیامبر برجسته" و هر جا خطاب به صورت ﴿یا ایها الرسول﴾ آمده، "حیثیت تبلیغی" آن حضرت از جهت فرستاده بودن، مورد نظر بوده و به اختصار بکارگیری ترکیب "ای پیامبر فرستاده" بجا است.

مراجع

  1. قرآن کریم.
  2. ابن سراج، محمد بن السری(بی­تا). الاصول فی النحو، محقق عبدالحسین الفتلی، بیروت: مؤسسة الرسالة.
  3. ابن عاشور، محمد بن طاهر تونسی(1984 م). التحریر و التنویر، تونس: الدار التونسیۀ للنشر.
  4. ابن منظور، ابو الفضل جمال الدین محمد بن مکرم‌(1414 هـ). لسان العرب، بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع - دار صادر‌.
  5. ابن یعیش، یعیش بن علی(1422 هـ). شرح المفصل للزمخشری، بیروت: دارالکتب العلمیة.
  6. ارفع، سید کاظم (1381 ش). ترجمه قرآن، تهران: مؤسسه تحقیقاتى و انتشاراتى فیض کاشانى.
  7. اشرفى تبریزى، محمود (1380 ش). ترجمه قرآن، تهران: انتشارات  جاویدان.
  8. انصارى خوشابر، مسعود (1377 ش). ترجمه قرآن، تهران: نشر و پژوهش فرزان روز.
  9. انصاریان، حسین (1383 ش). ترجمه قرآن، قم: انتشارات اسوه.
  10. آیتى، عبد المحمد (1374 ش). ترجمه قرآن، تهران: انتشارات سروش.
  11. برزى، اصغر (1382 ش). ترجمه قرآن، تهران: بنیاد قرآن.
  12. بروجردى، سید محمد ابراهیم (1366 ش). ترجمه قرآن، تهران: انتشارات صدر.
  13. بقاعی، ابراهیم بن عمر بن حسن الرباط(بی­تا). نظم الدرر فی تناسب الآیات والسور، قاهره: دار الکتاب الإسلامی.
  14. بنت الشاطی، عائشه عبدالرحمن(1376 ش). اعجاز بیانی قرآن، ترجمه حسین صابری، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
  15. پورجوادى، کاظم (1414 ق). ترجمه قرآن، تهران: بنیاد دایرة المعارف اسلامى.
  16. حریرى، محمد یوسف(1384 ش). فرهنگ اصطلاحات قرآنى، قم: هجرت.
  17. الحفنى، عبد المنعم(2004 م)، موسوعة القرآن العظیم، قاهره: مکتبة مدبولى.
  18. حلبى، على اصغر (1380 ش). ترجمه قرآن، تهران: انتشارات اساطیر.
  19. حلّى، جمال الدین احمد بن محمد اسدى(1410هـ). المقتصر من شرح المختصر‌، مشهد: مجمع البحوث الإسلامیة‌.
  20. خالصی، محمدباقر(1381 ش). سیری در معارف اسلامی، قم: مؤسسه انتشارات دارالعلم.
  21. خواجوى، محمد (1410 ق). ترجمه قرآن، تهران: انتشارات مولى.
  22. زرکشی، محمد بن عبد الله(1410 هـ). البرهان فی علوم القرآن، بیروت: دار المعرفة.
  23. زرکشی، محمد بن عبد الله(1414هـ). البحر المحیط فی اصول الفقه، بی­جا: دارالکتبی.
  24. سیوطى، جلال الدین(1421 هـ). الإتقان فی علوم القرآن، بیروت: دار الکتاب العربى.

25. شرف الدین، جعفر(1420 هـ). الموسوعة القرآنیة، خصائص السور، بیروت: دار التقریب بین المذاهب الإسلامیة.

  1. شریفی، مهین(پاییز 1387ش). "پژوهشی در خطاب­های خداوند به پیامبر در قرآن"، بینات، سال پانزدهم، شماره 3.
  2. شعرانى، ابو الحسن (1374 ش). ترجمه قرآن، تهران: انتشارات اسلامیة.
  3. طاهرى قزوینى، على اکبر (1380 ش). ترجمه قرآن، تهران: انتشارات قلم.
  4. طباطبایى، سید محمد حسین(1417 هـ). المیزان فى تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ مدرسین.
  5. طبرسی، فضل بن حسن(1360 ش). مجمع البیان فى تفسیر القرآن‏، گروه مترجمان، تهران: انتشارات فراهانى.
  6. طنطاوى، محمد سید(1998 م). التفسیر الوسیط للقرآن الکریم، قاهره: دار نهضۀ مصر للطباعۀ و النشر و التوزیع.
  7. طیب، سید عبدالحسین(1352 ش). کلم الطیب در تقریر عقاید اسلام، تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ اسلامی کوشان­پور.
  8. عسگری، انسیه و شاکر، محمدکاظم(پاییز و زمستان 1394). "تفسیر تطبیقی؛ معنایابی و گونه شناسی"، دوفصلنامه پژوهش­های تفسیر تطبیقی، سال یکم، شماره دوم، شماره پیاپی 2، صص 32-9.
  9. فارسى، جلال الدین (1369 ش). ترجمه قرآن، تهران: انجام کتاب.
  10. فرحات، احمد حسن(1421 ق). فی علوم القرآن، عمان: دار عمان.
  11. فولادوند، محمد مهدى (1415 ق). ترجمه قرآن، تهران: دار القرآن الکریم (دفتر مطالعات تاریخ ومعارف اسلامى).
  12. فیض الاسلام، سید على نقى (1378 ش). ترجمه و تفسیر قرآن عظیم، تهران: انتشارات فقیه.
  13. قاسمى، محمد جمال الدین(1418 هـ). محاسن التاویل‏ معروف به تفسیر قاسمی، بیروت: دار الکتب العلمیۀ.
  14. قرشى، سید على اکبر(1412 هـ). قاموس قرآن‌، تهران: دار الکتب الإسلامیة‌.
  15. کلینی، محمد بن یعقوب(1365 ش). الکافی، تهران: دار الکتب الاسلامیۀ.
  16. کاویانپور، احمد (1378 ش). ترجمه قرآن، تهران: سازمان چاپ وانتشارات اقبال.
  17. گرمارودى (1384 ش). ترجمه قرآن، تهران: انتشارات قدیانى.
  18. مجتبوى، سید جلال الدین (1371 ش). ترجمه قرآن، تهران: انتشارات حکمت.
  19. مجلسی، محمد باقر(1404 هـ/الف). بحار الأنوار، بیروت: مؤسسة الوفاء.
  20. مجلسی، محمدباقر(1404 هـ/ب). مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  21. محسنی رکاوندی، هادی(تابستان و پاییز 1386 ش). "بررسی نوع خطاب­های خداوند به انبیاء (ع)"، نشریه بلاغ مبین، شماره 11 و 12.
  22. مشکینى، على (1381 ش). ترجمه قرآن، قم: الهادى.
  23. مصباح زاده، عباس (1380 ش). ترجمه قرآن، تهران: سازمان انتشارات بدرقه جاویدان.
  24. مطهری، مرتضی(1359 ش). آشنایى باقرآن، قم: انتشارات صدرا.
  25. معزى، محمد کاظم (1372 ش). ترجمه قرآن، قم: انتشارات اسوه.
  26. مکارم شیرازى، ناصر (1373 ش). ترجمه قرآن، قم: دار القرآن الکریم (دفتر مطالعات تاریخ ومعارف اسلامى).
  27. میرزا خسروانى، على رضا (1390 ق). تفسیر خسروى، تهران: انتشارات اسلامیه.
  28. نجار، علی(1381 ش). اصول و مبانی ترجمه قرآن، رشت: کتاب مبین.
  29. الهى قمشه‏اى، مهدى (1380 ش). ترجمه قرآن، قم: انتشارات فاطمة الزهراء.
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار