نوع مقاله : علمی و پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه اراک
2 استادیار گروه فلسفه و حکمت اسلامی دانشگاه شاهد
3 دانشجوی دکتری فلسفه وکلام اسلامی دانشگاه قم
چکیده
تازه های تحقیق
شفاعت ازجمله مباحث کلامی است که متفکران مسلمان با الهام گیری از آیات قرآن اتفاق نظر دارند و آن را مطرح کردند. براین اساس، معتزله و اشاعره در شفاعت پیامبر اسلام مطرح کرده اند. به گونه ای که می توان مباحث پراکنده ای را در مورد شفاعت سایر پیامبران گفت، از دیدگاه آنان هر پیامبر شفاعت کننده امت خویش است. از نظر ملاصدرا، شفاعت به معنای بخشیدن و هبه نمودن شخصی یا چیزی را به کس ی دیگر ی ا درخواست و طلب نمودن چیزی برای اوست. ازاین جهت، شفاعت به معنای وسیله قرار دادن، دوستی ی ا قرابت و به معنا ی فردی ت [و « وتر » بوده و متضاد آن « شفع » برقرار نمودن می باشد که ماده آن از تنهایی] است؛ بدین معنا که شفاعت کننده ، شفاعت شونده را از تنها یی و فردی ت ی رون می آورد و او را ملحق به خویشتن می نماید. باتوجه به این نکته، ملاصدرا موجودات مجرد بررسی تطبیقی مسئله شفاعت از منظر حکمت متعالیه، اشاعره و معتزله | ٢٣٩
در قوس نزول و انسان های کامل در قوس صعود را به دلیل واسطه در فیض بودن، بودن، « الله » نیز به دلیل جامعیت اسمایی، یعنی مظهر اسم شفاعت کننده می داند. پیامبر اسلام
هستند. در مسئله شفاعت شوندگان که فاتح باب شفاعت است که بعد از او، ائمه اطهار بیشترین مباحث و اختلاف در مورد آنها است، معتزله شفاعت را در ازد ی اد نعمت ها ی
بهشتی مؤمنان می دانند و شمول شفاعت را در کاستن عذاب فاسقان و ظالمان منکر شده اند. در مقابل، اشاعره علاوه بر دانستن شفاعت نسبت به مؤمنان، آن را در کاستن عذاب فاسقان
و ظالمان نیز فراگیر می دانند. ملاصدرا، ضمن نقاد ی نظری ه معتزله، شفاعت را در کاسته شدن عذاب دوزخیان نیز موثر می داند؛ البته در صورتی که افعال ناپسند آنها ملکه راسخ
نشده باشد. ازسوی دیگر، به نظر ملاصدرا آیات و استدلال های اشاعره دربارة انسان ها یی صدق می کند که استعداد هدایت در آنها باقیمانده باشد. درغیراین صورت، مشمول آ ی اتی
می شوند که به روشنی شفاعت در مورد آنها نفی می شود. البته، ملاصدرا ا ی ن مطلب را در طی مبانی برهانی خویش تبیین می نماید. بدین جهت، م ی توان گفت که ملاصدرا اول ین
متفکر عالم اسلامی است که دیدگاهی جامع و برهان ی در مورد مسئله شفاعت و مباحث پیرامون آن ارایه می دهد. همچنین، او برای ارایه تفسیری برهانی از آیات مربوط به شفاعت
تلاش هایی کرده است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
Intercession is one of exegetic-theological issues raised among Islamic thinkers through the verses of the Quran. Intercessory issues can be divided into two general categories as those who intercede and those who are interceded. ‘Ashari and Mo’tazila theologies regard Prophet Muhammad as an intercessor, yet have not commented anything special about other intercessors. In contrast, Mulla Sadra regards pioneer creatures in the curve of descent (Rational Abstracts) and those in the curve of ascent (Complete Humans) as intercessors and leaders for the rest of humans in their path to God because of being mediators to receive grace. The Prophet of Islam initiates intercession due to his comprehensive features. Mo’tazila holds that intercession would increase the blessing of Muminin in paradise and ‘Asharism holds that it would also decrease the punishment of fasiqin (violators) and cruel people. Criticizing Mo’tazila theology, Mulla Sadra regards intercession as also effective in reducing the punishment of those doomed to hell; of course just in case their vicious acts are not dominant.
کلیدواژه‌ها [English]
)
ارسال نظر در مورد این مقاله