نقد و بررسی تفاسیر فریقین درباره آیات حفظ فرج

نوع مقاله : علمی و پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق دانشگاه قم. ایران، قم (نویسنده مسئول)

2 دانشیار گروه قرآن و حدیث دانشگاه قم.ایران، قم

3 دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق دانشگاه قم. ایران، قم

چکیده

ترکیب «حفظ فرج» چهار مرتبه در قرآن کریم به شکل‌های متفاوت آمده و خداوند مؤمنان را به آن سفارش کرده است؛ اما به جهت محذوف بودن متعلق حفظ فرج، دلالت این آیات در هاله‌ای از ابهام فرورفته است. در خصوص پاسخ به این سؤال که منظور شارع، حفظ فرج «از چه چیزی» است، دیدگاه‌های متفاوتی ابراز شده که هر یک از آن‌ها الزامات خاص و قلمرو معنایی متفاوتی دارند. امروزه در حوزه فقه پزشکی، یکی از عمده دلایل مخالفت با پدیده‌هایی از قبیل‌ «رحم اجاره‌ای» یا برخی صور «تلقیح مصنوعی»، تنافی این پدیده‌ها با وجوب «حفظ فرج» است که ارزیابی این فتاوا، بدون داشتن تفسیر درست و روشمند از حفظ فرج، ممکن نیست. باوجود نقش مبنایی این آیات در استنباط فقهی، تاکنون هیچ اثر استدلالی مستقلی درباره تفسیر این آیات نگارش نیافته و همین خلأ نظری، سبب بروز تفاسیر بعضاً نادرست و نامنضبط گردیده است. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی، به نقد و بررسی این تفاسیر می‌پردازد و نشان می‌دهد که تلقیح مصنوعی و رحم اجاره‌ای اساساً ارتباطی با این آیات ندارد و این دو از یکدیگر بیگانه‌اند.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Critique and Study of Shiite and Sunni Exegeses regarding Verses of Protecting the Private Parts

نویسندگان [English]

  • Abdollah Omidifard 1
  • | Izzatullah Molaeiniya 2
  • Sadegh Ramezani 3
1 Associate professor, Department of Jurisprudence and Law Foundations, University of Qom, Qom, Iran (corresponding author) | a.omidifard@qom.ac.ir. ORCID ID: 0000-0001-7223-6803
2  Associate professor, Department of Quran and Hadith, University of Qom, Qom, Iran | E.Molaeenia@qom.ac.ir. ORCID ID: 0000-0002-3629-632
3 Theology faculty- Qom univecandidate, Jurisprudence and Law Foundations, University of Qom, Qom, Iran | Sadegh.Ramezani48@gmail.Com. ORCID ID: 0000-0002-6171-1960rsity Qom-Iran
چکیده [English]

The phrase “protecting the private parts” (ḥifz-i faraj) has been repeated four times in the Holy Quran in different forms and God has advised it to the believers. However, since the object of protecting the private parts has been omitted, the implication of these verses is ambiguous. Different views have been expressed regarding the answer to the question of what the intent of the legislator (God) was concerning the object of protecting the private parts, each of which has its own specific requirements and different semantic spheres. Nowadays, in the area of medical jurisprudence, of the main reasons for opposition to phenomena such as surrogacy or some forms of artificial insemination is the contradiction of these phenomena with the obligation of protecting the private parts and the evaluation of these laws is not possible without having the correct and methodical interpretation of “protecting the private parts.” Despite the foundational role of these verses in jurisprudential inferences, so far no independent argumentative work has been authored regarding the interpretation of these verses and this very theoretical vacuum has led to the emergence of sometimes incorrect and undisciplined interpretations. The present study aims to study and critique these exegeses through a descriptive-analytic method and to show that artificial insemination and surrogacy are essentially unrelated to these verses and these two are separate from each other.

کلیدواژه‌ها [English]

  • : protecting the private parts
  • comparative exegesis
  • semantics
  • subjectology
  • artificial insemination
  • surrogacy
  1. قرآن کریم.

    1. ابن‏ابى‏حاتم، عبدالرحمان بن محمد (1419 ق)، تفسیر القرآن العظیم، ریاض: مکتبة نزار مصطفى الباز.
    2. ابن‌بابویه، محمد بن على (1413 ق)، من لا یحضره الفقیه، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‏.
    3. ابن عاشور، محمد طاهر (1420 ق)، تفسیر التحریر و التنویر المعروف بتفسیر ابن عاشور، بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
    4. ابن فارس، احمد بن فارس (1404 ق)، معجم مقاییس اللغه، قم: مکتب الاعلام الاسلامی‏.
    5. ابن کثیر، اسماعیل بن عمر (1419 ق)، تفسیر القرآن العظیم، بیروت: دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون‏.
    6. ابن منظور، محمد بن مکرم (1414 ق)، لسان العرب، بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع- دار صادر.
    7. آلوسى، محمود بن عبدالله (1415 ق)، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی، بیروت: دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون.
    8. انصاری، مرتضى (1415 ه‍ ق)، کتاب الطهارة (للشیخ الأنصاری)، قم: کنگره جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى.
    9. انصاری، مرتضى (1414 ق)، رسائل فقهیة (للشیخ الأنصاری)، قم: کنگره جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى.
    10. ایروانى، باقر (1427 ق)، دروس تمهیدیة فی الفقه الاستدلالی على المذهب الجعفری، قم: موسسة الفقه، للطباعة و النشر.
    11. بروجردى طباطبایى، آقا حسین (1420 ق)، نهایة التقریر، قم: مرکز فقه الائمه الاطهار (ع(.
    12. بروجردى طباطبایى، آقا حسین (1426 ق)، تبیان الصلاة، قم: گنج عرفان للطباعة و النشر.
    13. بحرانى، سید هاشم بن سلیمان (1374 ش)، البرهان فی تفسیر القرآن، قم: مؤسسه بعثه‏.
    14. بیضاوى، عبدالله بن عمر (1418 ق)، انوار التنزیل و اسرار التأویل (تفسیر البیضاوى)، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
    15. تبریزى، جواد بن على (1426 ق)، تنقیح مبانی العروة - کتاب الطهارة، قم: دار الصدیقة الشهیدة سلام‌الله علیها.
    16. ثعلبى، احمد بن محمد (1422 ق)، الکشف و البیان المعروف تفسیر الثعلبی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
    17. جمعى از پژوهش گران (1423 ق)، موسوعة الفقه الإسلامی طبقا لمذهب أهل البیت علیهم السلام، زیر نظر سید محمود هاشمى شاهرودى، قم: مؤسسه دائرة‌المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل‌بیت علیهم السلام.
    18. جوهرى، اسماعیل بن حماد (1376 ق)، الصحاح، بیروت: دار العلم للملایین‏.
    19. حلى اسدى، حسن بن یوسف بن مطهر (1388 ق)، تذکرة الفقهاء (ط - القدیمة)، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
    20. خمینى، سید روح اللّه موسوى (1421 ق)، کتاب الطهارة (للإمام الخمینی، ط - الحدیثة)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى.
    21. خمینى، سید روح اللّه موسوى (1415 ق)، المکاسب المحرمة (للإمام الخمینی)، قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى.
    22. خمینى، سید روح اللّه موسوى (1422 ق)، کتاب الطهارة (تقریرات، للإمام الخمینی)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
    23. خمینى، سید مصطفى (بی‌تا)، مستند تحریر الوسیلة، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى.
    24. خویى، سید ابوالقاسم موسوى (1418 ق)، موسوعة الإمام الخوئی، قم: مؤسسة احیاء آثار الإمام الخوئی

    .25. راغب اصفهانى، حسین بن محمد (1412 ق)، مفردات الفاظ القرآن، بیروت: دار القلم.

    1. زحیلى، وهبه (1411 ق)، التفسیر المنیر فی العقیدة و الشریعة و المنهج، دمشق: دار الفکر.
    2. سمرقندى، نصر بن محمد (1416 ق)، تفسیر السمرقندى المسمى بحر العلوم، بیروت: دار الفکر.
    3. سیواسى، احمد بن محمود (1427 ق)، عیون التفاسیر، بیروت: بی‌جا.
    4. سیوطى، عبدالرحمان بن ابى‏بکر (1404 ق)، الدر المنثور فى التفسیر بالماثور، قم: کتابخانه عمومى حضرت آیت‌الله‌العظمی مرعشى نجفى.
    5. شیخ حر عاملى، محمد بن حسن (1409 ق)، وسائل الشیعة، قم: مؤسسة آل البیت علیهم‌السلام.
    6. شیرازى، قدرت الله و پژوهشگران مرکز فقهى ائمه اطهار علیهم السلام (1429 ق)، موسوعة احکام الأطفال و أدلتها، قم: مرکز فقهى ائمه اطهار علیهم السلام.
    7. صدر، شهید، سید محمدباقر (1408 ق)، بحوث فی شرح العروة الوثقى، قم: مجمع الشهید آیت‌الله الصدر العلمی.
    8. طباطبایى، محمدحسین (1390 ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
    9. طبرانى، سلیمان بن احمد (2008 م)، التفسیر الکبیر: تفسیر القرآن العظیم (الطبرانى)، اردن- اربد: دار الکتاب الثقافی‏.
    10. طبرى، محمد بن جریر (1412 ق)، جامع البیان فى تفسیر القرآن (تفسیر الطبرى)، بیروت: دار المعرفة.
    11. طبرسى، فضل بن حسن (1372 ش)، مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن، تهران: ناصرخسرو.
    12. طوسى، محمد بن حسن (بی‌تا)، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
    13. فخر رازى، محمد بن عمر (1420 ق)، التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب)، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
    14. فراهیدى، خلیل بن احمد (1409 ق)، کتاب العین، قم: نشر هجرت.
    15. فیروزآبادی، محمد بن یعقوب (1415 ق)، القاموس المحیط. بیروت: دار الکتب العلمیة.
    16. فیض کاشانى، محمد محسن (1406 ق). الوافی، اصفهان: کتابخانه امام امیرالمؤمنین على علیه السلام.‏
    17. فیض کاشانى، محمد محسن (1415 ق)، تفسیر الصافی، تهران: مکتبه الصدر.
    18. فیومى، احمد بن محمد (1414 ق)، المصباح المنیر فى غریب الشرح الکبیر للرافعى، قم: موسسه دار الهجره.
    19. قطب، سید ابراهیم حسین (1425 ق)، فى ظلال القرآن، بیروت: دار الشروق.
    20. قمى، على بن ابراهیم (1404 ق)، تفسیر القمی، قم: دار الکتاب.
    21. کاشانى، ملا حبیب‌الله شریف (1404 ق)، مستقصى مدارک القواعد، قم: چاپخانه علمیه.
    22. کلینى، محمد بن یعقوب (1407 ق)، الکافی، تهران: اسلامیه
    23. لنکرانى (فاضل)، محمد (1408 ق)، تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة – الصلاة، قم: بی‌جا.
    24. مجلسى، محمدتقى (1414 ق)، لوامع صاحبقرانى مشهور به شرح فقیه، قم: موسسه اسماعیلیان.
    25. مجلسى، محمدباقر (1403 ق)، بحار الأنوار، بیروت: دار احیاء التراث العربی‏.
    26. مجلسى، محمدتقى (1406 ق)، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه (ط - القدیمة)، قم: موسسه فرهنگی اسلامی کوشانبور.
    27. مجلسى، محمدباقر (1404 ق)، مرآة العقول فی شرح اخبار آل الرسول، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
    28. مراغى، احمد مصطفى (بی‌تا)، تفسیر المراغى، بیروت: دار الفکر.
    29. مقاتل بن سلیمان (1423 ق)، تفسیر مقاتل بن سلیمان، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
    30. مشکینی اردبیلی، علی (1392 ش)، التعلیقة الاستدلالیة علی العروة الوثقی، قم: مؤسسه علمی فرهنگی دار الحدیث.
    31. مکى بن حموش (1429 ق)، الهدایة إلى بلوغ النهایة، امارات: جامعه الشارقه.
    32. نورى، حسین بن محمدتقی (1408 ق)، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم: موسسه آل البیت علیهم السلام.
    33. هاشمى خویى، میرزا حبیب‌الله (1400 ق)، منهاج البراعة فی شرح نهج‌البلاغه، تهران: مکتبه الاسلامیه.
CAPTCHA Image